Νίκος Γ. Δαββέτας : ΣΤΟ ΝΗΣΙ

ΣΤΟ ΝΗΣΙ

της Δέσποινας  και του Λεωνίδα

Όπως αποχωρίζεσαι τη δροσερή αίθουσα του αρχαιολογικού μουσείου, ξεκόβοντας από τις χαρούμενες συντροφιές των τουριστών και βγαίνεις απότομα στη φως του κήπου, εκεί πού μια μαρμάρινη κρήνη μ' αραβικά ανάγλυφα τονίζει μες ατό καταμεσήμερο την αρμονική συνύπαρξη δύο διαφορετικών πολιτισμών στο νησί, αισθάνεσαι σιγά-σιγά να ξαναβρίσκεις στη μνήμη σου κομμάτια κι αποσπάσματα μιας αδιάσπαστης ιστορικής συνέχειας, πού λησμονείς εύκολα στους απρόσωπους δρόμους της πρωτεύουσας.

Οι λευκοί μιναρέδες πού λογχίζουν τον ουρανό, το ενετικό λιοντάρι πού ό βρυχηθμός του πέτρωσε πάνω στα τείχη, οι καθολικές και οι ορθόδοξες εκκλησίες, όλα συνθέτουν ένα ιστορικό κολλάζ, όπου οι επιτυχίες και οι αποτυχίες, οι τραγωδίες και οι νίκες, είναι οι κρίκοι της ίδιας αλυσίδας πού κρατά τους ανθρώπους δεμένους με τον τόπο τους. Έξαλλου μέσα στο μουσείο όλα τα εκθέματα σου θυμίζουν ό'τι το γνώρισμα κάθε μεγάλου πολιτισμού είναι ή καταστροφή.

Οι λάρνακες με τα οστά, τα κτερίσματα, τ’ ακρωτηριασμένα αγάλματα, είναι οι αδιάψευστοι μάρτυρες. Στο ράγισμα ενός αμφορέα, στο μισοκαμμένο νόμισμα, στο ειρωνικό, γεμάτο αυτοπεποίθηση, μειδίαμα ενός μικρού Ηρακλή, εύκολα διαβάζεις την άνοδο και την πτώση, την ακμή και την παρακμή, σαν ένα γεγονός αδιαίρετο, πού εξελίσσεται ομαλά μέσα στο χρόνο. Έτσι λες θα είναι και τώρα, μια άσχημη στροφή, μια καμπύλη απότομη της Ιστορίας κι ύστερα θ' αλλάξει ο καιρός- δεν μπορεί να παραμείνουμε αιωνίως πολίτες ενός κράτους εμπρηστών, σαλταδόρων και οικοπεδοφάγων, μέλη μιας εθνικής κοινότητας πού μισεί τους προγόνους της για τους πολιτισμούς πού της χάρισαν και κάνει ό,τι μπορεί για ν’ αποδείξει ότι καμιά σχέση δεν έχει μ' αυτούς.

 Μιναρές, καμπαναριό, τείχη: στο κόκκινο η πεμπτουσία της Ρόδου

Στις μέρες μας «η προβολή της ψυχής του λαού μας πάνω στην ύλη», μάλλον πρέπει να μας πανικοβάλλει. Για να προβάλλεις κάτι από την ψυχή σου πρέπει να έχεις ψυχή, κι αν κρίνουμε από τα τσιμεντένια τείχη πού ορθώσαμε τα ψυχικά μας αποθέματα εξαντλήθηκαν όλα στον τελευταίο μεγάλο πόλεμο.

Εμείς πού θαβόμαστε δίχως κτερίσματα σίγουρα θα προβληματίσουμε πολύ τον αρχαιολόγο του μέλλοντος, αυτόν πού μετά από πέντε χιλιάδες χρόνια θα σκύψει πάνω από τα οστά μας, για να διακρίνει από τις ταφικές μας συνήθειες τί είδους πολιτισμός επικρατούσε σ' αυτά τα χώματα, γύρω στο 2000 μ.Χ. Κάτω από τα στρώματα της καταστροφής τί θα δικαιώσει ο χρόνος, τί θα διαφυλάξει στοργικά ο άργιλος; Μόνο γυαλιά, κουμπιά και νομίσματα ή και κάτι παραπάνω; Άραγε αυτό το ιστορικό μεταίχμιο θα περάσει απαρατήρητο, όπως ένα λαγήνι των ελληνιστικών χρόνων, πού έβλεπα πρωτύτερα σε μια κακοφωτισμένη γωνιά, οριστικά κατεταγμένο στα «μικρής σημασίας εκθέματα»; Να μια φράση πού ίσως συνοδεύει τα έργα και τις ήμερες μας στον κατάλογο ενός μελλοντικού μουσείου: «μικρής σημασίας εκθέματα». Βγαίνοντας από τον αρχαιολογικό χώρο στην κίνηση της αγοράς, με υποδέχθηκαν οι πένθιμοι τίτλοι των εφημερίδων —σκάνδαλα, πυρκαγιές, ανατιμήσεις, απεργίες — φαίνεται ότι είχε δίκιο ο ποιητής όταν έλεγε πώς «για να γιάνουμε πρέπει η ασθένεια μας να επιδεινωθεί».

Ν.Γ. ΔΑΒΒΕΤΑΣ

Ο Νίκος Γ. Δαββέτας (Αθήνα 1960) εμφανίστηκε στα γράμματα το 1981 από το περιοδικό "Διαγώνιος" της Θεσσαλονίκης. Μέχρι σήμερα έχει εκδώσει έξι ποιητικά βιβλία, μία συλλογή διηγημάτων και τέσσερα μυθιστορήματα). Η συλλογή του "Το κίτρινο σκοτάδι του Βαν Γκογκ" (Κέδρος, 1995) μεταφράστηκε στα αγγλικά και στα ισπανικά. Το 2003 κυκλοφόρησε στη Βρετανία μια επιλογή ποιημάτων του σε μετάφραση Thom Nairn. Ποιήματα και πεζά του μεταφράστηκαν στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες. Το 2010 τιμήθηκε για το βιβλίο του "Η Εβραία νύφη" με το Βραβείο Μυθιστορήματος του Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών. Έχει συνεργαστεί με τα περιοδικά "Partisan Review", "Agenda", "Waves", "Modern Poetry in Translation", "Erythia". Οι βιβλιοκριτικές του από το περιοδικό "Το Τέταρτο" και τις εφημερίδες "Τύπος της Κυριακής" και το "Βήμα" συμπεριλαμβάνονται στον τόμο "Η λογοτεχνία υπό κρίση". Από το 1992 είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Περιοδικό "Λεξη"