Pίτσας Mασούρα : Υπάρχουν σήμερα μποέμ τύποι ;

        Κate Moss

Υπάρχουν σήμερα μποέμ τύποι ;

Της Pίτσας Mασούρα

Η συζήτηση για τους μποέμ επιστρέφει ξανά και ξανά στην επικαιρότητα. Ατομα κυρίως από τον χώρο του θεάματος και της τέχνης κρατούν για τον εαυτό τους τον μοναδικό αυτό τίτλο που παλιότερα έγινε αφετηρία ενός νέου τρόπου ζωής στην Ευρώπη και την Αμερική. 

Ξεφυλλίζω, παθιάζομαι, διαβάζω, ξεχνιέμαι, ζωντανεύω, ξαναζώ. Ρήματα ενεργητικά και παθητικά σε μια λογική διάταξη. Ενδεικτικά μιας εμμέσως υποβολιμαίας κατάστασης. Δεν είμαι μόνη σ’ αυτή την πρωτότυπη σπηλιά. Τη μοιράζομαι με πολλούς και τη συνιστώ σαν ένα είδος αποτοξίνωσης. Πείτε ότι ξαφνικά αποφασίζουμε ομαδικώς να κατεβάσουμε τον κεντρικό εξωκοσμικό διακόπτη και το ρίχνουμε στο διάβασμα. Ωρες ατέλειωτες με το βιβλίο, τους ήρωές του, αλλά και τον εαυτό μας, σε ένα είδος περισυλλογής και απολογητικής, εξομολογητικής παρένθεσης. Δεν ξέρω αν είναι έλλογη η ιδέα μου, αλλά ποιος έχασε τη λογική του για να τη βρούμε εμείς. Οταν οι συζητήσεις των ανθρώπων άνω των 40 και έως τα 65 (μετά το αντικείμενο συζήτησης αποκτά παρελθοντολογική υφή) εξαντλούνται σε όρους οικονομικούς, όταν ο νέος για να επιβιώσει οφείλει να γνωρίζει τι σημαίνει χρέος και έλλειμμα και τι θα επωμιστεί προκειμένου να εξαφανιστούν οι μέγαιρες λέξεις από το λεξιλόγιό του, όταν ο μικροαστός εξαντλεί τις ώρες του μετρώντας ξανά και ξανά τα δάνειά του, τότε είναι προφανές ότι η αλλαγή στάτους επιβάλλεται. Θα έχετε δει πόσο συχνά οι χρήστες στο facebook αλλάζουν στάτους.

Πάνω, λοιπόν, στο ξεφύλλισμα περιοδικών και το «ηδυπαθές» διάβασμα σοβαρών βιβλίων (το πόσο ηδυπαθές μπορεί να ’ναι το διάβασμα εξαρτάται από τον χαρακτήρα του ανθρώπου) βρέθηκα ξανά σε στενό μαρκάρισμα από τους αγαπημένους μου μποέμ. Οσοι παρακολουθούν αυτή τη στήλη θα γνωρίζουν το πάθος μου για τους μποέμ, σαν τον Γκιγιόμ Απολλινέρ και την παρέα της Μονμάρτρης στις αρχές του 20ού αιώνα. Αυτή τη φορά, αφορμή υπήρξε ένα αρθράκι στο περιοδικό του BBC, όπου ο ρεπόρτερ διερωτάται αν σήμερα κάποιοι τύποι εκεί έξω στην πλατεία παριστάνουν τους σύγχρονους μποέμ ή όντως είναι. Αν, δηλαδή, υπάρχει συνέχεια σ’ εκείνη την ανεπανάληπτη γενιά που δημιούργησε «κατάσταση» και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού… Λέει κάποια στιγμή ο ποιητής Πολ Βερλέν στον Αρθούρο Ρεμπώ: «Να φροντίσουμε, τουλάχιστον για ένα διάστημα, να έχουμε λιγότερο τρομερή όψη από πριν. Δηλαδή, να φορέσουμε καθαρά εσώρουχα, να γυαλίσουμε τα παπούτσια μας, να χτενίσουμε τα μαλλιά μας και να πάρουμε εκείνο το γνωστό άκακο ύφος». Γιατί ένα από τα χαρακτηριστικά των μποέμ της εποχής της rive gauche ήταν η ατημέλητη εμφάνιση και η πασιφανής απέχθεια στις αρχές της τότε αστικής τάξης. Ανθρωποι εκκεντρικοί, επαναστάτες, αμοραλιστές, δημιουργικοί και αυτοκαταστροφικοί συγχρόνως, ατίθασοι, αρνητές του κατεστημένου, αδιάφοροι για τα γούστα των πολλών. Ατομα αποστασιοποιημένα, αποδέκτες της μοίρας τους, της τύχης τους, της ευτυχίας τους, δίχως ερωτήματα. Ανθρωποι της τέχνης, λάτρεις των ανθρωπίνων σχέσεων, του πάθους, της ορμής, της ηδονής. Με λίγα λόγια, μποέμ τύποι.

Η συγγραφέας Βιρτζίνια Νίκολσον  συγγενής της Βιρτζίνια Γουλφ χαρακτηρίζει τους μποέμ αουτσάιντερ της ζωής. Στο βιβλίο της «Among the Bohemians», η Νίκολσον ερευνά τον τρόπο ζωής των ανδρών και των γυναικών κατά το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα στη Βρετανία. Αντάρτες και πνεύματα ελεύθερα μεταφέρουν τον ιδεαλισμό και τη δημιουργικότητά τους σε κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής, κωφεύοντας στην αποδοκιμασία, άτομα καταχρεωμένα, μέθυσοι, χρήστες ουσιών… Ανθρωποι που εγκαταλείπουν τα πολυτελή σπίτια τους και ζουν σε τροχόσπιτα τσιγγάνων, μιμούμενοι τον τρόπο ζωής των αθίγγανων της Βοημίας, απ’ όπου προέρχεται ο όρος μποέμ. Κι είναι, τελικά, αυτές οι επιλογές που στο τέλος του οδήγησαν στη φτώχεια, την πείνα τον εθισμό και τον θάνατο. Οπως ο Augustus John και Eric Gill.

Σήμερα, κάποιοι διατείνονται ότι οι μποέμ της εποχής είναι οι νέοι που παρακαλούν τους γονείς τους για λίγο χαρτζιλίκι. Κι όμως, εκτός από τον ριψοκίνδυνο Τζακ Κέρουακ και τον εκκεντρικό Ουίλιαμ Μπάροουζ –γενιά μπιτ και μποέμ– θα πρέπει να υπάρχουν καλλιτέχνες που εξακολουθούν να στέκονται στον αντίποδα της μπουρζουαζίας. Ακόμη και ένα ολόκληρο ξενοδοχείο, το Τσέλσι στο Μανχάταν, απ’ όπου πέρασαν διάσημοι συγγραφείς, μουσικοί, αρτίστες και ηθοποιοί –Ντύλαν, Μπουκόφσκι, Πάτι Σμιθ, Ιγκι Ποπ– κατέχει πρωτεύουσα θέση στην καρδιά των Αμερικανών μποέμ. Ισως θα πρέπει ανάμεσά τους να τοποθετήσουμε την Κέιτ Μος ή τον Pete Doherty ακόμη και τον Κιθ Ρίτσαρντς, παρ’ ότι ο τρόπος της δικής τους ζωής δεν είναι άμοιρος χρημάτων… Γι’ αυτό κι εγώ επιμένω κλασικά: Απολλινέρ, Μποντλέρ, Βαν Γκογκ…

Πρόσωπα ( Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 20 Μαρτίου 2011)

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_20/03/2011_436138
http://ritsmas.wordpress.com/2011/03/20/υπάρχουν-σήμερα-μποέμ-τύποι/