Στηθάγχη, το καμπανάκι της καρδιάς

 

Πώς θα την καταλάβουμε

Στηθάγχη, το καμπανάκι της καρδιάς

Η άμεση αντιμετώπισή της μπορεί να σώσει ζωές

της ΓΚΡΑΤΣΙΕΛΛΑΣ ΒΙΤΑΛΗ, Καρδιολόγου

           

Η στηθάγχη είναι ένα δυσάρεστο αίσθημα πόνου στο στήθος που οφείλεται σε ανεπαρκή εφοδιασμό του μυοκαρδικού μυός με αίμα. Όπως τα διάφορα όργανα του σώματος παίρνουν οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες με την κυκλοφορία του αίματος και τις αρτηρίες, έτσι και η καρδιά τροφοδοτείται από τις στεφανιαίες αρτηρίες.

Όταν η προσφορά οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών από τις στεφανιαίες αρτηρίες δεν επαρκεί στο μυοκάρδιο για να καλύψει τις ανάγκες του, τότε το μυοκάρδιο «υποφέρει», ισχαιμεί με αποτέλεσμα τον πόνο της στηθάγχης. Αυτό μπορεί να συμβεί, όταν μειώνεται η διάμετρος του αυλού των στεφανιαίων είτε λόγω στένωσης (αθηροσκλήρωση), είτε λόγω σπασμού των αγγείων της καρδίας. Συχνότερα συμβαίνει όταν η καρδιά έχει αυξημένες απαιτήσεις (άσκηση, συναισθηματική φόρτιση, ψύχος κ.λπ.) χωρίς να μπορεί να αντιρροπήσει με αγγειοδιαστολή των αγγείων της τις αυξημένες αυτές ανάγκες. Βέβαια πρέπει να τονιστεί ότι συνήθως τα αποτελέσματα της ισχαιμίας-στηθάγχης είναι συνήθως αναστρέψιμα και υποχωρούν με την ξεκούραση, σε περίπτωση όμως παρατεταμένης ή/και απότομης μεγάλης ισχαιμίας μπορεί να προκληθούν μη αναστρέψιμες βλάβες και νέκρωση (οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου).

Η στηθάγχη αποτελεί την κυριότερη και συχνότερη εκδήλωση στεφανιαίας νόσου, αλλά υπάρχουν και άλλες παθήσεις που μπορούν να την προκαλέσουν, όπως για παράδειγμα η βαλβιδική αορτική νόσος, οι ταχυαρρυθμίες, η θυρεοτοξίκωση, η αναιμία , οι αγγειίτιδες κ.τ.λ. Η στηθάγχη λόγω της στεφανιαίας νόσου παρουσιάζεται συνήθως στη μέση ηλικία και σε ηλικιωμένους, ενώ όταν οφείλεται σε άλλες αιτίες μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Τα χαρακτηριστικά της

Η στηθάγχη έχει τέσσερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα:

1. ΤΗΝ ΕΝΤΟΠΙΣΗ: Η συχνότερη εντόπιση είναι το κέντρο τού στήθους συνήθως πίσω από το στέρνο, όμως μπορεί να εντοπίζεται σε άλλες θέσεις στο θωρακικό τοίχωμα, στην κάτω γνάθο, στο επιγάστριο, στην ράχη, στους βραχίονες κυρίως στον αριστερό, καθώς και στους καρπούς. Επίσης μπορεί να συνοδεύεται από εφίδρωση, ναυτία, δύσπνοια, αδυναμία, δυσπεψία. Όταν εμφανίζεται για πρώτη φόρα και η εντόπιση της δεν είναι τυπική, ειδικά όταν δεν προκαλείται από την προσπάθεια, η διάγνωση δεν είναι εύκολη γι’ αυτό και συχνά δεν γίνεται έγκαιρα. Αν ο πόνος εντοπίζεται με το δάκτυλο, επηρεάζεται με την αναπνοή και τις κινήσεις συνήθως δεν πρόκειται για στηθάγχη. Πρέπει να σημειωθεί ότι η εντόπιση ποικίλλει από άρρωστο σε άρρωστο, ενώ ο ασθενής με ιστορικό στεφανιαίας νόσου και στηθάγχης αναγνωρίζει τα συμπτώματα, γιατί τα χαρακτηριστικά του πόνου είναι παρόμοια κάθε φορά.

2. ΤΟΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ του πόνου: Μπορεί να είναι από ήπιος έως πολύ έντονος. Ο πόνος της στηθάγχης έχει ποικίλους χαρακτηρισμούς, όπως μια αίσθηση βάρους στο στήθος, σφίξιμο, κάψιμο, πίεση.

3. ΤΙ ΤΗΝ ΠΡΟΚΑΛΕΙ: Συνήθως εμφανίζεται με την κόπωση ή την άσκηση και υποχωρεί με την ανάπαυση ή τη λήψη νιτρωδών φαρμάκων. Εκλυτικοί παράγοντες μπορεί να είναι η συναισθηματική φόρτιση, ο φόβος, το κρύο, τα βαριά γεύματα.

4. ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: Η στηθάγχη συνήθως αναγκάζει τον ασθενή να σταματήσει αυτό που κάνει και το ενόχλημα συνήθως υποχωρεί σε λίγα λεπτά, η συνολική διάρκεια δεν ξεπερνά τα 20 λεπτά. Επίσης με την χορήγηση νιτρωδών επιτυγχάνεται ταχύτατα ανακούφιση από τον πόνο. Γι’ αυτό άλλωστε αποτελεί και ένα έμμεσο διαγνωστικό κριτήριο της στηθάγχης.

Η στηθάγχη (πόνος από ισχαιμία) πρέπει να διαχωρίζεται από άλλες αιτίες που προκαλούν πόνο στο θώρακα, όπως πλευρίτιδα, περικαρδίτιδα , πνευμονική εμβολή, πνευμονία, παθήσεις αρθρώσεων και μυών του θώρακα, πόνο στο επιγάστριο λόγω οισοφαγίτιδας, γαστρίτιδας, πεπτικού έλκους κ.τ.λ.

Οι μορφές της πάθησης

Υπάρχουν τα εξής τρία είδη στηθάγχης:

• Η ΣΤΑΘΕΡΗ: Είναι η πιο συχνή μορφή. Οφείλεται στη στένωση των στεφανιαίων αγγείων και ο πόνος εμφανίζεται μετά από συγκεκριμένο φορτίο άσκησης, που είναι διαφορετικό από άνθρωπο σε άνθρωπο. Τα συμπτώματα είναι συνήθως σταθερά υπό τις ίδιες συνθήκες, οπότε προβλέψιμα, διαρκούν λίγα λεπτά και ανακουφίζονται με την ανάπαυση ή με τη λήψη νιτρωδών υπογλωσσίως.

• Η ΑΣΤΑΘΗΣ: Είναι λιγότερο συχνή, αλλά πιο σοβαρή. Οφείλεται σε απότομη αύξηση της στένωσης της αρτηρίας, λόγω ρήξης της αθηρωματικής πλάκας μέσα στον αυλό με αποτέλεσμα να μεγαλώνει η στένωση, χωρίς όμως να φράζει τελείως το αγγείο. Εμφανίζεται ως στηθάγχη: α) Που επιδεινώνεται (πιο συχνή, πιο έντονη και με μεγαλύτερη διάρκεια) σε ασθενή με σταθερή στηθάγχη. β) Που εμφανίστηκε πρόσφατα. γ) Που εμφανίζεται στην ηρεμία ή στην ελάχιστη προσπάθεια. Μπορεί να θεωρηθεί προάγγελος οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου.

• Η PRINZMETAL: Οφείλεται κυρίως σε σπασμό των στεφανιαίων αγγείων παρά σε αθηροσκλήρωση. Συνήθως εμφανίζεται στην ηρεμία ή κατά την διάρκεια του ύπνου. Εκλυτικοί παράγοντες θεωρούνται το ψυχικό στρες, το κάπνισμα και ο υπεραερισμός (επιφανειακή γρήγορη αναπνοή).

Πότε πρέπει να ζητήσουμε άμεσα ιατρική βοήθεια

Γενικά ύποπτος θεωρείται ο θωρακικός πόνος με τα παραπάνω χαρακτηριστικά που εμφανίζεται στην προσπάθεια και υποχωρεί λίγο μετά τη διακοπή της, επίσης συνήθως επαναλαμβάνεται με την επανάληψη της κόπωσης.

Η κρίση της στηθάγχης εμπεριέχει πάντα τον κίνδυνο εκδήλωσης εμφράγματος γι’ αυτό ειδικά αν τα συμπτώματα εμφανίζονται για πρώτη φορά ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί στο νοσοκομείο χωρίς καθυστέρηση. Η ασταθής στηθάγχη επίσης θεωρείται κατάσταση σοβαρή και χρήζει άμεσης ιατρικής εκτίμησης. Ο ασθενής με σταθερή στηθάγχη τη στιγμή της κρίσης πρέπει να σταματήσει ότι κάνει, να πάρει με μορφή υπογλωσσίου ή σπρέι νιτρώδες φάρμακο, το οποίο απορροφάται πολύ γρήγορα από τον οργανισμό και βοηθά στην ύφεση του πόνου.

Αν ο πόνος δεν υποχωρήσει σε δέκα λεπτά μετά τη λήψη και δεύτερης δόσης φαρμάκου καλό θα ήταν ο ασθενής να μασήσει μια ασπιρίνη και να μεταφερθεί άμεσα στο νοσοκομείο. Επισημαίνεται ότι όσο πιο άμεση είναι η αντιμετώπιση και η διάνοιξη της αρτηρίας, αν χρειαστεί, ώστε να αποκατασταθεί η αιματική ροή, τόσο λιγότερη θα είναι η μόνιμη βλάβη στην καρδιά.

Η αντιμετώπισή της

Όταν διαπιστωθεί η ύπαρξη και εκτιμηθεί η σοβαρότητα της στεφανιαίας νόσου αποφασίζεται αν ο ασθενής θα αντιμετωπιστεί μόνο συντηρητικά:

1. Με οδηγίες για την καταπολέμηση των παραγόντων κινδύνου: Διακοπή καπνίσματος, ρύθμιση του σακχάρου, ρύθμιση αρτηριακής πίεσης, έλεγχος σωματικού βάρους, άσκηση, ρύθμιση λιπιδίων, σωστή διατροφή καθώς και αποφυγή καταστάσεων που μπορούν να εκλύουν στηθάγχη (λοιμώξεις, αναιμία, αρρυθμίες).

2. Με φαρμακευτική αγωγή: Ασπιρίνη, νιτρώδη, β αποκλειστές, ανταγωνιστές ασβεστίου, υπολιπιδαιμικά κτλ .ή χρειάζεται και επεμβατική αντιμετώπιση. Η απόφαση για επεμβατική παρέμβαση για τους ασθενείς με σταθερή στηθάγχη και χρόνια στεφανιαία νόσο σχετίζεται, πρώτον, με την ανακούφιση επιμένουσας στηθάγχης παρά τη μέγιστη φαρμακευτική αγωγή και, δεύτερον, με την προσπάθεια βελτίωσης της πρόγνωσης του ασθενούς.

Η επεμβατική παρέμβαση μπορεί να γίνει με αγγειοπλαστική ή ακόμα και αορτοστεφανιαία παράκαμψη (bypass). Η επιλογή του είδους της παρέμβασης καθορίζεται από τα ευρήματα της στεφανιογραφίας, τη θέση, την έκταση και τον αριθμό των βλαβών στα στεφανιαία αγγεία.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