ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 1945: Η ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΜΕ ΤΟ ΜΑΤΑΡΟΑ

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 1945: Η ΑΠΟΔΡΑΣΗ ΜΕ ΤΟ ΜΑΤΑΡΟΑ

Το μυθικό ταξίδι 200 νέων προς τη γνώση και την ελευθερία

Ενώ η Ευρώπη και ο κόσμος γιόρταζαν τα πρώτα μεταπολεμικά Χριστούγεννα και το τέρας του χιτλερισμού είχε θαφτεί κάτω από τα ερείπια του Βερολίνου, η Ελλάδα βάδιζε πλησίστια προς τη συνέχιση του πολέμου με τον εμφύλιο σπαραγμό.

Οπλιταγωγό του αγγλικού ναυτικού το νεοζηλανδικό σκάφος ΜΑΤΑΡΟΑ («Γυναίκα με τα μεγάλα μάτια» στα πολυνησιακά) ναύλωσαν οι Μερλιέ και Μιλλιέξ για να πραγματοποιήσει το ταξίδι από τον Πειραιά στον Τάρα.

 Οπλιταγωγό του αγγλικού ναυτικού το νεοζηλανδικό σκάφος ΜΑΤΑΡΟΑ («Γυναίκα με τα μεγάλα μάτια» στα πολυνησιακά) ναύλωσαν οι Μερλιέ και Μιλλιέξ για να πραγματοποιήσει το ταξίδι από τον Πειραιά στον Τάραντα της Ιταλίας, ενώ επέστρεφε μάλλον από τη μεταφορά Εβραίων στην Παλαιστίνη. Στο ταξίδι της επιστροφής μετέφερε και Βρετανούς στρατιώτες, ενώ παλαιότερα είχε χρησιμοποιηθεί για μεταφορά στρατού στη Νορμανδία. Ετσι, συνδέθηκε το όνομά του με ιστορικά κεφάλαια (αντιφασιστική νίκη, Ολοκαύτωμα, ελληνική φυγή).

Ούτε τα προηγούμενα Χριστούγεννα, χωρίς τους ναζί κατακτητές, ήταν γιορταστικά. Κάθε άλλο. Μεγάλη Παρασκευή θύμιζαν, με τα Δεκεμβριανά να συνεχίζονται και το αίμα να ρέει.

Σε 60.000 υπολογίζονται οι Βρετανοί «ελευθερωτές» που βρίσκονται στη χώρα. Μαζί και ο Τσόρτσιλ, σ' ένα ταξίδι-αστραπή που θ' ανατινάξει τις λιγοστές ελπίδες για ειρήνη, που υπήρχαν ακόμη, καθώς η μάχη της Αθήνας είχε πλέον κριθεί με ήττα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Εναν χρόνο μετά (Δεκέμβριος 1945) η κυβέρνηση παραδέχεται δημοσίως ότι μέχρι τότε είχαν διωχθεί 80.000 EAMίτες για «κατοχικά αδικήματα», 40.000 βρίσκονταν στις φυλακές υπόδικοι ή κατάδικοι, 48.000 δικογραφίες εκκρεμούσαν. Στον απολογισμό δεν γίνεται λόγος για τις χιλιάδες δολοφονίες, δολοφονικές πράξεις, επιδρομές και τη μαζική τρομοκρατία. Σε 100.000 υπολογίζονται οι διωκόμενοι με τη βούλα των Αρχών αριστεροί.

Η πρώτη σελίδα του καταλόγου με τους επιβάτες του Ματαρόα που επιβιβάστηκαν στον Πειραιά.

Εργο του φιλέλληνα Μερλιέ. Σε αυτές τις συνθήκες διαδραματίζεται η μεγάλη φυγή των Χριστουγέννων του 1945, με το θρυλικό πλοίο ΜΑΤΑΡΟΑ. Περίπου 200 νέοι επιστήμονες, διανοούμενοι και καλλιτέχνες μετέχουν σ' ένα μυθικό ταξίδι, όπως θα χαρακτηριστεί αργότερα. Ξεκινώντας από τον Πειραιά στις 22 Δεκεμβρίου για το λιμάνι του Τάραντα, μέσω Ρώμης - Μπολόνια - Βασιλείας σιδηροδρομικώς φθάνουν στο Παρίσι στις 28 Δεκεμβρίου. Οι περισσότεροι ήταν υπότροφοι του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, που οργάνωσε και πραγματοποίησε αυτήν τη φυγή προς τη γνώση και την ελευθερία.

