Όταν η Σένγκεν ισοδυναμούσε με τον... Αντίχριστο

Διαδήλωση απέναντι από τα Προπύλαια του Πανεπιστημίου της Αθήνας, όταν κυρωνόταν η Συνθήκη του Σένγκεν, με πρωτοβουλία εκκλησιαστικών οργανώσεων. Τα συνθήματα εναντίον της συμφωνίας είναι πολύ χαρακτηριστικά των αντιλήψεων και νοοτροπιών της εποχής. Όπως και οι ανακοινώσεις για το ίδιο θέμα από την Ιερά Σύνοδο έως σύσσωμη την κοινότητα του Αγίου Όρους.

Η ΚΥΡΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΞΥΠΝΗΣΕ ΦΟΒΟΥΣ ΓΙΑ «ΜΕΓΑΛΟ ΑΔΕΛΦΟ»

Όταν η Σένγκεν ισοδυναμούσε με τον... Αντίχριστο

Εκπλήξεις και μερικές κωμικοτραγικές καταστάσεις προκύπτουν από το ξεφύλλισμα του ιστορικού της Συνθήκης Σένγκεν. Η προσχώρηση της Ελλάδας στον «χώρο», που ανακηρύσσεται σήμερα ισοδύναμος σχεδόν με την Ευρωζώνη, είχε προκαλέσει θύελλα διαμαρτυριών.

Η πλειονότητα των πολιτών ήταν αντίθετη. Για διαφορετικούς λόγους, που εκτείνονταν από τον φόβο για την επιβολή καθεστώτος «Μεγάλου Αδελφού», μέχρι την έλευση του... Αντίχριστου. Η αντίθεση αποτυπώθηκε και στο Κοινοβούλιο. Παραλίγο να μην κυρωθεί η Συνθήκη και ο περιπετειώδης τρόπος ψήφισης έδωσε τροφή σε δικαιολογημένες καταγγελίες. Αλλά και προσφυγή για αντισυνταγματικότητα του σχετικού νόμου.

Το βασικό επιχείρημα ήταν πως με τη Συνθήκη τίθενται περιορισμοί στην άσκηση της εθνικής κυριαρχίας και θα έπρεπε, επομένως, να κυρωθεί από 151, τουλάχιστον, βουλευτές, όπως επιβάλλουν οι θεσμοί.

Η έγκρισή της από τη Βουλή αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης και ψηφοφορίας από την Ολομέλεια το καλοκαίρι του 1997. Στις 11 Ιουνίου η κυβέρνηση Σημίτη, αναθεωρώντας ριζικά παλιότερες θέσεις του ΠΑΣΟΚ, ζητούσε την ψήφισή της στο όνομα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Η ηγεσία της ΝΔ ήταν σύμφωνη επί της αρχής και επί των άρθρων. Τα άλλα κόμματα αντίθετα. Η ονομαστική ψηφοφορία, ύστερα από αίτημα βουλευτών από όλα τα κόμματα, ήταν ασυνήθιστη για τα κοινοβουλευτικά χρονικά της μεταπολίτευσης.

Η υπογραφή της Συνθήκης Σένγκεν 1 από τους πέντε υφυπουργούς το καλοκαίρι του 1985 πάνω σε πλοίο στον Μοζέλα, παραπόταμο του Ρήνου. Η συμφωνία έγινε γνωστή μόλις το 1988.

Στην εκφώνηση των ονομάτων ανταποκρίθηκαν και ψήφισαν μόνο 222 βουλευτές. Απουσίαζαν 78 βουλευτές. Από το ΠΑΣΟΚ 44. Μεταξύ τους 10 υπουργοί, 5 υφυπουργοί και ο πρωθυπουργός. Από τη ΝΔ του Κώστα Καραμανλή (μόλις είχε εκλεγεί πρόεδρος) απόντες ήταν 27 και 7 από τα τρία μικρότερα κόμματα. Ηταν κοινό μυστικό ότι οι περισσότεροι εσκεμμένα απείχαν. Εκφράζανε έτσι την αντίθεσή τους, αποφεύγοντας ταυτόχρονα να έρθουν σε σύγκρουση με την επίσημη κομματική γραμμή του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ.

Η ψηφοφορία δεν καταχωρίσθηκε στα πρακτικά

Υπέρ ψήφισαν 142 και κατά 80 βουλευτές. Στους πρώτους συγκαταλέγονταν 114 από τους 162 συνολικά του ΠΑΣΟΚ και 28 από τους 108 της ΝΔ. Περίπου οι μισοί Νεοδημοκράτες (53), αλλά και 4 από το ΠΑΣΟΚ, όπως και 23 βουλευτές από ΚΚΕ, ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ και ΔΗΚΚΙ τάχθηκαν κατά.

Για την ιστορία ας σημειωθεί ότι παραδόξως στα επίσημα πρακτικά της Βουλής τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης ονομαστικής ψηφοφορίας δεν είναι καταχωρισμένα!

Ας προστεθεί ακόμη ότι ζήτημα κομματικής πειθαρχίας δεν είχε τεθεί και εκ των υστέρων η ΝΔ ανακοίνωσε ότι αφέθηκαν οι βουλευτές του κόμματος να ψηφίσουν κατά συνείδηση. Μερικοί από αυτούς, που καταψήφισαν ή απουσίαζαν τότε, εξακολουθώντας σήμερα να είναι βουλευτές ή να πολιτεύονται, είναι «φανατικοί» υπέρ της Συνθήκης.

Το δεκασέλιδο πρωτόκολλο της πρώτης συμφωνίας του 1985 στο μουσείο της κοινότητας Σένγκεν. Φέρει τις υπογραφές των πέντε εκπροσώπων των ιδρυτικών χωρών.

Μια φορά και έναν καιρό, λοιπόν, η Σένγκεν για την πλειοψηφία ήταν ανεπιθύμητη.

Πως ψήφισαν στη Βουλή

Στην ψηφοφορία για την κύρωση της Συνθήκης Σένγκεν ψήφισαν μόνο 222 βουλευτές. Απουσίαζαν δηλαδή οι υπόλοιποι 78. Υπέρ ψήφισαν 144 και κατά 80. Στους πρώτους συμπεριλαμβάνονται 114 από τους 162 συνολικά του ΠΑΣΟΚ και 28 από τους 108 της ΝΔ. Κατά τάχθηκαν επίσης 23 βουλευτές από ΚΚΕ, ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ και ΔΗΚΚΙ.

ΕΠΤΑ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΑ ΣΤΑ ΣΥΡΤΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 1985

Κομματικό πινγκ πονγκ με τα «προσωπικά δεδομένα»

Παρόμοιες εικόνες με διαφοροποιήσεις και ένταση στη Βουλή είχαν προηγηθεί μερικούς μήνες πριν από την κύρωση της Συνθήκης Σένγκεν. Τον Μάρτιο του 1997 είχε ψηφιστεί ύστερα από οδηγία της ΕΟΚ το τελευταίο προαπαιτούμενο. Ο πολύπαθος νόμος για την «προστασία των ατόμων από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα».

Πολύπαθος επειδή τουλάχιστον εφτά σχετικά νομοσχέδια κι άλλες προτάσεις-πορίσματα είχαν καταρτισθεί και αποσυρθεί από το 1985 κιόλας! «Καμιά δεκαριά υπουργοί είχαν ασχοληθεί», ως τότε, σύμφωνα με τον υπουργό Δικαιοσύνης Ε. Γιαννόπουλο, που εισήγαγε τον νόμο για το «ηλεκτρονικό φακέλωμα».

Κάθε φορά η απόσυρση δικαιολογούνταν με το επιχείρημα ότι γίνεται για να μελετηθούν πιο αναλυτικά και σε βάθος οι διατάξεις.

Εκτός, όμως, απ΄ αυτό το υπαρκτό ζήτημα, καθώς οι τεχνολογικές εξελίξεις έτρεχαν, οι αλλεπάλληλες αναβολές οφείλονταν και σε ισχυρές εσωκομματικές αντιδράσεις. Δεκάδες ήταν οι κυβερνητικοί βουλευτές που ευθυγραμμίζονταν με τις εκκλησιαστικές θέσεις κατά του νόμου.

Από την άποψη αυτή είναι χαρακτηριστικό ότι η ΝΔ, ενώ ως κυβέρνηση είχε τοποθετήσει το νομοσχέδιο στο χρονοντούλαπο, ως αξιωματική αντιπολίτευση, το 1996, υπέβαλε σχετική πρόταση νόμου για «να αποκαλύψει τις καθυστερήσεις του ΠΑΣΟΚ» σε ζητήματα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Ακόμη πιο χαρακτηριστικό όμως είναι ότι αρκετοί βουλευτές της δήλωναν ακόμη και τότε ότι δεν πρόκειται να ψηφίσουν τη συγκεκριμένη πρόταση νόμου, έστω κι αν διαγράφονταν. Μερικοί ζητούσαν μάλιστα και δημοψήφισμα...

«Πραξικόπημα»

Οι ρίζες αυτής της αντίθεσης εντοπίζονται ήδη στο 1992. Η προσυπογραφή της Συνθήκης στη Μαδρίτη στις 26 Νοεμβρίου από την κυβέρνηση Μητσοτάκη, δεν προκάλεσε μόνο καταγγελίες της αντιπολίτευσης για «πραξικοπηματική υπογραφή».

Αλλά και αναταραχή στο εσωτερικό της ΝΔ, καθώς είχαν ήδη αρχίσει να διακινούνται από εκκλησιαστικούς κύκλους και παράκεντρα οι... ιδέες ότι έρχεται ο «666». Κινδυνεύει η πίστη, η Ορθοδοξία και τα συναφή, που θα κορυφωθούν αργότερα με το ζήτημα των «ταυτοτήτων» (μη αναγραφή του θρησκεύματος).

Ετσι, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν έφερε για συζήτηση στη Βουλή τη Συνθήκη, όπως είχε δεσμευτεί με την υπογραφή της. Ούτε και να προετοιμάσει το έδαφος νομοθετικά για το «ηλεκτρονικό φακέλωμα» και τη συγκρότηση Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.

Αυτό δεν την εμπόδισε, ως αντιπολίτευση, πέραν της πρότασης νόμου του 1996, να υποβάλει και κοινοβουλευτικές ερωτήσεις για τη μη κύρωση της Συμφωνίας από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.

Με βάση τον νόμο αυτό, που τελικά ψηφίστηκε (κι αυτός με ονομαστική ψηφοφορία και «διαρροές») σε συνδυασμό με τη Σύμβαση Εφαρμογής της Συμφωνίας Σένγκεν θα συσταθεί αργότερα η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Ετσι, άνοιξε ο δρόμος και για την τυπική συμμετοχή της Ελλάδας στον «χώρο Σένγκεν».

ΜΥΣΤΙΚΟ ΚΑΛΑ ΚΡΥΜΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ

Οι φορτηγατζήδες ήταν η αφορμή

Ο πολύπλοκος και σύνθετος «χώρος του Σένγκεν» και το Σύστημα Πληροφοριών (ISIS) για την εφαρμογή του, από τη φύση τους και μόνο προσφέρονταν για σενάρια συνωμοσιολογικού τύπου.

Σε πρώτη φάση αυτά τροφοδοτήθηκαν από τη μυστικότητα που περιέβαλε την ιδρυτική συμφωνία του 1985. Δημόσιος λόγος γίνεται για πρώτη φορά τρία χρόνια μετά από τον Γάλλο συντηρητικό γερουσιαστή Π. Mασόν.

Θα περάσει ακόμη ένας χρόνος μέχρι ν' ανακοινωθεί η ύπαρξή της και να ενημερωθούν τα εθνικά κοινοβούλια των ιδρυτικών χωρών (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο και Ολλανδία).

Η παρα-θεσμική διαδικασία δεν φαίνεται να οφείλεται σε κάποια «σκοτεινά σχέδια», αλλά στο γεγονός ότι αρχικώς η συμφωνία δεν ήταν συμβατή με το «κοινοτικό κεκτημένο», ερχόταν σε αντίθεση με εθνικές συνταγματικές διατάξεις και με διεθνείς πράξεις σχετικά με ανθρώπινα δικαιώματα.

Υποστηρίζεται ότι η αφορμή για την προώθηση της ιδέας ήταν πολύ πεζή. Προέκυψε από τις διαμαρτυρίες των φορτηγατζήδων την άνοιξη του 1984. Τότε είχε παραλύσει η κίνηση στα εσωτερικά σύνορα της ΕΟΚ και στους συνοριακούς σταθμούς από τις μεγάλες ουρές των φορτηγών αυτοκινήτων.

Στη φάση εκείνη, Γαλλία και Γερμανία και στο περιθώριο της ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής συμφώνησαν να επεξεργαστούν τη λήψη μέτρων για την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και διακίνηση εμπορευμάτων.

Ετσι, προέκυψε μια «Πειραματική Συμφωνία» (Ιούλιος 1984), που θεωρείται πρόδρομος της Σένγκεν. Με αυτή καταργήθηκαν οι οδικοί έλεγχοι στα σύνορα των δύο χωρών για τους υπηκόους τους.

Ανεξάρτητα από την αφορμή και αν ήταν ή όχι γερμανική πρωτοβουλία, η λύση που δόθηκε έδινε απάντηση σε ένα δίλημμα που απασχολούσε όλη τη δεκαετία του 1980 περί ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αν η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων πρέπει να εφαρμόζεται μόνο για τα μέλη της Κοινότητας ή για όλους.

Το επόμενο βήμα θα γίνει στο διάσημο από τότε χωριό Σένγκεν του Λουξεμβούργου. Οι πέντε υφυπουργοί των ιδρυτικών χωρών υπογράψανε σε στενό κύκλο στο πλοίο MS Princesse Marie-Astrid στον ποταμό Μοζέλα ένα κείμενο 10 σελίδων (ΣΕΝΓΚΕΝ 1), που θα αποτελέσει τη βάση της άρσης των ευρωπαϊκών εσωτερικών συνόρων.

Υστερα από πέντε χρόνια μυστικότητας θα δει το φως (19 Ιουνίου 1990) και η Σύμβαση Εφαρμογής της Συνθήκης (ΣΕΝΓΚΕΝ 2) που υπογράψανε στο ίδιο μέρος οι πέντε.

Συνοριακοί έλεγχοι

Η έναρξη της εφαρμογής θα αναβληθεί αρκετές φορές, λόγω τεχνικών, αλλά και πολιτικών προβλημάτων και διαφορετικών εθνικών προτεραιοτήτων. Τα τελευταία σχετίζονται τόσο με την ενοποίηση της Γερμανίας όσο και με την κατάρρευση των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού», με τα συνακόλουθα μεταναστευτικά κύματα.

Το βάρος άρχισε να πέφτει από την ελεύθερη διακίνηση των Ευρωπαίων, στους όρους για τη μετανάστευση. Τότε αρκετοί μιλούν για το «φιάσκο Σένγκεν».

Οι εξελίξεις θα είναι διαφορετικές. Η χρονοβόρα και σταδιακή διαδικασία της κατάργησης των συνοριακών ελέγχων θα αρχίσει να εφαρμόζεται ύστερα από μια πενταετία και το «κεκτημένο Σένγκεν» θα ενσωματωθεί στις ευρωπαϊκές συνθήκες.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ

Από την «πειραματική συμφωνία» στη Σένγκεν 1 & 2

Πρόπλασμα για την κατάργηση των συνοριακών ελέγχων θεωρούνται η τελωνειακή ένωση Βελγίου, Ολλανδίας, Λουξεμβούργου και η ελεύθερη ζώνη διακίνησης μεταξύ Δανίας, Φινλανδίας, Νορβηγίας, Σουηδίας, Ισλανδίας τη δεκαετία του 1950.

Ιούλιος 1984 «Πειραματική Συμφωνία» του Σάρμπρουκ μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας.

14 Ιουνίου 1985 Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες και Λουξεμβούργο υπογράφουν τη Συμφωνία Σένγκεν για σταδιακή κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα και θέσπιση καθεστώτος ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηκόων τους. «Ανοικτή» στα άλλα κράτη της Κοινότητας ή και τρίτων χωρών.

19 Ιουνίου 1990 Υπογραφή από τα πέντε ιδρυτικά κράτη συμπληρωματικής σύμβασης για την εφαρμογή της συμφωνίας.

27 Νοεμβρίου 1990 Προσχώρηση Ιταλίας και έναν χρόνο ακριβώς μετά, Ισπανίας και Πορτογαλίας. Δανία και Αυστρία σε ρόλο παρατηρητή, ενώ Βρετανία και Ιρλανδία αρνούνται να υπογράψουν.

6 Νοεμβρίου 1992 Η Ελλάδα προσυπογράφει τη συμφωνία με αδιαφανείς διαδικασίες.

26 Μαρτίου 1995 Εναρξη ισχύος μεταξύ των επτά πρώτων κρατών. Αναβολή για Ιταλία και Ελλάδα μέχρι να εκπληρώσει τα προαπαιτούμενα (νομοθεσία για προστασία προσωπικών δεδομένων, κύρωση συμφωνίας από Βουλή, σύνδεση με σύστημα πληροφοριών).

21 Απριλίου 1995 Προσχώρηση στη Συνθήκη Σένγκεν της Αυστρίας.

19 Δεκεμβρίου 1996 Πρωτόκολλο και συμφωνία προσχώρησης της Δανίας, της Φινλανδίας και της Σουηδίας.

2 Οκτωβρίου 1997 Κύρωση της Συνθήκης του Αμστερνταμ, στην οποία ενσωματώνεται το κεκτημένο Σένγκεν.

26 Οκτωβρίου - 1 Δεκεμβρίου 1997 Εναρξη ισχύος της σύμβασης εφαρμογής με Ιταλία και Αυστρία.

12 Μαρτίου 1997 Εν μέσω λαϊκών διαμαρτυριών και διαδηλώσεων η ελληνική Βουλή ψηφίζει τον νόμο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

11 Ιουνίου 1997 Περιπετειώδης κύρωση της συμφωνίας από το ελληνικό Κοινοβούλιο.

Η πλήρης ένταξη της Ελλάδας στον χώρο του Σένγκεν θα γίνει πραγματικότητα από τις αρχές του 2000.

Τ. Κατσιμάρδος

katsimar@yahoo.gr

http://www.ethnos.gr/koinonia/arthro/otan_h_sengken_isodynamouse_me_ton_antixristo-64327311/