Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΜΥΡΑΣ

 Παλμύρα

 Αρχαία αυτόνομη πόλη κτισμένη στην ομώνυμη όαση στα βόρεια της Συριακής ερήμου που βρίσκεται ανάμεσα στην Δαμασκό και στον Ευφράτη και σε απόσταση 140 χιλιομέτρων από την Ομς. Για την ακρίβεια βρίσκεται 215 χιλιομετρα βορειοανατολικά της Δαμασκού και 120 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ευφράτη.  Όφειλε την ακμή της στη θέση της στον εμπορικό δρόμο που ένωνε τη Μεσοποταμία και τις Ινδίες με τη Μεσόγειο. Για αιώνες ήταν ζωτικός σταθμός για τα καραβάνια που διέσχιζαν τη Συριακή έρημο και ήταν γνωστή ως η «Νύμφη της Ερήμου». Το ελληνικό όνομα «Παλμύρα» αποτελεί μετάφραση του αρχικού αραμαϊκού ονόματος Tadmor, που σημαίνει «φοινικόπολη». Η πόλη εμφανίζεται με την παλιά της ονομασία Ταντμόρ (Φοινικόπολη σε μία επιγραφή της Καππαδοκία ήδη από την 3η π.Χ. χιλιετία. Η σύγχρονη κωμόπολη, δίπλα στα αρχαία ερείπια ονομάζεται και πάλι Tadmor. Η οικονομία της εξαρτάται από τον τουρισμό.

Στη Βίβλο αναφέρεται ως Ταμάρ ή Θεδμόρ ή Θοεδμόρ ενώ στα αραμαϊκά Ταδμόρ ή Ταμμόρ και που λέγεται πως την έκτισε ο Βασιλιάς Σολομών ως πόλη σταθμό των καραβανιών μεταξύ Συρίας και Μεσοποταμίας

Η Ταντμόρ λοιπόν  ήταν εμπορικός κόμβος ανάμεσα στην Μεσοποταμία και στα παράλια της Μεσογείου. Σ’ αυτήν εγκαταστάθηκαν διαδοχικά και διαμόρφωσαν την μεταγενέστερη πόλη Αμορίτες, Αραμαίοι, εξελληνισμένοι Σύριοι που την ονόμασαν Παλμύρα, και Άραβες.

Η Παλμύρα έμεινε ονομαστή για τον πλούτο της κατά τη ρωμαϊκή εποχή, οπότε βασίλευσε και η θρυλική βασίλισσά της Ζηνοβία. Ωστόσο, μνημονεύεται για πρώτη φορά τη 2η χιλιετία π.Χ.. Τότε ήταν ένας ακόμα κόμβος στο εκτεταμένο εμπορικό δίκτυο που ένωνε τη Μεσοποταμία με τη βόρειο Συρία.

Το Tadmor μνημονεύεται στη Βίβλο (Β΄ Χρονικών 8:4) ως μια πόλη της ερήμου που οχυρώθηκε από τον Σολομώντα. Επίσης, από τον Ιώσηπο, ως κτισμένη από τον Σολομώντα (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία - Βιβλίο VIII), μαζί με το ελληνικό όνομα Παλμύρα. (Tadmor είναι το όνομα της Παλμύρας και στη σύγχρονη εβραϊκή γλώσσα).

Για τη πόλη αυτή, πριν τη Ρωμαϊκή περίοδο, υπάρχει επίσης η είδηση εκ παραδόσεως ότι είχε καταστραφεί από τον Βασιλιά των Βαβυλωνίων Ναβουχοδονόσορα.

 Θεότητες που λατρεύονταν στην Παλμύρα. Από αριστερά: ο σεληνιακός θεός Aglibol, ο υπέρτατος θεός Beelshamen και ο ηλιακός θεός Malakbel. 1ος αι. μ.Χ., Μουσείο του Λούβρου.

Η Παλμύρα είχε οργάνωση σύμφωνα με το ελληνικό πρότυπο, δηλαδή δήμο, βουλή και άρχοντες. Στη ρωμαϊκή περίοδο όργανα της εκτελεστικής εξουσίας ήταν οι στρατηγοί. Η γλώσσα που ομιλούνταν στην πόλη ήταν μια από τις διαλέκτους της αραμαϊκής και βασικές της θεότητες ο βαβυλωνιακός Δίας-Ήλιος και η Σελήνη. Ιδιαίτερα ο σεληνιακός θεός Aglibol, ο υπέρτατος θεός Beelshamen και ο ηλιακός θεός Malakbel.