Πολλοί απ' αυτούς θα λάμψουν πολύ γρήγορα στο ευρωπαϊκό στερέωμα της τέχνης, της επιστήμης και των γραμμάτων. Με καθοριστική συμβολή στα καθ' ημάς έως τις μέρες μας.

Πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός στην πορεία της νεότερης Ελλάδας, που κάποτε θα πρέπει να γραφεί, όπως δήλωνε πριν από μερικά χρόνια ο Κορνήλιος Καστοριάδης - επιβάτης κι αυτός του ΜΑΤΑΡΟΑ.

 Ο ιθύνων νους της κιβωτού σωτηρίας φιλέλληνας Οκτάβιος Μερλιέ με την Ελληνίδα σύζυγό του 

Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ.

Στο μεταξύ, πράγματι, άρχισε να γράφεται. Από τότε, πέραν των αποσπασματικών μαρτυριών και πληροφοριών, δημοσιεύτηκαν συνεντεύξεις, εκδόθηκαν βιβλία, έγιναν συνέδρια, θεατρικές παραστάσεις, ντοκιμαντέρ. Το μυθικό ταξίδι αποτέλεσε και αντικείμενο ιστορίας.

Κινητήριος μοχλός της φυγής και σωτηρίας ήταν ο διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, Οκτάβιος Μερλιέ. Αυτός ήταν ο άνθρωπος που «το επινόησε και το διεκπεραίωσε με σθένος και ευρηματικότητα τη σκοτεινή εκείνη εποχή». Μαζί με τον γενικό γραμματέα του Ινστιτούτου, Ροζέ Μιλλιέξ. Οπως και τις Ελληνίδες γυναίκες τους (Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ και Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ). Οι δυο επιφανείς Γάλλοι, αντιστασιακοί, προοδευτικοί και προπάντων φιλέλληνες, θα βρεθούν «κατηγορούμενοι» αργότερα για την ιστορική πρωτοβουλία τους (εδώ και στη Γαλλία).

Την ιστορικοποίηση του ταξιδιού συνοδεύει, επιπλέον, και μια επανανοηματοδότησή του. Απόκτησε και έχει επικαιρικούς συμβολισμούς. Με την έννοια, τουλάχιστον, ότι πάλι είμαστε μάρτυρες αλλεπάλληλων κυμάτων φυγής ελληνικών μυαλών και χώρα «εξαγωγής εγκεφάλων».

Εκ των υστέρων και λόγω του πολύτιμου φορτίου το ΜΑΤΑΡΟΑ ονομάστηκε κιβωτός του πνεύματος της ελληνικής διανόησης κι άλλα συναφή. Οπως και ήταν. Πριν από 70 χρόνια, όμως, ήταν κυρίως μια κιβωτός σωτηρίας, αφού οι περισσότεροι υπότροφοι ήταν μαχητές της Εθνικής Αντίστασης, αριστεροί, κομμουνιστές υπό διωγμό (παρόντα ή εν δυνάμει).

ΠΟΙΟΙ ΕΠΙΒΙΒΑΣΤΗΚΑΝ

Το πολύτιμο «φορτίο»

Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τους επίσημους καταλόγους του Γαλλικού Ινστιτούτου, ο συνολικός αριθμός των σπουδαστών που επιβιβάστηκαν στο ΜΑΤΑΡΟΑ ήταν 123. Απ΄ αυτούς οι 97 ήταν υπότροφοι και οι υπόλοιποι κατέβαλαν οι ίδιοι τα έξοδα του ταξιδιού.

