Επίσημη
πολιτική πλέον ο τουρκικός αλυτρωτισμός
Παίζει
με τα σύνορα ο Ερντογάν
Της ΑΘΗΝΑΣ ΚΟΥΡΗ
Χάρτες
της Μεγάλης Τουρκίας, που περικλείει τη Βόρεια Συρία, το Βόρειο Ιράκ, ελληνικά
νησιά, τη Δυτική Θράκη και Μακεδονία ως την Καβάλα, κυκλοφορούν οι επιτελείς
του στον τουρκικό Τύπο. Κύρια προτεραιότητα της Τουρκίας η μάχη της Μοσούλης
και το πώς θα περιορίσει την επιρροή του Ιράν στην περιοχή και την επέκταση της
παρουσίας του ΡΚΚ στο Σιντζάρ. Ο φόβος ότι η Τουρκία θα υποστεί μεγάλες
απώλειες σε βάρος των Ιρανών και των Κούρδων η κύρια αιτία πίσω από τους νέους
τουρκικούς λεονταρισμούς
Οι συνεχείς αμφισβητήσεις
της Συνθήκης της Λωζάννης από τον τούρκο Πρόεδρο και η, ανοικτή πλέον,
υποκίνηση αλυτρωτικών επιδιώξεων είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις ραγδαίες εξελίξεις
στην ευρύτερη περιοχή που συναντώνται τα σύνορα της Τουρκίας, της Συρίας και
του Ιράκ.
Η αναμενόμενη επιχείρηση
για την εκδίωξη του Ισλαμικού Κράτους από τη δεύτερη μεγαλύτερη ιρακινή πόλη,
τη Μοσούλη, η υποχώρηση των τζιχαντιστών προς τη Ράκα και οι προετοιμασίες για
την επιχείρηση κατά της Ράκα στο συριακό έδαφος δημιουργούν μια έντονη
κινητικότητα, όπου όλοι οι εμπλεκόμενοι παράγοντες διαγκωνίζονται ώστε να
κερδίσουν τα δυνατόν περισσότερα και να χάσουν τα δυνατόν λιγότερα.
Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει
ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας και στενής παρακολούθησης των εξελίξεων από την
ελληνική πλευρά. Πέραν του δεδομένου ότι με τον Ερντογάν ποτέ δεν ξέρεις ποιο
θα είναι το επόμενο μέτωπο και της εκτίμησης ότι αν η Τουρκία υποστεί απώλειες
στη Μέση Ανατολή πιθανά θα στραφεί προς τα δυτικά αναζητώντας ανταλλάγματα,
γεγονός είναι ότι το να βομβαρδίζεται καθημερινά η τουρκική κοινή γνώμη (από τα
ΜΜΕ, που ελέγχει πλέον απόλυτα ο Ερντογάν) με χάρτες που δείχνουν ελληνικές
περιοχές υπό τουρκική κυριαρχία δημιουργεί ένα πολύ επικίνδυνο κλίμα στη
γείτονα.
Ο
φόβος για τον κουρδικό παράγοντα
Είναι πλέον κανόνας ότι σε
όλες τις κινήσεις της τουρκικής ηγεσίας, που προκαλούν, το πρώτο αίτιο που
χρειάζεται να ανιχνεύουμε είναι ο φόβος για τον κουρδικό παράγοντα. Η ανησυχία στην
Άγκυρα ότι οι καταιγιστικές και εντεινόμενες εξελίξεις θα προκαλέσουν
ανακατατάξεις που θα οδηγήσουν στη δημιουργία ενός δεύτερου κουρδικού κράτους
στην περιοχή φτάνει σε όλο και υψηλότερα επίπεδα.