Με την επικράτηση των Σελευκιδών στη Συρία το 323 π.Χ., η Παλμύρα έγινε ανεξάρτητη. Η πόλη άκμασε ως σταθμός των καραβανιών κυρίως τον 1ο αιώνα π.Χ. Το 41 π.Χ. οι Ρωμαίοι υπό τον Μάρκο Αντώνιο προσπάθησαν να την καταλάβουν, αλλά απέτυχαν, καθώς οι κάτοικοι διέφυγαν στην απέναντι όχθη του Ευφράτη έχοντας πληροφορηθεί εγκαίρως τον ερχομό του εχθρού. Το γεγονός δείχνει ότι ακόμα και τότε η Παλμύρα διατηρούσε τον χαρακτήρα νομαδικού οικισμού και όλα τα αγαθά μπορούσαν να μετακινηθούν σε λίγες ώρες.

Οι Terry Jones και Alan Ereira στο βιβλίο τους «Οι Βάρβαροι» σημειώνουν ότι οι έμποροι της Παλμύρας ήταν ιδιοκτήτες πλοίων στα ιταλικά νερά και έλεγχαν το εμπόριο του μεταξιού από την Ινδία: «Η Παλμύρα έγινε έτσι μια από τις πλουσιότερες πόλεις της Μέσης Ανατολής... ...Οι κάτοικοί της είχαν καταφέρει ένα πραγματικά μεγάλο κατόρθωμα - ήταν οι μόνοι που κατάφεραν να ζουν δίπλα στους Ρωμαίους χωρίς να εκρωμαϊσθούν. Απλώς προσποιούνταν ότι ήταν Ρωμαίοι.»

Το κράτος της Παλμυρίας έγινε σύμμαχος της Ρώμης από τα πρώτα χρόνια της αυτοκρατορίας και υιοθέτησε τους ρωμαϊκούς θεσμούς. Η Παλμύρα έγινε τμήμα της ρωμαϊκής επαρχίας της Συρίας κατά τη βασιλεία του Τιβερίου (14 – 37). Συνέχισε όμως να αναπτύσσεται σταθερά ως σημαντικός εμπορικός σταθμός, που τώρα πια συνέδεε την Περσία, την Ινδία και την Κίνα με τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το 129 ο Αδριανός επισκέφθηκε την πόλη και γοητεύτηκε τόσο πολύ, ώστε την ανακήρυξε «ελεύθερη πόλη» και τη μετονόμασε σε Palmyra Hadriana.

Η Παλμύρα επωφελήθηκε από την καταστροφή της Πέτρας, την οποία κατέλαβε η Ρώμη το 106 μ.Χ. και από τον αποκλεισμό της «χερσαίας οδού τού μεταξιού» (μετά το 127 μ.Χ.). Απέκτησε έτσι το μονοπώλιο της μεταφοράς εμπορευμάτων από την Ινδία, τα οποία οι κάτοικοι της παρελάμβαναν στον Χάρακα (στις εκβολές τού Τίγρη) και τα μετέφεραν στην Δαμασκό ή στην Έμεσα.  Η Ρώμη χρησιμοποίησε τους πολεμιστές της πόλης στις εκστρατείες της στον Δούναβη και στην Νουμιδία. Ο πλούτος που συσσωρεύθηκε στην πόλη εξηγεί την παρουσία των σπουδαίων μνημείων που ανεγέρθηκαν ή αποπερατώθηκαν κατά τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Στις επιγραφές τους αναφέρονται οι θεοί της πόλης, ο Μπελ και οι ακόλουθοι του Γιαριμπόλ και Αγκλιμπόλ, όπως και ο Μπααλσαμίν, γεγονός το οποίο απηχεί τον θρησκευτικό συγκρητισμό που κυριαρχούσε στην Ρώμη τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Αφού έγινε ρωμαϊκή αποικία η Παλμύρα άρχισε να παίζει έναν σημαντικό πολιτικό ρόλο, εφ' όσον η εγκατάσταση των Περσών στον Χάρακα απειλούσε το εμπόριο της. Η πόλη έγινε τώρα πρωτεύουσα ενός ευρύτερου κράτους, το οποίο τελικά αποσπάστηκε από την ρωμαϊκή κυριαρχία και είχε ως κυβερνήτη έναν «ρας Ταντμόρ» (βασιλέα κληρονομικό) από την οικογένεια των Σεπτιμίων (όπως ο Σεπτίμιος Οντενάθ, η βασίλισσα Ζηνοβία κ.ά.). 

