Οι «ομορφιές» ενός σύγχρονου κοτζάμπαση

Οι «ομορφιές» ενός σύγχρονου κοτζάμπαση

Tου Στεφανου Κασιματη / kassimatis@kathimerini.gr

Πριν από μερικά χρόνια, καθώς πλησίαζε η εξηκονταετηρίδα από τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι Βρετανοί άνοιξαν στο κοινό ένα ακόμη μουσείο για την περίοδο αυτή. Βρίσκεται στο υπόγειο του υπουργείου Οικονομικών και πρόκειται για τον χώρο όπου συνεδρίαζε το υπουργικό συμβούλιο, όταν οι βόμβες των γερμανικών αεροπλάνων έπεφταν νυχθημερόν στο Λονδίνο. Εχει διαμορφωθεί κατάλληλα, με τον τοίχο της μιας πλευράς σε κάθε δωμάτιο να έχει αντικατασταθεί από υαλοπίνακες, ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να δει τα πάντα: από το ιδιόμορφο τραπέζι του υπουργικού συμβουλίου σε σχήμα μαιάνδρου ώς το κρυφό κέντρο επικοινωνιών, από το οποίο ο Τσώρτσιλ επικοινωνούσε τηλεφωνικώς με τον Ρούσβελτ. (Κρυφό, καθότι μόνο πέντε άνθρωποι γνώριζαν τι εγκαταστάσεις περιείχε, όλοι οι άλλοι νόμιζαν ότι ήταν η προσωπική τουαλέτα του πρωθυπουργού...)

Το συναρπαστικό στοιχείο της εμπειρίας -και ο λόγος για τον οποίον αναφέρω το συγκεκριμένο μουσείο- είναι ότι σχεδόν όλα τα έπιπλα και τα αντικείμενα στα δωμάτια είναι τα αυθεντικά: από το δοχείο νυκτός, που μόλις διακρίνεται κάτω από το κρεβάτι στο υπνοδωμάτιο της Κλημεντίνης Τσώρτσιλ, ώς τους λιγοστούς κύβους της ζάχαρης που ο επισκέπτης βλέπει τοποθετημένους επάνω σε ένα γραφείο, μισοτυλιγμένους σε χαρτί εφημερίδας. Τους ξέχασε σε ένα συρτάρι κάποιος από τους αξιωματικούς που υπηρετούσε εκεί· όταν πέρασε ο κίνδυνος το υπουργικό συμβούλιο επέστρεψε στην κανονική έδρα του. Βέβαια, τα μικροαντικείμενα προσωπικής χρήσης έχουν προστεθεί αργότερα από τους ειδικούς που έστησαν το μουσείο όμως πώς κατάφεραν οι Βρετανοί και διατήρησαν έπιπλα, εξοπλισμό γραφείων, τηλεφωνικές συσκευές, όλα άθικτα επί εξήντα χρόνια; Εκανα μία μικρή έρευνα, όταν επισκέφθηκα το μουσείο και η απάντηση στο ερώτημα ήταν απλούστατη: διότι όλα αυτά είναι δημόσια περιουσία και δεν τα πείραξε κανείς. Μου εξήγησαν ότι, όταν εγκαταλείφθηκε το υπόγειο του πολεμικού συμβουλίου, έγινε καταγραφή του εξοπλισμού και ο χώρος σφραγίσθηκε. Στα χρόνια που πέρασαν, αφαιρούσαν πότε πότε κάποιο γραφείο ή μια πολυθρόνα για τις ανάγκες του υπουργείου, αλλά ό,τι έφευγε καταγραφόταν, οπότε όταν αποφασίστηκε η δημιουργία του μουσείου δεν ήταν δύσκολο να τα εντοπίσουν.

Ολα αυτά με εντυπωσίασαν όταν τα είδα. Ωστόσο, δεν περίμενα ότι θα τα σημείωνα ποτέ εδώ, αν δεν το έφερναν τα πράγματα να δω προ ημερών το υπουργικό γραφείο που παρέλαβε μέλος της κυβέρνησης. Στην αρχή με έπιασε ακατάσχετο νευρικό γέλιο από το κραυγαλέα νεοπλουτίστικο γούστο του προκατόχου του γραφείου. Σταδιακά όμως το εκτόπισε η λύπη για την άσκοπη και κακόγουστη σπατάλη. Ηταν θλιβερό όσο και τα γκράφιτι που καλύπτουν μνημεία και δημόσιους χώρους. Επίσης, ήταν εξίσου αποκαλυπτικό των αντιλήψεών μας για τη δημόσια περιουσία. Ο κάθε καράβλαχος υπουργός, που δαπανά ποιος ξέρει πόσες δεκάδες χιλιάδες ευρώ των φορολογουμένων για να στήσει το μνημείο της κακογουστιάς του, δεν βλέπω σε τι διαφέρει επί της ουσίας από τον κοτζαμπάση, που αγόραζε από τον Σουλτάνο το δικαίωμα είσπραξης των φόρων από μια περιοχή και μαζί με αυτό το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει σε αυτήν, εφόσον καταβάλλει στην Πύλη το συμφωνημένο ποσόν κάθε χρόνο. Δεν βλέπω, όμως, ούτε σε τι διαφέρει από τον λεγόμενο «ανώνυμο» πολίτη, τον χιλιοτραγουδισμένο φουκαρά της καθημερινότητας, που δεν έχει μεν τη δυνατότητα να στήσει με πόρους του Δημοσίου μια «ομορφιά» για την πάρτη του, αλλά μπορεί να βεβηλώσει και να ρυπάνει αυτό που είναι δημόσιο. Το μόνο που ξεχωρίζει τους δύο είναι η δυνατότητα της παρέμβασης. Ως προς την αντίληψη, όμως, ταυτίζονται απολύτως. Ο καθένας αντιλαμβάνεται αυτό που ανήκει σε όλους σαν να είναι δικό του και το διαχειρίζεται αναλόγως.

Θα αποφύγω την περιγραφή του υπουργικού γραφείου, για να μην προδώσω την εμπιστοσύνη του ανθρώπου που με δέχθηκε εκεί, καθώς και από σεβασμό προς την απόφασή του να μη δαπανήσει ούτε ευρώ για την επαναφορά του χώρου στα ανθρώπινα μέτρα. Πάντως, καθώς έφευγα και επειδή συναισθανόμουν την αμηχανία του για τη μεγαλειώδη κακογουστιά του χώρου, του συνέστησα να βάλει μια επιγραφή στην είσοδο: «Ο κάτοχος του γραφείου ουδεμία σχέση έχει με τη διακόσμηση του χώρου. Η ευθύνη βαρύνει αποκλειστικά τον προκάτοχό του». Νόμισε ότι αστειευόμουν, αν κατάλαβα καλά την αντίδρασή του. Ομως εγώ το εννοούσα...

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_01/07/2012_487612