Τόσο που οι Τούρκοι, με
εξαιρετικά ταχείς ρυθμούς, εγκαταλείπουν τα υπερφιλόδοξα σχέδιά τους για την
εκδίωξη του Άσαντ και την επέκταση της επιρροής τους στη Συρία και ξεπουλούν,
εν ριπή οφθαλμού, τους ντόπιους συμμάχους, που οι ίδιοι δημιούργησαν και
εξέθρεψαν. Για παράδειγμα, την Τετάρτη, η Τουρκική Αεροπορία βομβάρδισε
κουρδικές θέσεις στην ευρύτερη περιοχή ανάμεσα στο καντόνι της Αφρίν, το Χαλέπι
και την Αλ Μπαμπ. Ο λόγος ήταν ότι κουρδικά στρατεύματα από την Αφρίν
προελαύνουν το τελευταίο διάστημα ώστε να καταλάβουν πρώτοι την Αλ Μπαμπ και να
ενώσουν τα κουρδικά καντόνια. Καθώς ο εναέριος χώρος της Βορειοδυτικής Συρίας
ελέγχεται απόλυτα από τη Ρωσική Αεροπορία, υπάρχει ευρύτερα η εκτίμηση ότι η
τουρκική επίθεση είχε την έγκριση της Μόσχας. Επίσης, από πολλούς υποστηρίζεται
ότι ως αντάλλαγμα ο Ερντογάν δεσμεύτηκε στον Πούτιν ότι η Τουρκία θα βοηθήσει
ώστε να εκδιωχθεί η Φατάχ Αλ Σαμ (πρώην Αλ Νούσρα) από το Χαλέπι.
Στο μέτωπο της Μοσούλης,
και πάλι ο κουρδικός παράγοντας είναι σημαντικός. Σε δύο επίπεδα. Κατ’ αρχάς, η
συμμαχία της Άγκυρας με την κουρδική διοίκηση του Βορείου Ιράκ (το πρώτο, στην
ουσία, αυτόνομο κουρδικό κράτος) της δίνει το πάτημα και την αντικειμενική
δυνατότητα να αναμιγνύεται στα εσωτερικά του Ιράκ. Να υπενθυμίσουμε ότι οι
ιρακινοί Κούρδοι (υπό την ηγεσία της οικογένειας Μπαρζανί, που εδώ και
δεκαετίες είναι σε σύγκρουση με το ΡΚΚ) έχουν σχηματίσει στενή συμμαχία με την
Άγκυρα προκειμένου να ανταπεξέλθουν στη συνεχή διαμάχη τους με την κεντρική
ιρακινή κυβέρνηση.
Επιπλέον, αυτό που καίει
τους Τούρκους είναι η παρουσία στρατευμάτων του ΡΚΚ στην περιοχή του όρους
Σιντζάρ. Οι μαχητές του ΡΚΚ βρίσκονται εκεί από το καλοκαίρι του 2014, όταν οι
τζιχαντιστές σάρωναν το Ιράκ σφάζοντας, μεταξύ άλλων, τους κούρδους Γεζίντι.
Τότε τα στρατεύματα της κουρδικής διοίκησης του Βορείου Ιράκ δεν μπόρεσαν να
προστατεύσουν τους ομοεθνείς τους και μόνο όταν οι πολύπειροι αντάρτες του ΡΚΚ
κατέβηκαν από τα καταφύγιά τους στα ιρακινά βουνά μπήκε τέλος στη σφαγή. Από
τότε στις δυνάμεις του ΡΚΚ έχουν προστεθεί και εθελοντές από τη μειονότητα των
Γεζίντι. Το σημαντικό είναι ότι η διαρκής και υπολογίσιμη αυτή παρουσία του ΡΚΚ
στη συγκεκριμένη περιοχή εμποδίζει κάθε μελλοντική προσπάθεια περικύκλωσης και
αποκλεισμού του ενοποιημένου κουρδικού καντονιού της Τζαζίρα - Κομπανέ στη
Βόρεια Συρία, καθώς δημιουργεί έναν διάδρομο επικοινωνίας με το Ιράκ.
Η
διαπάλη με το Ιράν
Καθώς ο ανταγωνισμός ΗΠΑ -
Ρωσίας για το ποιος θα καθορίσει τις εξελίξεις στην περιοχή μονοπωλεί τη
δημοσιότητα, αυτό που ξεχνάμε είναι ότι η ρίζα του συριακού εμφυλίου είναι η
λυσσώδης αντιπαράθεση σουνιτών - σιιτών, Ιράν και Σαουδικής Αραβίας. Όταν στο
κενό εξουσίας που έφερε η επιθυμία των ΗΠΑ να αποσυρθούν από τη Μέση Ανατολή
και να επικεντρωθούν στην Ανατολική Ασία οι τοπικοί σύμμαχοι των Αμερικανών, Σαουδάραβες,
Τούρκοι και Καταριανοί, αποφάσισαν να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους και να
βάλουν τέλος στην επιρροή της Τεχεράνης στη Συρία και τον Λίβανο.