Από το 212 το εμπόριο δια της Παλμύρας μειώθηκε, καθώς οι Σασσανίδες Πέρσες κατέλαβαν το στόμιο του Τίγρη και του Ευφράτη. Ο Οδαίναθος, πρίγκηπας της Παλμύρας, διορίσθηκε από τον Βαλεριανό κυβερνήτης της Επαρχίας της Συρίας. Μετά την αιχμαλώτιση του Βαλεριανού από τους Σασσανίδες και τον θάνατό του σε αιχμαλωσία στη Βισαπούρ, ο Οδαίναθος εξεστράτευσε μέχρι την Κτησιφώντα (κοντά στη σημερινή Βαγδάτη) για εκδίκηση, εισβάλλοντας στην πόλη δύο φορές. Ο Οδαίναθος δολοφονήθηκε από τον ανιψιό του Μακόνιο, οπότε η σύζυγος του Οδαινάθου, η Σεπτιμία Ζηνοβία ανέβηκε στην εξουσία, κυβερνώντας την Παλμύρα και για λογαριασμό του γιου της Βαβάλαθου. Η Ζηνοβία επαναστάτησε εναντίον των Ρωμαίων υπό τις συμβουλές του Λογγίνου και κατέλαβε τη Βασόρα και εκτάσεις μέχρι την Αίγυπτο. Στη συνέχεια επεχείρησε να κατακτήσει την Αντιόχεια προς το βορρά.

Η επανάσταση της Ζηνοβίας αναστάτωσε τη Ρώμη κι έτσι η Παλμύρα υποχρεώθηκε από την Αυτοκρατορία να γίνει στρατιωτική βάση για τις ρωμαϊκές λεγεώνες.  Ο Μάρκος Αυρήλιος ανέτρεψε την Ζηνοβία της οποίας το βασίλειο, εξ αιτίας της χαλαρής διοίκησης της τότε Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, είχε επεκταθεί έως την Αρμενία, την Καππαδοκία, ακόμη και την Αίγυπτο, και την αιχμαλώτισε (272 μ.Χ). Μετά την αναχώρηση του, όμως, η Παλμύρα επαναστάτησε εναντίον της ρωμαϊκής κατοχής, οπότε ο αυτοκράτορας επέστρεψε και την ισοπέδωσε (273 μ.Χ.). Ο Διοκλητιανός την επεξέτεινε έτσι ώστε να χωρά ακόμα περισσότερο στρατό και την περιτείχισε για να την προστατεύσει από την απειλή των Σασσανιδών. 

Η Βυζαντινή περίοδος προσέθεσε μόνο λίγες εκκλησίες και η πόλη παρήκμασε.

Η πόλη καταλήφθηκε από τους μουσουλμάνους Άραβες του Χαλίντ ιμπν Ουαλίντ. Τον 6ο αιώνα, το κάστρο Φαχρεντίν ανεγέρθηκε στην κορυφή ενός βουνού πάνω από την όαση. Το κάστρο περιβαλλόταν από τάφρο. Η πόλη της Παλμύρας διατηρήθηκε ως είχε, αλλά καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό το 1089.

Αρχαιολογία

Ο άξονας της κύριας οδού της πόλης καθοριζόταν από τον μεγάλο ναό τού Μπελ, στα ανατολικά, από το θέατρο και την αγορά στο κέντρο και από τις εγκαταστάσεις των διοικητικών υπηρεσιών στα δυτικά. Είχε μήκος περισσότερο από ένα χιλιόμετρο. Ο μεγάλος ναός τού Μπελ, σε συριακή τεχνοτροπία, βρισκόταν στο κέντρο μιας τεράστιας πλατείας, της οποίας οι τρεις πλευρές περικλείονταν από τοίχο που ήταν διακοσμημένος με κορινθιακούς πεσσούς και ορθογώνια παράθυρα με αέτωμα. Ο ναός υψωνόταν πάνω σε κλιμακωτό πλάτωμα και είχε γύρω του ελληνική κιονοστοιχία με κίονες ύψους 15 μέτρων. Ήταν πλούσια διακοσμημένος με φυτικά μοτίβα και διέθετε μακρόστενο σηκό με δύο άδυτα στα άκρα του. Η πόλη γενικά ήταν διακοσμημένη με κιονοστοιχίες, αψίδες και μνημειώδεις πύλες. Πρωτότυπο όμως δημιούργημα της παλμυρηνής αρχιτεκτονικής είναι οι τάφοι. Έχουν βρεθεί πολυώροφοι νεκρικοί πύργοι (οι πιο παλιοί χρονολογούνται από τα τέλη τού Ιου μ.Χ. αιώνα και οι πιο πολυτελείς από τα μέσα τού 2ου μ.Χ. αιώνα) και υπόγειοι θάλαμοι με εσοχές που περιείχαν προτομές των νεκρών. Ο πιο καλοδιατηρημένος από αυτούς (έχει εν μέρει ανασυγκροτηθεί στο Μουσείο της Δαμασκού), ανήκε στον ΥαιΜί και άρχισε να κτίζεται το 108 μ.Χ. Αποτελείται από υπόγειο νεκρικό θάλαμο στον οποίο κατέβαιναν με σκάλα. Οι νεκρικές θήκες είναι ανοιγμένες στους τοίχους, εκτός από τον οπίσθιο που καλύπτεται από μία σκηνή επικήδειου γεύματος. Κάθε θήκη φράζεται με πλάκα, διακοσμημένη με την προτομή τού νεκρού. Η γλυπτική της Παλμύρας είναι κυρίως επιτάφια, και τα δείγματα της συχνά μπορούν να χρονολογηθούν με ακρίβεια χάρη στις επιγραφές. Διαφέρει πολύ από την ελληνορωμαϊκή γλυπτική, καθώς δεν είναι διόλου ρεαλιστική, αλλά αναζτ\τει την έκφραση της πνευματικότητας, η οποία αποδίδεται κυρίως με το βλέμμα.

 Προτομή γυναίκας από τα μέσα του 2ου αιώνα. Βρετανικό Μουσείο.

Το αλφάβητο

Το αλφάβητο της Παλμύρας είναι σημιτική γραφή που χρησιμοποιήθηκε στην Παλμύρα από τον 3ο και τον 2ο π.Χ. αιώνα, μέχρι την κατάκτηση της πόλης από τους Ρωμαίους το 272 Μ.Χ. Το αλφάβητο της Παλμύρας αποτέλεσε εξέλιξη τού αραμαϊκού, είχε 22 γράμματα και γραφόταν από τα δεξιά προς τα αριστερά. Παρουσίαζε δύο τύπους: έναν στρογγυλεμένο κυρτό τύπο που προήλθε από τα Αραμαϊκά γύρω στο 250 π.Χ. και έναν μνημειώδη διακοσμητικό τύπο που προήλθε από τον κυρτό κατά τον Ιο π.Χ. αιώνα.

Επιγραφές γραμμένες στο αλφάβητο τής Παλμύρας έχουν βρεθεί στην Παλμύρα, την Παλαιστίνη, την Αίγυπτο, σε διάφορα μέρη στην Βόρεια Αφρική, από τις ακτές της Μαύρης Θάλαοοας μέχρι την Ουγγαρία, την Ιταλία και την Αγγλία.

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ / ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ /BRITANICA/ΠΑΠΥΡΟΣ/ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

O συριακός στρατός ανακατέλαβε την ιστορική Παλμύρα

Στην ανακατάληψη της ιστορικής Παλμύρας προχώρησαν οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις υποστηριζόμενες από τη Ρωσία και τους συμμάχους τους σύμφωνα με τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία.

Παράλληλα ο αρχηγός του "Ισλαμικού Κράτους" Αμπού Μπάκρ Αλ Μπαγκντάτι, όπως μετέδωσε το πρακτορείο Tass επικαλούμενο ιρακινά μέσα ενημέρωσης, φέρεται να κάλεσε τους μαχητές του να καταφύγουν σε "ασφαλείς" ορεινές περιοχές του Ιράκ και της Συρίας μετά την επίθεση του ιρακινού στρατού και των δυνάμεων της διεθνούς συμμαχίας για την απελευθέρωση της Μοσούλης.

Σύμφωνα με συριακές στρατιωτικές πηγές τις οποίες επικαλείται το ρωσικό πρακτορείο Sputnik, τα συριακά στρατεύματα με την υποστήριξη της ρωσικής αεροπορίας όπως και άλλων συμμάχων τους είναι έτοιμα να ανακαταλάβουν ολόκληρη την πόλη. Όπως μεταδίδει το πρακτορείο Reuters στρατιωτικές πηγές που πρόσκεινται στην Χεζμπολάχ, δήλωσαν ότι οι συριακές κυβερνητικές δυνάμεις κατέλαβαν τις δυτικές συνοικίες της πόλης που είχαν καταληφθεί από τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους, όπως και όλο το σύμπλεγμα των ανακτόρων της αρχαίας πόλης που βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Παλμύρας,

Συριακή στρατιωτική πηγή είχε δηλώσει νωρίτερα στο πρακτορείο Reuters ότι "ο στρατός θα μπει στην πόλη πολύ σύντομα". Παρόμοιες είναι οι πληροφορίες που μετέδωσε και το ρωσικό πρακτορείο Ria Novosti, επικαλούμενο συριακή πηγή στο πεδίο των επιχειρήσεων. Ο συριακός στρατός είχε ανακοινώσει ότι κατέλαβε επίσης μια περιοχή γνωστή ως το ‘Τρίγωνο της Παλμύρας" που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα δυτικά της πόλης ύστερα από μια σύντομης διάρκειας προέλαση του συριακού στρατού με τη υποστήριξη της ρωσικής αεροπορίας.

Το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που έχει την έδρα του στην Βρετανία, ανέφερε, ότι αναμενόταν οι συριακές δυνάμεις, να εισβάλλουν στην Παλμύρα "ανά πάσα στιγμή" με την υποστήριξη της ρωσικής αεροπορίας.

Φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν σ’ ένα λογαριασμό του "Ισλαμικού Κράτους" στο μέσο κοινωνικής δικτύωσης Telegram, δείχνουν μαχητές του να βάλλουν κατά του συριακού στρατού με πυραύλους και ένα άρμα μάχης. Ωστόσο το πρακτορείο Reuters δεν επιβεβαιώνει την αυθεντικότητα των φωτογραφιών αυτών.

Η Παλμύρα είχε πέσει για πρώτη φορά στα χέρια των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους το 2015, οι οποίοι κατέστρεψαν μνημεία με ιστορία 2000 ετών μεταξύ των οποίων και την περίφημη αψίδα της Παλμύρας.

Κατέστρεψαν επίσης το Τετράπυλον και την πρόσοψη του αρχαίου Ρωμαϊκού θεάτρου.

Ενώ όμως τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδιδαν, τα όσα συνέβαιναν με την ανακατάληψη της ακρόπολης της Παλμύρας, το πρακτορείο Tass, επικαλούμενο το ιρακινό τηλεοπτικό δίκτυο Al Sumaria μετέδωσε ότι ο αρχηγός του "Ισλαμικού Κράτους" απηύθυνε έκκληση στους μαχητές του να καταφύγουν στις ορεινές περιοχές του Ιράκ και της Συρίας εξαιτίας της συνεχιζόμενης επίθεσης κατά της Μοσούλης.

Σύμφωνα με τοπική πηγή την οποία επικαλείται το ιρακινό τηλεοπτικό δίκτυο ο Αμπού Μπακρ Αλ Μπαγκντάντι, έστειλε ένα "αποχαιρετιστήριο μήνυμα" στους μαχητές του, τους οποίους καλεί "να καταφύγουν σε ασφαλείς ορεινές περιοχές στο Ιράκ και τη Συρία. Μάλιστα η ίδια θεωρεί ότι το μήνυμα αυτό, σημαίνει ότι το "Ισλαμικό Κράτος", άρχισε να χάνει τις θέσεις που είχε στην επαρχία Ναϊνάβα στην οποία βρίσκεται η Μοσούλη, εξαιτίας της συνεχιζόμενης επιχείρησης του ιρακινού στρατού για την απελευθέρωση της πόλης.

Η χερσαία επιχείρηση για την απελευθέρωση της Μοσούλης, που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ και βρίσκεται περισσότερο από δύο χρόνια στα χέρια του "Ισλαμικού Κράτους", ξεκίνησε στις 17 Οκτωβρίου του 2016. Στα τέλη Ιανουαρίου η στρατιωτική διοίκηση ανακοίνωσε ότι έθεσε υπό τον πλήρη έλεγχο της την ανατολική Μοσούλη. Στις 19 Φεβρουαρίου ο ιρακινός πρωθυπουργός Χαϊντάρ Αλ Αμπάντι έδωσε εντολή για την απελευθέρωση των δυτικών συνοικιών της πόλης στις οποίες διαμένουν 750 χιλιάδες άνθρωποι.

http://www.sofokleousin.gr/archives/335635.html