Στον κατάλογο της «υποτροφιάδας» βρίσκεται ο αρχιτέκτονας Πάνος Τζελέπης, οι φιλόσοφοι Κορνήλιος Καστοριάδης, Κώστας Παπαϊωάννου, Μιμίκα Κρανάκη, Κώστας Αξελός, ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος, οι φοιτητές Aρχιτεκτονικής Εμμανουήλ Κινδύνης, Αριστομένης Προβελέγγιος, Αθανάσιος Γάττος, Κωνσταντίνος Μανουηλίδης, Νικόλας Χατζημιχάλης, Γιώργος Κανδύλης, Πάνος Τσολάκης, Τάκης Ζενέτος, ο κινηματογραφιστής Μάνος Ζαχαρίας, ο γλύπτης Μέμος Μακρής, ο ζωγράφος Ντίκος Βυζάντιος, ο μουσικός Δημήτρης Χωραφάς, ο τεχνοκριτικός Αγγελος Προκοπίου, οι γιατροί Ανδρέας Γληνός και Ευάγγελος Μπρίκας, η συγγραφέας Ελλη Αλεξίου, η ποιήτρια Μάτση Χατζηλαζάρου, ο ποιητής Ανδρέας Καμπάς, οι φιλόλογοι Εμμανουήλ Κριαράς και Σταμάτιος Καρατζάς, ο δικαστικός Οθων Κυριακός, ο διεθνολόγος και ακαδημαϊκός Νικόλαος Βαλτικός και πολλοί άλλοι. Ενα νέο στοιχείο, που προστέθηκε σε πρόσφατη ημερίδα του Γαλλικού Ινστιτούτου, είναι ότι αρκετοί από τους υπότροφους δεν κατάφεραν να επιβιβαστούν τότε στο ΜΑΤΑΡΟΑ. Περίπου 30-40 θα ταξιδέψουν αργότερα, μαζί με άλλους σπουδαστές, σε δυο ακόμη αποστολές (Φεβρουάριος και Μάρτιος 1946). Ενώ μερικοί θα βρεθούν αργότερα στο Παρίσι με δικά τους έξοδα.

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

«Θα με είχε... φάει η Ελλάδα!»

ΟΚΤΑΒΙΟΣ ΜΕΡΛΙΕ

«Κυρίως ήθελα νέους επιστήμονες που θα πήγαιναν στο Παρίσι, τη Λυών, το Μονπελιέ, το Νανσύ, το Στρασβούργο, θα παρακολουθούσαν τη γιγαντιαία δουλειά της ανοικοδόμησης και γυρνώντας κατόπιν στην Ελλάδα θα προσφέρανε τη δημιουργική τους εμπειρία...

Ήταν φτωχά παιδιά... Δεν θα τους ξεχάσω ποτέ. Οτιδήποτε κι αν επιτύχει κανείς για τέτοιους ανθρώπους θα είναι λίγο...»

ΝΙΚΟΣ ΣΒΟΡΩΝΟΣ

«Κατάφεραν να βγάλουν τους υπότροφους από μια εξαιρετικά δεινή θέση. Βλέποντας τον κίνδυνο που κρεμόταν πάνω από το κεφάλι μιας ολόκληρης γενιάς επιστημόνων και καλλιτεχνών, έσπευσαν να φυγαδεύσουν όσους μπόρεσαν στο εξωτερικό για σπουδές...

Δεν είχα πλέον καμιά διάθεση να πάω ούτε στο βουνό ούτε στις πολιτικές οργανώσεις, γιατί ήμουν βέβαιος ότι δεν θα πρόσφερα τίποτα το ουσιαστικό. Εκανα ένα είδος επιλογής. Ημουν σίγουρος ότι η επιστημονική δουλειά που θα έκανα στη Γαλλία θα ωφελούσε το όλο κίνημα περισσότερο από την παρουσία μου στην Ελλάδα»

ΚΩΣΤΑΣ ΑΞΕΛΟΣ

«Σε πολλούς από μας υπήρχε διπλή απογοήτευση, ως προς την αστική τους καταγωγή, απόρριψη της αστικής τάξης, και απογοήτευση από το κομμουνιστικό κίνημα. Αφήναμε πίσω μας την αστική και την εθνική και την κομμουνισταρέικη Ελλάδα και φεύγαμε προς τα έξω, σε χώρους που έδιναν ευκαιρίες, δυνατότητες που έγιναν συχνά και πραγματικότητες»

ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ

«Δυστυχώς φοβάμαι ότι αν δεν είχα φύγει, ασφαλώς δε θα μπορούσα να είχα κάνει αυτά τα οποία νομίζω ότι μπόρεσα και έκανα φεύγοντας έξω. Δε θέλω να πω ότι φοβάμαι ότι θα με είχε... φάει η Ελλάδα αλλά περίπου το αίσθημα είναι αυτό»

ΜΑΝΟΣ ΖΑΧΑΡΙΟΥ

«Τρεις μήνες περιμέναμε κάθε μέρα να έρθει το πλοίο (από τον Αύγουστο του 1945)... Η αστυνομία έκανε τα πάντα για να εμποδίσει... Μαζευτήκαμε το βράδυ, μπήκαμε σε μια μαούνα για το πλοίο... Η ασφάλεια ήρθε και ζήτησε να κατέβουν ο Μακρής και ο Σβορώνος... Φθάσαμε στο πλοίο στις 11 το βράδυ και φύγαμε στις 5 το πρωί... Όταν βγήκαμε στην ανοιχτή θάλασσα αρχίζει τρελό πανηγύρι. Χορεύαμε σαν μικρά παιδιά. Φεύγαμε από ένα κίνδυνο πολύ συγκεκριμένο και υπαρκτό... Ήταν ο πόλεμος, η Κατοχή, γλιτώσαμε, επιζήσαμε και βρεθήκαμε ελεύθεροι στην Ευρώπη...»

ΜΙΜΙΚΑ ΚΡΑΝΑΚΗ

«... Κόβουμε βόλτες στο κατάστρωμα, τρέχουμε πάνω-κάτω, πολλούς τους έχει πιάσει κιόλας η θάλασσα και ξεβουλώνουν τις μποτίλιες με το κονιάκ που χώσαν στις αποσκευές τα χέρια των δικών τους για τον βαρύ χειμώνα της Γαλλίας.

Το οπλιταγωγό Ματαρόα μας αφήνει στον Τάραντα, όπου παίρνουμε ξανά τραίνο φορτηγό για να συνεχίσουμε το ταξίδι. Συγκοινωνία μηδέν, το 1945. Είναι Δεκέμβρης μήνας και τα βαγόνια τζάμια δεν έχουνε...

Στα ιταλικά σύνορα παίρνουμε το ελβετικό τραίνο. Α, τι κρίμα, το ταξίδι και η ζέστα της Ελβετίας κρατάνε μόνο πέντε ώρες. Κάποια στιγμή επιτέλους, μια ολόκληρη βδομάδα αφ’ ότου φύγαμε, ακούμε: Προσοχή ? προσοχή, φτάνουμε στο Παρίσι. Μεσάνυχτα...»

ΣΗΜ. Τα αποσπάσματα προέρχονται από σκόρπιες μαρτυρίες, συνεντεύξεις και από την πρώτη αυτοβιογραφική διήγηση της Μιμίκας Κρανάκη για το ταξίδι («Ματαρόα σε δύο φωνές - Σελίδες ξενητιάς»).

Ν. ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ

Όποιος ήθελε να κάνει κάτι στη ζωή του, έφευγε

«Όταν ακούω να λένε ότι φύγαμε εξόριστοι εμείς στο Παρίσι, εκνευρίζομαι. Οι εξόριστοι τότε ήταν στα νησιά. Στο Παρίσι πήγαν εκείνοι που θέλανε να πάνε και όποιος πήγε, πήρε τη θέση κάποιου άλλου που πιθανόν ήθελε να πάει. Είχες μια ευθύνη πηγαίνοντας. Να τα καταφέρεις...

Νίκησε η Δεξιά... Είχε τέτοιο τρέμουλο η Δεξιά, είχε τέτοιο φόβο για να κρατήσει την κατάσταση, που έπρεπε να μην κουνιέται φύλλο...

Ήταν η χώρα του παραλόγου και της ακινησίας. Ποιος νεαρός άνθρωπος είχε όρεξη να ζει εκεί μέσα; Όλοι ήθελαν να φύγουν. Οι αριστεροί, όσοι ήταν στο ΚΚΕ, ήθελαν να φύγουν γιατί τους κυνηγούσαν, κινδύνευε η ζωή τους. Αλλά από 'κει και πέρα όποιος είχε κάτι μέσα του, όποιος ήθελε να κάνει κάτι στη ζωή του, ήθελε να φύγει.

Πότε παίρνει κανείς την απόφαση να φύγει; Όταν δεν τον σηκώνει ο τόπος... Η δική μου οικογένεια δεν ήθελε να φύγω. Τον καιρό εκείνο; Κορίτσι πράγμα; Υπήρχε ακόμα η ιδέα της παρθενίας... Να πάω στην πόλη της απώλειας; Η μάνα μου δεν βγήκε όλο τον χειμώνα έξω από τον καημό της που είχε φύγει η κόρη της...

Ήταν μια επίλεκτη ομάδα, η ομάδα του "Mataroa". Απολύτως. Η creme de la creme. Ο Μερλιέ, ο οποίος ήταν εθνικός ευεργέτης (αυτός θέλει άγαλμα, του κάνανε βέβαια τον δρόμο), όταν προκήρυξε τις υποτροφίες, το έκανε μεν για να σώσει κάποια ταλαντούχα παιδιά που ήταν αριστεροί και εδώ κινδύνευαν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι στο "Mataroa" επιβιβάστηκαν μόνο αριστεροί. Το βουνό που είχε σχηματιστεί από τα πράγματα που πήραν μαζί τους οι άνθρωποι στο "Mataroa" ήταν εντυπωσιακό. Ηταν μία που κουβαλούσε ένα μικρό πιανάκι, σιλανσιέ... Η μαμά μου έχωσε στις αποσκευές μου ένα σίδερο, διότι τότε δεν μπορούσες να διανοηθείς ότι θα βγεις έξω χωρίς να είναι σιδερωμένο το λινό για παράδειγμα...».

Σ.σ. Η γλύπτρια Νέλλη Ανδρικοπούλου, που βίωσε το μυθικό ταξίδι, είναι η μοναδική που το κατέγραψε σε βιβλίο («Το ταξίδι του Ματαρόα - 1945, Στον καθρέφτη της μνήμης» το 2007), αν εξαιρεθεί το παλιότερο αυτοβιογραφικό κείμενο της Μιμίκας Κρανάκη.

Τ. ΚΑΤΣΙΜΑΡΔΟΣ

katsimar@yahoo.gr

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64307740

Mataroa

Το Mataroa στο λιμάνι της Χάιφα, στις 15 Ιουλίου 1945.

Το Mataroa ήταν νεοζηλανδέζικο πλοίο, το οποίο έγινε γνωστό, μεταξύ άλλων, για δύο ταξίδια που πραγματοποίησε το 1945, το ένα μεταφέροντας Εβραίους προς την Παλαιστίνη, το άλλο Έλληνες καλλιτέχνες και επιστήμονες με προορισμό τη Γαλλία.

Ναυτική σταδιοδρομία

 Το Aotea, άλλο πλοίο το οποίο εξυπηρετούσε την γραμμή μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου, Αυστραλίας και Νέα Ζηλανδίας για λογαριασμό της ναυτιλιακής Aberdeen Line (υπό την ονομασία Themistocles) και στη συνέχεια της Shaw, Savill & Albion Line.

Το πλοίο καθελκύστηκε στις 2 Μαρτίου 1922 στα ναυπηγεία Harland and Wolff στο Μπέλφαστ υπό την ονομασία Diogenes για λογαριασμό της Aberdeen Line. Μπορούσε, τότε, να χωρέσει 130 επιβάτες Α΄ θέσης και 422 Γ΄ θέσης. Μεταπωλήθηκε τον Ιούνιο του 1926 στην Shaw, Savill & Albion Line και έλαβε την ονομασία Mataroa, τον ίδιο καιρό με το αδελφό πλοίο του, το Sophocles που μετονομάστηκε σε Tamaroa. Τα καύσιμά του άλλαξαν τότε, περνώντας από το κάρβουνο στο πετρέλαιο, κάτι που του επέτρεπε να φτάνει ταχύτητα 15 κόμβων.

