Translate -TRANSLATE -

Παρασκευή 13 Ιουλίου 2018

Δ.Δ. Τριανταφυλλόπουλος : Ψευδο-μακεδονικότητα και ελληνικό Βυζάντιο



Ψευδο-μακεδονικότητα και ελληνικό Βυζάντιο

Αδικοχαμένο άραγε, μόλις έναν αιώνα μετά, το χυμένο αίμα όλων των Μακεδονομάχων;

Από τον
Δημήτριο Δ. Τριανταφυλλόπουλο *

Τά δεινά τς αποφράδας 17ης Ιουνίου 2017, πού καταφέρθηκε τό μεγάλο πλγμα κατά τς λληνικς στορίας στίς Πρέσπες, δέν θά ργήσουμε νά τά δούμε - ς κρώζουν πρός τό παρόν νεύθυνα ο «πεύθυνοι»! Τεράστια πιστημονικά καί θνικά προβλήματα χουν δη ναδυθε μέ τήν ναγνώριση γλώσσας καί θνικότητας τν Σκοπιανν ς Βορειο-Μακεδόνων - στη γλώσσα τς καθημερινότητας και της τραγικής αλήθειας, απλώς Μακεδόνων! Περιορίζομαι στήν κατάσταση πό τήν ποψη τς βυζαντινς πραγματικότητας.
Ο δύο μεγαλύτεροι ατοκράτορες το περχιλιετος Βυζαντίου, θεμελιωτής του Μέγας Κωνσταντνος (βασιλεία 306/324-337) καί ουστινιανός (βασιλεία 527-565), γεννήθηκαν στίς περιοχές ατές (Ναϊσσός/Νίς καί Ταυρήσιο Σκοπίων, ντίστοιχα) πολύ προτο διεισδύσουν δ ο Σλάβοι πό τά τέλη το 6ου α. Ατοί ο Ρωμαοι/Ρωμιοί νδυναμώνουν ποφασιστικά τήν λληνική σφραγίδα στή νεοπαγή χριστιανική ατοκρατορία.
Στίς ρχές το 11ου α. (1018), μέ τή νικηφόρο λήξη τν κστρατειν κατά τν Βουλγάρων πό τόν ατοκράτορα Βασίλειο Β΄, τόν ένδοξότερο ατοκράτορα τς «μακεδονικς δυναστείας» (867-1056), ναδιοργανώθηκε κκλησιαστική διοίκηση τς περιοχς μέ κέντρο τήν ρχιεπισκοπή χρίδος, μέ πευθείας ξάρτηση πό τήν Κωνσταντινούπολη. Διόλου συμπτωματικά, σημειώνεται τώρα καλλιτεχνική νθηση στήν περιοχή (λ.χ. Μητροπολιτικός Ναός γ. Σοφίας χρίδος - καθόλου τυχαο τό νομα το ναο!) μέ λληνες καλλιτέχνες ν μέσ νάμεικτου πληθυσμο. φεξς εναι διαρκής λληνική παρουσία, που μαθητεύουν καί ντόπιοι καλλιτέχνες μέ φος πού πομακρύνεται σταδιακά πό τή subtilitas Graecorum.
κατάσταση γίνεται πιό σύνθετη μετά τήν κατάλυση τς ατοκρατορίας πό τούς Σταυροφόρους (1204), τούς νταγωνισμούς τν ατόνομων κρατιδίων, τήν κεντρική θέση πού καταλαμβάνει στά πολιτιστικά πράγματα πό τά τέλη το 13ου α. τό γιον ρος, τήν περιστασιακή πέκταση τν Σέρβων σέ μιγς λληνικά δάφη καί τήν γκατάστασή τους στόν ερό θωνα. Τότε κυριαρχε στόν ναό το Πρωτάτου (1280/1283) στίς Καρυές, κέντρο το γίου ρους, λλά καί στή Θεσσαλονίκη μεγάλη μορφή το ζωγράφου Μανουήλ Πανσέληνου, πού κοντά του σφαλς νδρώθηκαν καί λλοι τεχνίτες, πώνυμοι νώνυμοι. ξυνωρίδα Μιχαήλ καί Ετυχίου τν στραπάδων, λλήνων ζωγράφων πού πρωτοστάτησαν στήν γιογράφηση το ναο τς Περιβλέπτου (σήμερα γ. Κλήμεντος) στήν χρίδα (1285) καί ργότερα στή Σερβία τουλάχιστον σέ λλους τρες ναούς, χει συνδεθε πό παλαιότερα μέ τό νομα το Πανσέληνου, πράγμα πού πιθανόν πιβεβαιώνεται πό πρόσφατη ρευνα στό Πρωτάτο! Ατή περίπλοκη ζωγραφική σχέση, πού παλαιότερα συνηθιζόταν νά ποκαλεται «Μακεδονική Σχολή Ζωγραφικς» καί σήμερα φέρεται ς «γκηρό ύφος» (volume style), ποδεικνύει τι οί ρίζες τς παλαιολόγειας ζωγραφικς στήν παλαιά Σερβία -συνεπς καί στήν περιοχή το κρατιδίου τν Σκοπίων- νάγονται στό γιον ρος, στή Θεσσαλονίκη καί στούς κε λληνες ζωγράφους.
γένεση το ρωσικο πανσλαβισμο καί ο θνικισμοί τόν 19ο α., πού προσπάθησε νά καταπολεμήσει ρθόδοξη κκλησία, πηρέασαν τή σκέψη τν ρχαιολόγων/στορικν τς τέχνης μέ διαφόρους τρόπους, θώντας κόμη καί σέ παραχάραξη πιγραφν, προκειμένου νά καταδειχθε «σλαβικότητα» -, κατά τήν -νόητη πρόσφατη παραχώρηση, «βορειο-μακεδονικότητα»!- τν ργων πού βρίσκονται στή βάση τς πολιτιστικς τους κληρονομίας. Διεκδίκησαν μμεσα κόμη καί τήν πατρότητα τς «Μακεδονικής Σχολής» - μήπως τς «Νοτιο-μακεδονικς σχολς» κατά τούς σημερινούς ταγούς μας;-, περτονίζοντας ρισμένα χαρακτηριστικά καί ποσιωπώντας λλα. μφανίζονται κατά καιρούς μελέτες γιά τούς στραπάδες στό σκοπιανό δίωμα, πως τό 1967, μέ πόρρητη πιδίωξη τόν πλάγιο σφετερισμό τς καταγωγς των καί τήν πονόμευση τς σχέσης τους μέ τόν Πανσέληνο. Τόν διο χρόνο, θυμίζω, ρθόδοξη κκλησία τν Σκοπίων γίνεται σχισματική καί προστρέχει στό Βατικανό. Πλευρές σημαντικές ατο το θρησκευτικο-πολιτικο θνικισμο θίγονται στή μελέτη το είμνηστου καθηγητ Κων/νου Καλοκύρη «Προέλευσις τν βυζαντινν μνημείων το γεωγραφικο χώρου τς Μακεδονίας, τς Σερβίας καί τς Βουλγαρίας. Συμβολή τς τέχνης ες τήν λήθειαν», Θεσσαλονίκη 1970, πού λόγ τς δυσμενος χρονικς συγκυρίας δέν προσέχτηκε σο θά πρεπε πό τούς λληνες συναδέλφους. Εχε προηγηθε παρεμφερής μελέτη το είμνηστου καθηγητ γγελου Προκοπίου «Τό μακεδονικό ζήτημα στή βυζαντινή ζωγραφική», θήνα 1962· πολλές λλες ργασίες τν ειμνήστων νδρέα Ξυγγόπουλου, Μανόλη Χατζηδάκη, Μαρίας Σωτηρίου λλά καί ξένων, μεταξύ λλων καί σοβαρν Σέρβων πιστημόνων, ποκατέστησαν τά πράγματα. Με τήν τωρινή, ποπτη σύγχυση περί τόν ρο «Μακεδονία» δέν κινδυνεύουμε νά πανέλθουμε σέ σωβινιστικές κραυγές Σκοπιανν μοεθνών τους καί σέ σκόπιμη λλοίωση πιστημονικν ρων διεθνς καθιερωμένων;
Τό δαφος ατό καθεαυτό δέν συγκροτε θνότητα· οί λαοί ποτυπώνουν τή σφραγίδα τους πί συγκεκριμένου χώρου, καθιστώντας τον στοιχεο ταυτότητας. ως τά τέλη το 6ου α. μ.Χ. τό σημερινό δαφος το κράτους τν Σκοπίων τό κατεχαν λληνες κυρίως, χι Σλάβοι. Μπορε νά... «κληρονομηθε» εθνικότητα μέ ad hoc λυτρωτισμούς καί θνικισμούς; Ποιός δίνει τήν ξουσία σέ ποιονδήποτε γέτη νά... «χαρίζει» γλώσσα καί θνικότητα σέ λλον λαό; Ο σχέσεις καλς γειτονίας δέν ξοστρακίζουν τήν στορία, διότι τότε εναι ποχρεωμένοι ο λαοί νά ξαναγνωρίσουν μίση, δόλιους πολέμους, γριότητες νήκουστες! στορία καί πολιτισμός εναι γιά νά συμφιλιώνουν τούς νθρώπους, χι νά τούς χωρίζουν μέσ τς πλαστογράφησης τς λήθειας!
δικοχαμένο ραγε, μόλις ναν αώνα μετά, τό χυμένο αμα το Παύλου Μελ, το Τέλλου γρα, λων τν Μακεδονομάχων;
*τ. καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας
Πανεπιστημίου Κύπρου

Δεν υπάρχουν σχόλια: