ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ : Η "αεροπειρατία" στο Ναϊρόμπι το 1982

31/8/1982, η πτήση 103 της Ολυμπιακής Αεροπορίας προσγειώνεται στο Ναϊρόμπι της Κένυας. Έχει μεσολαβήσει, όμως, πραξικόπημα και έτσι πλήρωμα και επιβάτες εγκλωβίζονται στο αεροδρόμιο και τελούν υπό αιχμαλωσία από ενόπλους!! 

Κυβερνήτης της πτήσης ήταν ο Κ. Παγιατάκης
 και ΥΘΕ (Υπεύθυνος θαλάμου Επιβατών) 
ο Κ. Μανουσάκης (συντάκτης του άρθρου).

Εισαγωγικό σημείωμα Κων/νου Γραικιώτη

Θεώρησα αναγκαίο να συμπληρώσω το άρθρο του αγαπητού συναδέλφου στην ΟΑ με ένα εισαγωγικό σημείωμα που αναφέρεται στα γεγονότα  που εξελισσόντουσαν στην Κένυα την στιγμή της "αεροπειρατείας".

Τα μεσάνυχτα του Σαββάτου 31 Ιουλίου 1982 προς Κυριακή, 1 Αυγούστου, 1982, μια ομάδα στρατιωτών από την Πολεμική Αεροπορία της Κένυας κατέλαβαν τον ραδιοφωνικό σταθμό "Φωνή της Κένυας" και ανακοίνωσαν ότι είχαν ανατρέψει την κυβέρνηση του Προέδρου Daniel arap Moi. Η ομάδα προσπάθησε να αναγκάσει μια ομάδα πιλότων της Πολεμικής Αεροπορίας να βομβαρδίσει το Προεδρικό Μέγαρο με την απειλή όπλων. Οι πιλότοι προσποιήθηκα ότι θα ακολουθήσουν τις εντολές αλλά μόλις τα αεροσκάφη τους απογειώθηκαν τους αγνόησαν και έριξαν  τις βόμβες στο όρος Κένυα.

Το πραξικόπημα κατεστάλη γρήγορα από τις δυνάμεις που διέταξε ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Mahamoud Mohamed, ένας βετεράνος στρατιωτικός από την Σομαλία αφήνοντας  πίσω του πάνω από 100 στρατιώτες νεκρούς και περισσότερους από 200 πολίτες. Μεταξύ των θυμάτων ήταν δύο Γερμανοί, μια Αγγλίδα, ένας Ιάπωνας τουρίστας και το παιδί του, και δύο ασιάτισσες που σκοτώθηκαν αφού προηγουμένως βιάστηκαν από τους επαναστάτες.

Ο αρχηγός των επαναστατών Hezekiah Ochuka, κυβέρνησε την Κένυα για περίπου έξι ώρες πριν από τη διαφυγή του στην Τανζανία από όπου  εκδόθηκε τελικά στην Κένυα. Δικάστηκε και κρίθηκε ένοχος απόπειρας πραξικοπήματος και τελικά απαγχονίστηκε το 1987. Στην απόπειρα πραξικοπήματος φερόταν ότι είχε ανάμειξη και ο  Jaramogi Oginga  , πρώην Αντιπρόεδρος του Κενιάτα καθώς και ο γιος του Ράιλα Οντίνγκα Amolo οι οποίοι όμως τέθηκαν σε κατ΄οίκον περιορισμό.

 αριστερά ο
Hezekiah Ochuka

August 1st 1982, Nairobi, Kenya. Attempted coup by elements of the Kenya Air Force resulted in the studios of VOK being occupied and these are some of the announcements broadcast live by the rebel forces. First voice is Senior Private Hezekiah Ochuka, one of the instigators, who subsequently fled to Tanzania in a military plane, was repatriated, and executed on May 17, 1987. Secondly, @ 06:07 University of Nairobi student chairman Titus Andungosi makes his announcement. He died in prison in 1988.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΟΥ ΣΗΜΑΔΕΨΑΝ ΤΗΝ ΟΑ

Η "αεροπειρατία" στο Ναϊρόμπι το 1982

Γράφει ο Κώστας Μανουσάκης,

Συνταξιούχος Ιπτάμενος Φροντιστής Ο.Α

Σάββατο 31 Ιουλίου 1982, ένα ζεστό Αυγουστιάτικο βραδινό και το πλήρωμα της πτήσης Ο.Α. 103 παρουσιάσθηκε στην ώρα του και αφού έγινε η ενημέρωση (briefing) πήγε στο αεροπλάνο. Η πτήση της επιστροφής είχε 370 επιβάτες, οι περισσότεροι Έλληνες κάτοικοι JNB (Γιοχάνεσμπουργκ), που επέστρεφαν από τις διακοπές του στην πατρίδα μαζί με  2-3 Group τουριστών και 3 ασυνόδευτα παιδιά.

Στις 23.00 (GΜΤ), μετά από ένα ομαλό ταξίδι, το αεροπλάνο προσγειώθηκε στο Ναϊρόμπι για αποβίβαση/επιβίβαση επιβατών, καύσιμα, καθαρισμό, catering κλπ. Όταν όλα τελείωσαν, κλείσαμε τις πόρτες και ανέβηκα στο πιλοτήριο (cockpit) να αναφέρω σχετικά.