Ταξίδι των Εβραίων προσφύγων

Τον Αύγουστο του 1945 το Mataroa ναυλώθηκε για να πραγματοποιήσει το δρομολόγιο από Μασσαλία ως την Χάιφα για την μεταφορά 173 Εβραίων παιδικής ηλικίας για λογαριασμό της γαλλικής ανθρωπιστικής οργάνωσης Œuvre de secours aux enfants (OSE), τα οποία είχαν γλιτώσει από το Στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ, που είχαν μέλη των οικογενειών τους στην Παλαιστίνη. Μετέφερε αργότερα 1.200 φυγάδες από το Στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν.

Ταξίδι των Ελλήνων καλλιτεχνών και επιστημόνων

Το πλοίο αυτό μετέφερε από την Ελλάδα ως τον Τάραντα στη νότια Ιταλία στα τέλη Δεκεμβρίου του 1945 αριθμό Ελλήνων καλλιτεχνών και επιστημόνων που είχαν ως στόχο να φτάσουν στο Παρίσι, προκειμένου να γλιτώσουν από τις πολιτικές διώξεις κατά τη διάρκεια της Λευκής Τρομοκρατίας. Η μεγάλη πλειοψηφία τους ήταν υπότροφοι του γαλλικού κράτους. Το ταξίδι οργανώθηκε από τον τότε διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, τον φιλέλληνα Οκτάβιο Μερλιέ, και τον Ροζέ Μιλλιέξ. Ορισμένοι των επιβατών του έγιναν παγκοσμίως γνωστοί. Υπήρχε, επίσης, μεταξύ τους αριθμός εκπροσώπων και άλλων τομέων επαγγελμάτων, οι οποίοι δεν στερούνταν ταλέντου. Ορισμένοι εξ αυτών πραγματοποίησαν το ταξίδι με δικά τους έξοδα. Στο «Ματαρόα» δεν επιβιβάστηκαν μόνο αριστεροί, μεταξύ τους 32 παράνομα μέλη του ΚΚΕ[4], γόνοι φτωχών οικογενειών, προοδευτικών και φιλοαριστερών πεποιθήσεων αλλά και γόνοι αστικών οικογενειών, όπως ο Αντρέας Καμπάς.

Καλλιτέχνες και επιστήμονες που είχαν επιβιβαστεί

Σάκος ταξιδιού της Shaw, Savill & Albion Line.

Νέλλη Ανδρικοπούλου, ζωγράφος (η οποία νυμφεύθηκε αργότερα τον Νίκο Εγγονόπουλο)

Κώστας Αξελός, φιλόσοφος

Δημήτρης Βεάκης

Νίκος Βυζάντιος

Ανδρέας Γληνός γιατρός και βιολόγος στο Walter Reed Army Intitute of Research της Ουάσινγκτον, γιος του παιδαγωγού Δημήτρη Γληνού.

Ελένη Θωμοπούλου

Γιάννης Ιωάννου, μουσικός

Γεώργιος Κανδύλης, γνωστός στη Γαλλία ως Ζορζ Καντιλίς, αρχιτέκτονας

Κορνήλιος Καστοριάδης, φιλόσοφος

Κόστα Κουλεντιανός, γλύπτης

Μιμίκα Κρανάκη, συγγραφέας

Εμμανουήλ Γ. Κριαράς, φιλόλογος

Άδωνις Κύρου, σουρεαλιστής κινηματογραφιστής που διετέλεσε για ορισμένο διάστημα αρχισυντάκτης της επιθεώρησης Positif.   

Μέμος Μακρής, γλύπτης

Αντρέ Κεντρός, γνωστός στη Γαλλία με το φιλολογικό του ψευδώνυμο Αντρέ Μασσεπαίν, από το ελληνικό του όνομα: Βιργίλιος Σολομωνίδης

Kώστας Παπαϊωάννου, μαρξιστής φιλόσοφος

Νίκος Σβορώνος, ιστορικός, καθηγητής Ιστορίας των Θεσμών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην.Ecole Pratique des Hautes Etudes[10]

Ωρελί Σολωμονίδη Ιωάννου

Μάνος Ζαχαρίας, σκηνοθέτης

Μιλτιάδης Παπαμιλτιάδης

Φιλόλαος Τλούπας, γλύπτης

Δημήτρης Χωραφάς

 

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια