Η ΕΡΩΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ

Η ΕΡΩΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ 

ΤΗΣ ΒΙΡΤΖΙΝΙΑ ΓΟΥΛΦ

Το «Ορλάντο» είναι ένα από τα πιο εκκεντρικά και πρωτοποριακά έργα της, αφιερωμένο στη φίλη και ερωμένη της Βίτα Σάκβιλ-Γουέοτ.

ΚΡΙΤΙΚΗ:   ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΪΛΑΚΗΣ

gvailakis@24media.gr

Εάν το ζητούμενο υπήρξε η ψυχική ισορροπία και η ευτυχία, τότε σίγουρα απέτυχε παταγωδώς. Σε όλη της τη ζωή η Βιρτζίνια Γουλφ (1882-1941) θα προσπαθήσει να ισορροπήσει ανάμεσα στην εξιδανικευμένη εικόνα των ευτυχισμένων καλοκαιριών της Κορνουάλης των παιδικών της χρόνων και τον πρώιμο θάνατο της μητέρας, της αδελφής και του πατέρα. Η υπερευαισθησία, ωστόσο, που είναι τόσο διάχυτη στη λογοτεχνία της, θα κάνει τη ζωή της ιδιαίτερα εύθραυστη και χαοτική. Πάντως, από πολύ νωρίς διαισθάνθηκε ότι η ευτυχία για εκείνην δεν μπορεί παρά να είναι λογοτεχνική. Και πράγματι, μέσα από τη συγγραφική δραστηριότητα θα αγγίξει κάποιες στιγμές που θα έχουν κάτι από τα υπερφωτισμένα καλοκαίρια στην Κορνουάλη - κάτι σαν αντηλιά αιωνιότητας. Μόνο που τέτοιες στιγμές διαρκούν ελάχιστα, με την ίδια να αμφιρρέπει μεταξύ εξαντλητικής έντασης και ακραίων συναισθηματικών μεταπτώσεων. Με το πέρασμα του χρόνου επιδεινώνεται η ικανότητα της να ξεχωρίζει με σαφήνεια το πραγματικό από το φανταστικό, με την ίδια να εστιάζει περιπαθώς στις λεπτομέρειες.

Έτσι, στο ιδιοφυές μυθιστόρημα της «Τα κύματα» (1931), οι ήχοι της θάλασσας φτάνουν στο σημείο να εκμηδενίζουν την πλοκή για χάρη του ρυθμού. Μάλιστα, με την επιλογή μιας φαινομενικά ασήμαντης λεπτομέρειας, καταφέρνει να υποβάλει τον αναγνώστη σε ένα αναπάντεχο όραμα και να τον κάνει να διαισθάνεται μια αθέατη συνάφεια των πραγμάτων, μέσα από μια ασυνήθιστη εκφραστική δεινότητα. Σε κάθε περίπτωση, η σημαντικότερη συνεισφορά της στη λογοτεχνία βρίσκεται στην εγκατάλειψη του πανοραμικού μυθιστορήματος για το προοπτικό, κάνοντας χρήση της «ροής της συνείδησης».

Με αυτόν τον τρόπο γραφής καταργεί τη γραμμική χρονολογική σειρά των γεγονότων, για να εστιάσει αποκλειστικά στους παλμούς της συνείδησης, τα συναισθήματα, τις σκέψεις που κυριεύουν τον εκάστοτε πρωταγωνιστή. Στη χρήση αυτής της τεχνικής δεν προέχει η παρουσίαση των ρεαλιστικών λεπτομερειών του εξωτερικού κόσμου μέσα από τη συνείδηση του πρωταγωνιστή, αλλά οι σχηματισμοί εικόνων που δημιουργούνται στη συνείδηση του τη στιγμή που βιώνει τα γεγονότα. Η συγγραφική της διαδρομή περιλαμβάνει κλασικά έργα όπως τα «Η κυρία Ντάλογουεϊ» (1926), «Στο φάρο» (1927) και το «Ορλάντο» (1928), με τη Βιρτζίνια Γουλφ να ζει τη συγγραφική περιπέτεια στα όρια της, να ψάχνει πάντοτε σε νέα ύψη και σε ιλιγγιώδη βάθη. Ένα πραγματικά θαυμαστό ταξίδι στη δίνη της μυθιστορηματικής δημιουργίας από το οποίο κάθε φορά βγαίνει όλο και πιο πετυχημένη, όλο και πιο εξασθενημένη.

Στο σημείωμα που άφησε στον σύζυγο της - λίγο πριν την αυτοκτονία της- ήταν αφοπλιστικά ειλικρινής: αδυνατούσε πια να διατηρήσει έστω μία ισχνή ισορροπία στη ζωή της. Προηγουμένως, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι δεν έζησε μία, αλλά πολλές ζωές, δοκιμάζοντας τα πάντα: τη μοναξιά, την κοσμικότητα, τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις, τον γάμο, τους πολιτικούς αγώνες, την ανεξαρτησία, την πυρετώδη δημιουργία, την τρέλα. Και αποφάσισε η ίδια τη στιγμή εκείνη που αυτή η ζωή έπρεπε να τελειώσει.

Όσο για το «Ορλάντο - Μια βιογραφία», είναι ένα από τα πιο εκκεντρικά και πρωτοποριακά έργα της. Αφιερωμένο στη φίλη και ερωμένη της Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ, αποτυπώνει την πορεία του ανδρόγυνου Ορλάντο από τα τέλη του 19ου έως τις αρχές του 20ού αιώνα, ενσωματώνοντας πλήθος ευφυών λογοτεχνικών και ιστορικών σχολίων. Ως πρέσβης του βασιλιά Καρόλου Β' στην Κωνσταντινούπολη, ο Ορλάντο, έπειτα από μια έντονη ερωτική βραδιά με μια Τσιγγάνα, πέφτει σε λήθαργο μίας εβδομάδας και ξυπνάει γυναίκα! Όταν ως λαίδη Ορλάντο, πια, επιστρέφει στο Λονδίνο, στα χρόνια της βασίλισσας Άννας, συναναστρέφεται τη σημαντική διανόηση της εποχής. Στη συνέχεια, στην εποχή της βασίλισσας Βικτωρίας παντρεύεται ένα ναυτικό και φέρνει στον κόσμο τον γιο της, φτάνοντας αισίως στο έτος 1928.

Πρόκειται για μια αριστουργηματική, πολυεπίπεδη μυθιστορηματική ερωτική επιστολή μέσα από την οποία η συγγραφέας εκφράζει -συχνά σπαράζοντας- τους ματαιωμένους πόθους, την ανεπάρκεια της λογικής, την κοινωνική καταπίεση και την προαιώνια ανάγκη για ελευθερία. Εδώ, η Γουλφ, καταργώντας κάθε ίχνος ρεαλισμού, φωτίζει την πορεία του κεντρικού χαρακτήρα με ζωντανές εικόνες, μέσα από τις οποίες διαφαίνονται πρόσωπα, δράσεις και επί μέρους λεπτομέρειες. Όλα αυτά αποτελούν, στην ουσία, κομμάτια ενός συναρπαστικού παζλ μιας αέναης κίνησης στον ιστορικό χρόνο, με τον αναγνώστη να καλείται να τα βάλει εκείνος σε μία σειρά, δίνοντας εντέλει τη δική του ερμηνεία.

Εφημερίδα ΕΘΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