ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΥΡΑΜΙΔΩΝ

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΥΡΑΜΙΔΩΝ

Οι αιγυπτιακές πυραμίδες δεν είναι οι μεγαλύτερες ανθρώπινες κατασκευές όλων των εποχών, είναι όμως τα παλαιότερα πέτρινα κτίσματα στον κόσμο. Συγκεκριμένα, οι τρεις πυραμίδες της Γκίζας ήταν το παλαιότερο από τα Επτά Θαύματα του Κόσμου και το μοναδικό που σώζεται ακόμα.

Υπάρχουν πάνω από 90 πυραμίδες στην Αίγυπτο. Πώς έκτισαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι αυτά τα τεράστια πέτρινα μνημεία -και γιατί; Υποθέτουμε ότι οι πυραμίδες είναι τάφοι που έκτισαν οι φαραώ για να αναπαύσουν το σώμα τους μετά θάνατον και να κερδίσουν την αιώνια ζωή. Γιατί επέλεξαν το σχήμα της πυραμίδας μπορεί να μην το μάθουμε ποτέ. Μπορεί να το πήραν από τους παλαιότερους τύμβους· ή να συμβόλιζε μια σκάλα προς τον ουρανό και τις αχτίδες του ήλιου.

 

Ακόμη πιο παλιά...

Οι πρώτοι αιγυπτιακοί τάφοι δεν έμοιαζαν με πυραμίδες. Είχαν επίπεδη κορυφή και ονομάστηκαν «μασταμπάδες», γιατί έμοιαζαν με τα καθίσματα από λασπότουβλα που βρέθηκαν έξω από σπίτια αιγυπτίων χωρικών. Η πρώτη πυραμίδα κτίστηκε στη Σακκάρα από το φαραώ Ζοζέρ, γύρω στο 2680 π.Χ. Ονομάστηκε «βαθμιδωτή» γιατί είχε σκαλοπάτια και ήταν ίσως το πρώτο μεγάλο πέτρινο κτήριο στον κόσμο. Ο αρχιτέκτονας της, ο Ιμχοτέπ, για περισσότερα από 2.000 χρόνια μετά το θάνατο του, λατρευόταν από τους Αιγυπτίους ως θεός της σοφίας. Επίσης, τον θεωρούσαν γιό του θεού Φθα, από τον οποίο είχε πάρει το χάρισμα να γιατρεύει τους αρρώστους.

Η πρώτη κανονική πυραμίδα επινοήθηκε κατά την περίοδο της βασιλείας του φαραώ Σνεφρού (2575-2551 π.Χ.) και κτίστηκε στο Μεϊντούμ. Η κατασκευή του πυρήνα και της εξωτερικής επένδυσης θυμίζει τη βαθμιδωτή πυραμίδα του Ζοζέρ, όμως υπάρχουν διαφορές που δείχνουν πόσο είχε εξελιχθεί η οικοδομική τέχνη.

Πώς τις έχτιζαν;

Οι πυραμίδες κατασκευάστηκαν με τεράστιους ογκόλιθους, τους οποίους όμως κανείς δεν ξέρει πώς ακριβώς μετέφεραν οι Αιγύπτιοι, αφού τότε δεν είχαν τροχοφόρα οχήματα. Και από την άλλη, πώς τους σήκωναν, αφού δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι χρησιμοποιούσαν ανυψωτικές μηχανές ή τροχαλίες; Είναι βέβαιο πάντως ότι μερικοί από τους πελώριους ογκόλιθους μεταφέρονταν από τα λατομεία με πλοία, αφού οι πυραμίδες βρίσκονται κοντά στον Νείλο και, ακόμη, ότι χρησιμοποιούσαν έλκηθρα για να μετακινήσουν βαριά αντικείμενα. Απόδειξη ένα σχέδιο από τον τάφο του Τζεχουταϊχοτέπ στην Μπέρσα, που κτίστηκε το 1850 π.Χ. Δείχνει ομάδες εργατών που σέρνουν ένα τεράστιο πέτρινο άγαλμα.

Γιατί τις έχτιζαν;

Υπάρχουν διάφορες παράξενες θεωρίες για τις πυραμίδες. Μερικές από αυτές προσπαθούν να εξηγήσουν τη σχέση ανάμεσα στον ήλιο και τα αστέρια. Το 1864, ο Πιάτζι Σμιθ υποστήριξε ότι είχαν κτιστεί για να τιμήσουν τους θεούς. Σήμερα, οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι πυραμίδες ήταν ένα συμβολικό «όχημα» που οδηγούσε το πνεύμα του νεκρού Βασιλιά στον ουρανό. Δεν ξέρουμε αν εκεί ο βασιλιάς θα συναντούσε τον Ρα, το θεό του ήλιου, ή αν θα γινόταν «Αιώνιο Αστέρι». Στα Κείμενα των Πυραμίδων αναφέρονται και οι δύο εκδοχές. Πιθανόν οι βαθμιδωτές πυραμίδες να εντάσσονταν στη λατρεία των αστεριών, ενώ οι υπόλοιπες σχετίζονταν με τον ήλιο. Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι ο Φαραώ ήταν ζωντανός θεός. Οδηγούσε το στρατό στη μάχη, δίκαζε τους εγκληματίες και διαχειριζόταν τους θησαυρούς της χώρας. Οι καλύτεροι γλύπτες, οικοδόμοι και μηχανικοί, καθώς και αναρίθμητοι εργάτες δούλευαν χρόνια ολόκληρα για να χτίσουν τον τάφο του. Οι εργάτες που έχτιζαν τις πυραμίδες δεν ήταν σκλάβοι. Ήταν αγρότες που, όταν πλημμύριζε ο Νείλος, εργάζονταν στις πυραμίδες  παίρνοντας ως αμοιβή τρόφιμα. Εξάλλου, πίστευαν ότι, αν βοηθούσαν το βασιλιά τους να φτάσει στον ουρανό, αυτός θα τους φρόντιζε στην άλλη ζωή.

Ιδιοτροπίες...

Ο νεκρός φαραώ έπρεπε να έχει όλες τις πολυτέλειες που απολάμβανε όσο ήταν ζωντανός· έτσι, τον έθαβαν με θησαυρούς αλλά και με τα αγαπημένα του αντικείμενα. Ο Τουταγχαμών βρέθηκε μαζί με τα παιδικά του παιχνίδια. Επίσης τα αγαπημένα κατοικίδια ακολουθούσαν μερικές φορές τον κύριο τους στον τάφο, για συντροφιά στη μετά θάνατον ζωή. Τέλος, οι πυραμίδες περιείχαν οτιδήποτε θα χρειαζόταν στον άλλο κόσμο ο βασιλιάς -ακόμη και τουαλέτα!

Στο Παλαιό και το Μέσο Βασίλειο, πολλές φορές έθαβαν αληθινά πλοία σε λάκκους δίπλα στην πυραμίδα του φαραώ. Το πιο διάσημο πλοίο ανήκε στο βασιλιά Χέοπα και έχει μήκος 43,5 μέτρα. Αργότερα, τοποθετούσαν στους τάφους μικρά μοντέλα πλοίων.

Οι βασιλικές νεκροπόλεις

Η Γκίζα και το Δέλτα του Νείλου ήταν τα κέντρα εξουσίας των φαραώ του Παλαιού Βασιλείου, που τάφηκαν σε πυραμίδες. Όμως οι πρώτοι φαραώ του Νέου Βασιλείου είχαν τις ρίζες τους στις Θήβες (το σημερινό Λούξορ) και προτιμούσαν να θάβονται εκεί. Μεταξύ του 1539 και 1078 π.Χ., όλοι σχεδόν οι φαραώ τάφηκαν στην Κοιλάδα των Βασιλέων. Οι ταφικές συνήθειες άλλαξαν και οι νεκροί θάβονταν σε τάφους λαξευμένους μέσα στους βράχους.

ΟΙ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΗΣ ΓΚΙΖΑΣ

Οι πυραμίδες δεν είναι οι μεγαλύτερες ανθρώπινες κατασκευές όλων των εποχών. Το Μεγάλο Σινικό Τείχος της Κίνας είναι εντυπωσιακότερο και η μεξικανική Πυραμίδα του Ήλιου στην Τεοτιουακάν ακόμα πιο εντυπωσιακή, καθώς έχει ύψος 54 μέτρα και όγκο 3,3 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο όγκος της Μεγάλης Πυραμίδας είναι μόλις (!) 2,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Οι πυραμίδες της Αιγύπτου όμως είναι τα παλαιότερα πέτρινα κτίσματα στον κόσμο. «Ο χρόνος αντιστέκεται στα πάντα, αλλά οι πυραμίδες αντιστέκονται στο χρόνο», λέει μια αραβική παροιμία για τις πυραμίδες της Γκίζας· χτίστηκαν από τρεις φαραώ της 4ης Δυναστείας, τον Χέοπα, τον Χεφρήνα και τον Μυκερίνο.

Χέοπας

Η μεγαλύτερη και πιο διάσημη είναι η Μεγάλη Πυραμίδα του Χέοπα που κτίστηκε γύρω στο 2550 π.Χ. Όταν είχε την αρχική της επένδυση από λευκό ασβεστόλιθο και έλαμπε στο φως του ήλιου, θα πρέπει να ήταν ένα θέαμα πραγματικά εκπληκτικό. Η βάση της είναι μεγαλύτερη από τη βάση οποιασδήποτε εκκλησίας, καθεδρικού ναού ή τζαμιού. Έως το 1887, που ολοκληρώθηκε ο πύργος του Άιφελ, η Μεγάλη Πυραμίδα ήταν το ψηλότερο οικοδόμημα στον κόσμο. Η κορυφή της είχε αρχικό ύψος 147 μέτρα. Οι τέσσερις πλευρές της, μήκους 230 μέτρων, είναι σχεδόν ακριβώς ευθυγραμμισμένες με το Βορρά, το Νότο, την Ανατολή και τη Δύση. Η διαφορά ανάμεσα στη μεγαλύτερη και τη μικρότερη πλευρά είναι μόνο 20 εκατοστά. Στο εσωτερικό της, υπάρχει ένα θαυμαστό δίκτυο από διαδρόμους, φρεάτια, στοές και κρυφούς θαλάμους.

Χεφρήν

Η διπλανή πυραμίδα, που χτίστηκε από τον Χεφρήνα 70 χρόνια αργότερα, είναι μόλις 3 μέτρα πιο κοντή και χτίστηκε πάνω σε πλαγιά· η βάση της κάλυπτε 11 εκτάρια και περιείχε πάνω από 2.000.000 ογκόλιθους. Η πυραμίδα του Χεφρήνα είχε 124 στρώσεις από πέτρα. Δουλεύοντας από πάνω προς τα κάτω, οι εργάτες τοποθέτησαν εκατοντάδες πλάκες από ασβεστόλιθο της Τύρου. Αν και με την πάροδο των αιώνων έχασαν το χρώμα τους, την εποχή του Χεφρήνα ήταν σχεδόν λευκές. Σε μικρή απόσταση, σε μια προεξοχή βράχου, οι γλύπτες σμίλεψαν τη γνωστή γιγάντια Σφίγγα, με κεφάλι που πιθανόν έχει τα χαρακτηριστικά του Χεφρήνα. Με τα χρόνια, οι περισσότερες πλάκες κλάπηκαν, για να γίνουν οικοδομικά υλικά. Πολλές χρησιμοποιήθηκαν για να κατασκευαστεί το μεγάλο τζαμί στο Κάιρο, το 16ο αιώνα. Λίγες μόνο έμειναν στη θέση τους, κοντά στην κορυφή της πυραμίδας.

Μυκερίνος

Η τρίτη πυραμίδα της Γκίζας κτίστηκε από τον Μυκερίνο. Είναι η μικρότερη από τις τρεις, με ύψος μόλις 66 μέτρα. Ο Μυκερίνος έχτισε τρεις μικρότερες πυραμίδες, λίγο πιο νότια από τη δική του. Καμία από αυτές δεν ολοκληρώθηκε, αλλά η μία είναι εν μέρει καλυμμένη από γρανίτη. Είναι η μεγαλύτερη από τις τρεις και μάλλον εκεί τάφηκε η βασίλισσα Χαμερερνεμωτί(!), η πιο αγαπημένη από τις συζύγους του Μυκερίνου.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ/ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