Και μπορεί να φαίνεται
παράδοξο, καθώς οι σχέσεις ανάμεσα στην Άγκυρα και την Τεχεράνη βρίσκονται σε
περίοδο αναθέρμανσης και στο Συριακό οι δύο συνεργάζονται κατά των Κούρδων (μην
ξεχνάμε ότι σημαντική κουρδική μειονότητα έχει και το Ιράν), αλλά η κύρια
ανησυχία της Τουρκίας στη Μοσούλη είναι το Ιράν.
Στις δυνάμεις της ιρακινής
κυβέρνησης που προελαύνουν κατά της Μοσούλης κεντρική θέση έχουν
παραστρατιωτικές σιιτικές ομάδες που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη. Η Μοσούλη
είναι μια περιοχή με σουνιτική πλειοψηφία, όπου υπολογίσιμο μέρος του πληθυσμού
είναι Τουρκομάνοι, απομεινάρι της, για αιώνες, οθωμανικής κυριαρχίας στην
περιοχή. Ο φόβος της Άγκυρας είναι ότι αν η πόλη καταληφθεί χωρίς καμιά
τουρκική συμμετοχή θα υπάρξει εκδίωξη των σουνιτών και των Τουρκομάνων και
προσπάθεια αλλοίωσης της δημογραφικής σύστασης του πληθυσμού.
Επιπλέον, για το Ιράν, η
επέκταση της δεδομένης επιρροής του στο Νότιο Ιράκ και στον Βορρά της χώρας και
ο έλεγχος του τριεθνούς (της περιοχής που συναντώνται τα σύνορα Τουρκίας,
Συρίας και Ιράκ) θα του έδινε τη δυνατότητα δημιουργίας ενός, επικίνδυνου για
την Τουρκία, διαδρόμου από τα σύνορα Ιράν - Ιράκ ως τη Μεσόγειο.
Το
δημοψήφισμα για την Προεδρία
Με όλα τα παραπάνω
δεδομένα, δεν θα πρέπει να υποτιμούμε και την επίδραση του πολυαναμενόμενου
δημοψηφίσματος για τη μετατροπή της Τουρκίας σε Προεδρική Δημοκρατία. Μετά το
αποτυχημένο πραξικόπημα του καλοκαιριού, ο Ερντογάν παίζει όλο και πιο έντονα
το εθνικιστικό χαρτί προκειμένου να «τσιμεντώσει» την επιρροή του στη χώρα. Η
στρατηγική αυτή είχε δώσει πλούσια αποτελέσματα ήδη από το καλοκαίρι και το
φθινόπωρο του 2015, όταν, αναζωπυρώνοντας τη σύρραξη με τους Κούρδους στη
Νοτιανατολική Τουρκία, κατάφερε να εξάψει τα πάθη και να τρομάξει την κοινή
γνώμη αρκετά ώστε το ΑΚΡ να κερδίσει τις δεύτερες εκλογές του φθινοπώρου. Έτσι
και τώρα, λίγους μήνες πριν από το δημοψήφισμα που θα κρίνει τη μετατροπή της
Τουρκικής Δημοκρατίας σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, ο Ερντογάν προσπαθεί να
κάνει τον τουρκικό λαό του να νιώσει απειλημένος, προδομένος και περικυκλωμένος
από παντού, ενώ ταυτόχρονα κάνει τον αλυτρωτισμό κεντρική κυβερνητική πολιτική.
Το ότι βάζει τους σπόρους για μια ευρύτερη, πολύ τρομακτικότερη σύγκρουση που
θα κοστίσει ακριβά στην Τουρκία μάλλον πολύ λίγο τον απασχολεί μπροστά στην
προοπτική της απόλυτης εξουσίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου