Δημήτρης Πιατάς : Ζούμε σε εποχές έντονου σκοταδισμού

Δημήτρης Πιατάς : Ζούμε σε εποχές έντονου σκοταδισμού

Ο σπουδαίος κωμικός ηθοποιός Δημήτρης Πιατάς μιλά στο «ENJOY» με αφορμή τη συμμετοχή του στου «Βατράχους» του Αριστοφάνη. «Η σάτιρα ενοχλεί πολύ την εξουσία, το σύστημα και βασικά τα φασιστικά καθεστώτα. Μέσα από το χιούμορ λέγονται οι μεγαλύτερες αλήθειες. Για δείτε πώς κυνηγά ο Ερντογάν στην Τουρκία τους ηθοποιούς και πόσο θέλει να ελέγξει την οπτικοακουστική βιομηχανία..»

Από συνέντευξη στη ΜΑΡΙΑ ΑΝΔΡΕΟΥ 

Σε μια από τις πιο μεστές συνεντεύξεις του, ο ταλαντούχος καλλιτέχνης διαπιστώνει ότι «η σύνδεση του σήμερα με το 405 π.Χ. είναι τόσο δυνατή, που μόνο ως ανέκδοτο μπορεί να το δει κανείς» και συμπληρώνει με νόημα: «Η φτώχεια μας δεν είναι οικονομική, ούτε υλική. Έχει προηγηθεί η πνευματική ένδεια. Για να είμαι ειλικρινής, υπάρχει τεράστια κρίση στον πολιτισμό και στην παιδεία του λαού μας. Τα Μνημόνια ήρθαν μεταγενέστερα.

Η χώρα μας έχει ανάγκη από πνευματικούς ταγούς για να δώσουν όραμα και αξίες στη χώρα. Ο λαός μας δεν είναι πτωχευμένος και χρεοκοπημένος οικονομικά, αλλά πτωχευμένος και χρεοκοπημένος πνευματικά. Γι’ αυτό χρειάζεται ξανά στην πόλη να έρθουν οι ποιητές του. Οι αρχαίοι Έλληνες διακωμωδούσαν ακόμη και τον θεό Διόνυσο, τον Βάκχο. Σήμερα, παγκοσμίως, η σάτιρα διώκεται. Μιλάμε, δυστυχώς, για εποχές σκοταδισμού».

Στους «Βατράχους» ο Αριστοφάνης ξεδιπλώνει στην ορχήστρα μια σειρά από θέματα, όπως η σημασία της απουσίας των μεγάλων ποιητών και συγγραφέων από την κοινωνία, η «μνήμη θανάτου» που θα πρέπει να έχει ο καθημερινός άνθρωπος για να φέρει εις πέρας τη ζωή και να μάθει το πιο σπουδαίο: την ταυτότητα του. Πόσο επίκαιροι φαντάζουν οι «Βάτραχοι»; Η αττική κωμωδία είναι πάντα επίκαιρη. Στους «Βατράχους», κωμωδία που διδάχτηκε στα Λήναια το 405 π.Χ., ο Διόνυσος, απογοητευμένος από την πενία των δραμάτων που παρουσιάζονται στην Αθήνα, καθώς οι μεγάλοι τραγικοί έχουν πεθάνει, κατεβαίνει στον Κάτω Κόσμο προκειμένου να φέρει πίσω έναν μεγάλο ποιητή, ικανό να σώσει την πόλη από την παρακμή. Για τον σκοπό αυτόν διοργανώνει έναν ποιητικό αγώνα ανάμεσα στον Αισχύλο και τον Ευριπίδη, ορίζοντας διαιτητή τον ίδιο τον Πλούτωνα, ώστε ο καλύτερος έκ των δύο να επιστρέψει. Και καλύτερος για τον Αριστοφάνη, που σατιρίζει ανελέητα τα νεωτερικά ήθη, άρα και τον τότε εκπρόσωπο τους Ευριπίδη, αναδεικνύεται ο Αισχύλος. Ο Αισχύλος θα είναι ο νικητής. Είναι μια φοβερή κωμωδία, με πολύ γέλιο. Ο θεός Διόνυσος, μασκαρεμένος σε Ηρακλή, θα κατέβει στον Αδη για να φέρει στη Γη τον Ευριπίδη. Δεν κατεβαίνει στον Άδη για να φέρει στον κόσμο ούτε κάποιον παλιό καλό πολιτικό ούτε κάποιον παλιό καλό φιλόσοφο ή στρατηγό.

Ο Διόνυσος, λοιπόν, κατεβαίνει για να φέρει έναν δραματικό ποιητή. Είναι προφανές ότι ο Αριστοφάνης θεωρεί την ποίηση και το θέατρο τα μόνα φάρμακα για να σώσει τη χώρα από την παρακμή. Σήμερα, που ζούμε κάτι ανάλογο, πού είναι οι πνευματικοί άνθρωποι; Ορθώνουν τον λόγο τους ή το σύστημα φιμώνει τη φωνή τους; Πραγματικά, η σύνδεση τού σήμερα με το 405 π.Χ. είναι τόσο δυνατή, που μόνο ως ανέκδοτο μπορεί να το δει κανείς. Η φτώχεια μας δεν είναι οικονομική ούτε υλική. Έχει προηγηθεί η πνευματική ένδεια. Για να είμαι ειλικρινής, υπάρχει τεράστια κρίση στον πολιτισμό και στην παιδεία του λαού μας. Τα Μνημόνια ήρθαν μεταγενέστερα. Η χώρα μας έχει ανάγκη από πνευματικούς ταγούς για να δώσουν όραμα και αξίες στη χώρα. Ο λαός μας δεν είναι πτωχευμένος και χρεοκοπημένος οικονομικά, αλλά πτωχευμένος και χρεοκοπημένος πνευματικά. Τα τελευταία χρόνια ζούσαμε σε μια επίπλαστη, εικονική ευμάρεια, κλεισμένοι στο «εγώ» μας, χωρίς κανένα βάθος, εξόριστοι από την αλήθεια και την ηθική.

Δεν είναι τυχαίο που ο Διόνυσος, ο θεός της χαράς, κατεβαίνει στον Άδη, τον Κάτω Κόσμο, για να φέρει στη ζωή την ποίηση. Ο άνθρωπος μόνο αν έχει «μνήμη θανάτου» και ζει την κάθε ημέρα του σαν να είναι η τελευταία θα καταλάβει τη σημασία της ζωής, της καλοσύνης, του πολιτισμού, της τέχνης.

Για ποιον λόγο η σάτιρα ενοχλεί;

Η σάτιρα ενοχλεί πολύ την εξουσία, το σύστημα και βασικά τα φασιστικά καθεστώτα. Η σάτιρα είναι το βαρόμετρο της κοινωνίας, η φωνή του λαού. Η κωμωδία έχει μέσα της βαθιά ριζωμένο το χιούμορ. Μέσα από το χιούμορ λέγονται οι μεγαλύτερες αλήθειες. Η σάτιρα και η κωμωδία ανθούν στα δημοκρατικά καθεστώτα. Για δείτε πώς κυνηγά ο Ερντογάν στην Τουρκία τους ηθοποιούς και πόσο θέλει να ελέγξει την οπτικοακουστική βιομηχανία... Για δείτε τους φονταμενταλιστές, τους σκληροπυρηνικούς ιδεολόγους, τους ακραίους ισλαμιστές, που έφτασαν στο σημείο να σκοτώσουν δημοσιογράφους και σκιτσογράφους γιατί έκαναν σκίτσα του Μωάμεθ. Ποιος πυροβολεί ανθρώπους, αφαιρεί ζωές, στο όνομα του Θεού; Οι αρχαίοι Έλληνες διακωμωδούσαν ακόμη και τον θεό Διόνυσο, τον Βάκχο. Σήμερα, παγκοσμίως, η σάτιρα διώκεται. Μιλάμε για εποχές σκοταδισμού. Εδώ κόβονται τηλεοπτικές εκπομπές σάτιρας, σαν να μη θέλουν οι κυβερνήσεις να ξυπνήσει ο λαός. Η σάτιρα θέλει έξυπνους ανθρώπους. Η γνώση είναι δύναμη και δεν ξέρω αν σήμερα από τα σχολεία μας βγαίνουν παιδιά με ουσιαστική κριτική σκέψη και μόρφωση.

Πώς βλέπετε σήμερα τους Έλληνες; Ενωμένους ή όχι;

Υπάρχει γύρω μας, αν έχετε παρατηρήσει, μια έντονη ρητορική μίσους. Βαδίζουμε προς μια εκλογική αναμέτρηση με πολλά ανοιχτά προβλήματα: επιμήκυνση του χρέους, εθνικά θέματα στην πρώτη γραμμή, όπως τα ελληνοτουρκικά, το Μακεδόνικο, το Αλβανικό. Ακόμη και οι σχέσεις Κράτους - Εκκλησίας δημιουργούν μεγάλες αναταράξεις, αλλά και το Προσφυγικό. 

Βλέπετε να κυριαρχεί ένα διχαστικό κλίμα;

Το απεύχομαι. Ο Εμφύλιος μας στοιχειώνει ως έθνος. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι μόνο ενωμένοι μπορούμε να βγούμε νικητές από όλα αυτά τα προβλήματα. Πιστεύω ότι, αν γίνει μια δημοσκόπηση αύριο, όλοι οι Έλληνες θα ήθελαν μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας να αναλάβει την πολιτική ευθύνη και να βγάλει τη χώρα από αυτή την οικονομική λαίλαπα, αλλά και από τόσα σοβαρά εθνικά προβλήματα. 

Μα, γιατί δεν κάθονται όλοι μαζί σ' ένα τραπέζι;

Εδώ και οκτώ χρόνια, ο Έλληνας ζει μια μεγάλη ανθρωπιστική κρίση. Τους θεωρώ πλέον όλους συνυπεύθυνους για μια επικείμενη κοινωνική έκρηξη. Μακάρι να επικρατήσουν στο σύνολο η σύνεση και η ψυχραιμία. Πραγματικά, δεν μπορώ να καταλάβω πώς κάποιοι «έφαγαν» τόσα χρόνια χρήματα από το Δημόσιο και τιμωρείται συνολικά ένα ολόκληρος λαός... Ζούμε στο καλύτερο οικόπεδο στον πλανήτη Γη και μόνο ως αστείο μπορώ να δεχτώ ότι η χώρα μου πεινάει. Με ενοχλεί και με ταράζει πολύ αυτή η διαπίστωση. Δεν μπορεί να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αυτά που τραβάει ο ελληνικός λαός σε αυτή την ευλογημένη χώρα είναι μια κακή φάρσα, με κάποιους πολιτικούς να παίζουν πολύ κακό θέατρο...

Από πού μπορεί να αντλήσει αισιοδοξία ο Ελληνας;

Από την ελληνική φύση, από τους οικογενειακούς και τους φιλικούς δεσμούς, από τον πολιτισμό μας, την τέχνη, τη μουσική. Αυτή η καλοκαιρινή περιοδεία μού έδωσε μεγάλη εσωτερική χαρά. Πήρα τεράστια δύναμη από τους συναδέλφους μου…. Αυτό είναι το θετικό στο θέατρο, ότι δεν πλήττουμε. Πάντως, ό,τι και να λέμε για τη φυλή μας, για τα αρνητικά μας, όταν ακούς ότι ο Τραμπ στα σύνορα με το Μεξικό χωρίζει τους μετανάστες, τους γονείς από τα παιδιά, και τα βάζει στα κλουβιά, τότε μέσα σου νιώθεις πολύ καλύτερα. Γιατί αμέσως η σκέψη σου έρχεται στους νησιώτες μας στο Αιγαίο, που με φιλότιμο σώζουν τους πρόσφυγες από τη Συρία που παλεύουν στη θάλασσα.

Απόσπασμα από συνέντευξη στην κυριακάτικη δημοκρατία της 1^ης Ιουλίου 2018