Και τα παιδιά κινδυνεύουν από την υψηλή χοληστερίνη

Και τα παιδιά κινδυνεύουν από την υψηλή χοληστερίνη

Της Γκρατσιέλλας  Βιτάλη

Καρδιολόγου

Τα λίπη αποτελούν δομικά συστατικά του κυττάρου και αρχικές  χημικές  ενώσεις  για τη σύνθεση των κυτταρικών μεμβρανών, των  ορμονών κ.λπ.„ άρα τα λίπη δεν είναι πάντα βλαβερά για την υγεία μας και πρέπει να υπάρχουν στη  διατροφή  μας.  Η αυξημένη  τιμή χοληστερόλης στο αίμα όμως  είναι ένας  βασικός  πιροδιαθεσικός  παράγονται για καρδιαγγειακές  παθήσεις.  Έχει συνδεθεί με τη μέση  ηλικία και το γήρας  όμως πρόκειται για ένα ζήτημα, το οποίο πολύ συχνά μπορεί να αφορά παιδιά και εφήβους. Μεγάλες μελέτες  έχουν  αποδείξει ότι οι πρώτες βλάβες της αθηροσκλήρωσης αρχίζουν να σχηματίζονται στα στεφανιαία αγγεία περίπου από τα 10 έτη και στην κοιλιακή αορτή από το 3ο έτος της ζωής.

Τόσο η αυξημένη χοληστερόλη, τα αυξημένα τριγλυκερίδια, η χαμηλή HDL (υψηλής περιεκτικότητας  χοληστερόλη), η υψηλή LDL (χαμηλής περιεκτικότητας  χοληστερόλη), καθώς και μη λιπιδαιμικοί  παράγοντες, όπως το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η υπέρταση και τέλος το οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων, αποτελούν τους κύριους  παράγοντες κινδύνου για την αθηρωμάτωση και άρα για τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως αύξηση στη διάγνωση υπερλιπιδαιμίας στα παιδιά, και ολοένα σε μικρότερες ηλικίες η αύξηση αυτή συνδυάζεται με τη σταδιακή αύξηση της  παχυσαρκίας  της  υπέρτασης, του μεταβολικού συνδρόμου και του σακχαρώδη διαβήτη στους παιδικούς και εφηβικούς  πληθυσμούς. Η υπερλιπιδαιμία μπορεί να είναι πρωτοπαθής: Όταν είναι γονιδιακής  κληρονομικής  αιτιολογίας (οικογενής υπερχοληστερολαιμία, οικογενής  συνδυασμένη δυσλιπιδαιμία κ.λπ.), είναι πιο σπάνια και χαρακτηρίζεται από σοβαρές διαταραχές  των λιπιδίων, ενώ μπορεί να συνδυαστεί με εμφάνιση ισχαιμικών συμβαμάτων σε μικρότερες ηλικίες (3η ή 4η δεκαετία). Μπορεί όμως να είναι και δευτεροπαθής: Όταν δηλαδή εμφανίζεται στο πλαίσιο άλλων νοσημάτων (υποθυρεοειδισμός διαβήτης, φάρμακα) ή σχετίζεται με κακές διαιτητικές συνθήκες.

Η υψηλή χοληστερόλη έχει χαρακτηριστεί ύπουλος αντίπαλος, γιατί δεν δίνει συμπτώματα για πολλά χρόνια οπότε και η διάγνωση είναι δύσκολη.

Σύμφωνα με τις  οδηγίες τα παιδιά κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες βαθμού επικινδυνότητας:

• Υψηλού κινδύνου όταν έχουν ολική χοληστερίνη > 200 mg/dl και LDL>130 mg/dl.

• Μέσου κινδύνου όταν έχουν ολική χοληστερόλη > 171-199 mg/dl και LDL> 110-129 mg/dl.

• Χαμηλού κινδύνου όταν έχουν ολική χοληστερόλη < 170 mg/dl και LDL< 110 mg/dl.

Σύμφωνα με τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες ο προληπτικός έλεγχος των παιδιών πρέπει να αρχίζει από την ηλικία των 2 ετών και να επαναλαμβάνεται κάθε δύο έτη έως την ηλικία των 10 ετών και ακολούθως κάθε έτος  για τον παιδιατρικό πληθυσμό που έχει έναν από τους  παρακάτω παράγοντες κινδύνου:

1.  Οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιαγγειακής νόσου (γονείς ή συγγένεια πρώτου βαθμού σε ηλικία < 55 ετών).

2.  Ύπαρξη επιβαρυντικών παραγόντων, όπως υπέρταση, παχυσαρκία, καθώς και νοσήματα που συνδέονται με υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο, κάπνισμα, δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.

3.  Οικογενειακό ιστορικό υπερχοληστερολαιμίας.

Για το σύνολο των παιδιών και των οικογενειών τους όποια κι αν είναι η αιτία της υπερλιπιδαιμίας  συνιστάται εξατομικευμένη αλλαγή του τρόπου ζωής  ως προς την άσκηση και τη διατροφή. Σημαντικό ρόλο σε αυτές τις αλλαγές παίζουν οι γονείς, οι οποίοι πρέπει να συμμετέχουν και να εφαρμόζουν και οι ίδιοι στην καθημερινότητα τις οδηγίες του σωστού τρόπου ζωής και της σωστής διατροφής. Πρέπει να σημειωθεί ότι η μείωση της εξωγενούς διατροφικής πρόσληψης στις  οικογενείς  υπερχοληστερολαιμίες δεν λύνει το πρόβλημα, αλλά τουλάχιστον δεν το επιβαρύνει. Στην κλινική πράξη οι διατροφικές  οδηγίες  δεν διαφέρουν από αυτές των ενηλίκων, όμως πρέπει να δοθεί προσοχή στην ανάπτυξη του παιδιού. Σε γενικές γραμμές οι οδηγίες  βασίζονται στα εξής:

1. Κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών.

2. Χρήση φυτικών ελαίων και μαλακής μαργαρίνης με χαμηλή περιεκτικότητα σε κεκορεσμένα και trans  λιπαρά οξέα αντί του βουτύρου.

3. Να λαμβάνονται περισσότερα  Ω3  λιπαρά οξέα (ψάρια, ωμοί ξηροί καρποί, όπως αμύγδαλα και καρύδια).

4. Μείωση του κόκκινου κρέατος, των τηγανισμένων επεξεργασμένων τροφίμων.

5. Κατανάλωση γαλακτοκομικών με χαμηλά λιπαρά.

6. Τρόφιμα όπως σοκολάτα, μπισκότα, σοκοφρέτες κλπ. πρέπει να μειωθούν στη καθημερινή διατροφή, σε καμιά περίπτωση όμως να μην απαγορευτούν, να καταναλώνονται όσο πιο αραιά γίνεται και να αποφεύγεται να υπάρχουν στα ντουλάπια του σπιτιού.

7. Περιορισμός στο αλάτι.

8. Μείωση τροφών με επιπρόσθετη ζάχαρη.

9. Μείωση του σωματικού βάρους σε περίπτωση παχυσαρκίας.

10. Κατανάλωση αυγού αν το συνηθίζετε, 2  φορές  την εβδομάδα, απλά καλό θα ήταν να αποφεύγεται την ίδια μέρα η κατανάλωση κόκκινου κρέατος ή θαλασσινών.

11. Διατήρηση της  φυσιολογικής ανάπτυξης του σωματικού βάρους με εξισορρόπηση μεταξύ πρόσληψης και κατανάλωσης θερμίδων με τη σωματική άσκηση. Εμπόδια στη σωστή διατροφή αποτελούν η μη συμμόρφωση των παιδιών και των γονιών με τις διαιτητικές  οδηγίες  όπως και η ανεξέλεγκτη διαφήμιση στην τηλεόραση προϊόντων χαμηλής διατροφικής  αξίας. Συνεπώς η εκπαίδευση αποτελεί το σημαντικότερο κομμάτι της θεραπείας και αφορά όλη την οικογένεια. Το παιδί θα μπορούσε να έχει ενεργό συμμετοχή στα ψώνια της οικογένειας, γιατί έτσι μαθαίνει να κάνει τις σωστές διατροφικές επιλογές.

Παράλληλα με τη διατροφή πρέπει να προωθήσουμε και τη φυσική δραστηριότητα. Είναι απαραίτητα 60 λεπτά μέτριου ή έντονου παιχνιδιού ή σωματικής άσκησης την ημέρα. Είναι επίσης σημαντικό και οι γονείς να συμμετέχουν σε δραστηριότητες μαζί με τα παιδιά τους κάνοντας ποδήλατο, περίπατο, κολύμπι κ.λπ. Στο μεταξύ πρέπει να αποτρέπουμε το παιδί από την καθιστική ζωή και τις πολλές ώρες μπροστά σε μια οθόνη υπολογιστή. Στις συστάσεις για τις οδηγίες αλλαγής του τρόπου ζωής των παιδιών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η οικογένεια και τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά έτσι, ώστε οι οδηγίες να είναι όσο το δυνατό πιο προσιτές και πιο εύκολα πραγματοποιήσιμες.

Η θεραπεία της υπερχοληστερολαιμίας στα παιδιά είναι κυρίως διατροφική, όμως σε ειδικές περιπτώσεις  δίνεται και φαρμακευτική αγωγή. Τα φάρμακα που έχουμε στη διάθεση μας είναι:

• Οι ιοντοανταλλακτικές  ρητίνες π.χ. χολεστυραμίνη. Η κατηγορία αυτών των φαρμάκων θεωρείται ασφαλής και χωρίς σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Είναι φάρμακα με δυσάρεστη γεύση και δύσκολο δοσολογικό σχήμα (3-4 φορές την ημέρα) με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη η συμμόρφωση των μικρών ασθενών.

•  Οι στατίνες. Υπάρχει μεγάλη εμπειρία χορήγησης  τους στους ενήλικες. Στα παιδιά επιτρέπεται η χορήγηση μετά τα 10 έτη, ενώ σε μελέτες έχουν χορηγηθεί και σε ηλικία 5 ετών. Τα φάρμακα αυτά είναι πιο δραστικά στη μείωση της χοληστερόλης, ενώ φαίνεται ότι έχουν δράση και στη βελτίωση της λειτουργικότητας του αγγειακού ενδοθηλίου. Δίνονται μια φορά την ημέρα μετά το βραδινό φαγητό. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες  είναι κεφαλαλγία, ζάλη, εμετοί, διάρροια και μυαλγίες, που συνήθως  υποχωρούν μετά τον πρώτο μήνα χορήγησης τους. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται η συγχορήγηση με φάρμακα, όπως ερυθρομυκίνη, κλαριθρομυκίνη, ρανιτιδίνη κ.λπ. Η χορήγηση και η παρακολούθηση της φαρμακευτικής αγωγής  πρέπει να γίνεται αποκλειστικά από ειδικούς.

Τα τελευταία χρόνια ο ελληνικός πληθυσμός  παρουσιάζει μια ανησυχητική αύξηση του ποσοστού της παχυσαρκίας της υπέρτασης και της υπερλιπιδαιμίας από την παιδική-εφηβική ηλικία, γεγονός  που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απομάκρυνση από τη μεσογειακή διατροφή και στην έλλειψη καθημερινής  άσκησης. Πρέπει, λοιπόν, όλοι να συμβάλλουμε καταρχήν στην ενημέρωση και αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου. Η πρόληψη παραμένει πάντα η καλύτερη θεραπεία.

"ΤΟ ΠΑΡΟΝ"