Τότε ο κυβερνήτης αείμνηστος Κ. Παγιατάκης, μου λέει: ξανάνοιξε την πόρτα και πες στον "moisses" (καθήκοντα αεροσταθμάρχη) να ανέβει στο cockpit (πιλοτήριο). Ανέβηκα μαζί του και άκουσα τον κυβερνήτη να του λέει ότι ο πύργος ελέγχου δεν απαντά και να πάει ο ίδιος να δει μήπως τους πήρε ο ύπνος.

Μετά από λίγο ο αεροσταθμάρχης επέστρεψε και μας ενημέρωσε ότι έγινε  πραξικόπημα και δεν υπήρχε κανείς στον πύργο ελέγχου ενώ το αεροδρόμιο έχει κλείσει και ανταλλάσσονταν πυρά μεταξύ των 2 αεροδρομίων (πολιτικού και στρατιωτικού). Το αεροπλάνο μας τώρα βρισκόταν στη μέση και όλοι οι υπάλληλοι του αεροδρομίου είχαν φύγει.

Με εντολή του κυβερνήτη έγινε αμέσως αναγγελία στους επιβάτες ενημερώνοντας για την κατάσταση και ότι πρέπει να εκκενώσουμε το αεροπλάνο. Επιβάτες και πλήρωμα βγήκαμε και πήγαμε στην αίθουσα επιβίβασης (gate lobby). Σχεδόν αμέσως έκανε την εμφάνισή του ένας με πολυβόλο και πολιτικά ρούχα. Μας ζήτησε να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά και να τον ακολουθήσουμε. Όταν ο κυβερνήτης του ζήτησε να μιλήσει με τον ανώτερο του, του απάντησε πως ότι θέλει θα το συζητήσει μόνο  μαζί του. Στην συνέχεια μας οδήγησε με προτεταμένο το όπλο στην έξοδο του αεροδρομίου και μας είπε να φύγουμε πεζή και να πάμε στην πόλη. Ο κυβερνήτης αρνήθηκε να φύγουμε , εκτός και εάν όπως του είπε μας  έφερναν λεωφορείο.

Εκείνη την ώρα εμφανίσθηκε ένα τζιπ με 2-3 ενόπλους κάτι είπαν στο αυτί στο φρουρό μας και τότε αυτός μας διέταξε να επιστρέψουμε στο gate του αεροδρομίου. Εκεί μας περίμεναν 2-3 ένοπλοι, οι οποίοι μας ανακοίνωσαν ότι θα παραμείνουμε εκεί μέχρι νεοτέρας και ότι απαγορεύεται να βγούμε εκτός αιθούσης.

Ο κυβερνήτης τότε με φώναξε και μου είπε ότι η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη και επικίνδυνη και επειδή δεν ξέρουμε πόσο θα κρατήσει η αιχμαλωσία μας ότι αφορά τους επιβάτες είναι θέμα δικό μου, διότι εκείνος έπρεπε να είναι απερίσπαστος μιας και θα χρειαζόταν να πάρει τις αποφάσεις.

Εκ των υστέρων μάθαμε ότι η Αθήνα μας είχε ήδη για χαμένους καθώς δεν είχε σήμα ότι προσγειωθήκαμε και γιατί ο τελευταίος που μας άκουσε ήταν ένα αεροπλάνο της ΒΕΑ που ήταν πίσω μας, και μας άκουσε να ζητάμε άδεια προσγειώσεως.

Μετά το αεροδρόμιο έκλεισε. 

Αμέσως λοιπόν αρχίσαμε επιχείρηση επιβίωσης.

Χωρίσαμε τους επιβάτες σε ομάδες, αναζητήσαμε εάν μεταξύ των επιβατών υπήρχαν γιατροί, ανέθεσα σε μια Ι/Σ (Ιπταμένη Συνοδό) την αποκλειστική ευθύνη των ασυνόδευτων παιδιών, μοιράσαμε κουβέρτες και μαξιλάρια, πήγαμε στην αίθουσα τα coffee makers  και αναψυκτικά - νερά. Διαπιστώσαμε ότι από τρόφιμα είχαμε μόνο τα πρωινά (breakfast). Στην αίθουσα δεν υπήρχε νερό και ούτε τουαλέτες. Τα τηλέφωνα και το  ηλεκτρικό ρεύμα  του αεροδρομίου ήταν κομμένα.

Σε λίγο άρχισαν τα πρώτα προβλήματα. Ένας πατέρας μου δήλωσε ότι το παιδί του είναι βαρέως διαβητικό και πρέπει να κάνει ένεση ινσουλίνης κάθε 24 ώρες και είχε μαζί του μόνο μια ένεση, ένας άλλος ήρθε κρατώντας ένα κουτί και μου ζήτησε κάπου να το κρύψω, διότι εκεί μέσα είχε όλη την περιουσία που είχε κάνει τόσα χρόνια μετανάστης, και το είχε μαζί του διότι φοβόταν να το αφήσει στο Γιοχάνεσμπουργκ όταν πήγαινε διακοπές. Ένας άλλος πατέρας μου λέει ότι έχει μαζί του τις κόρες του 16-23 ετών, και τι θα συμβεί εάν πέσουν στα χέρια των επαναστατών;  Μια κυρία δήλωσε σε μια Ι/Σ ότι αδιαθέτησε και ζητούσε ευκολίες υγιεινής. Για μεσημεριανό φαγητό βγάλαμε στην αίθουσα τα τρόλευς με τα πρωινά (χωρίς τις ομελέτες, διότι ήταν εκτός ψυγείου πολλές ώρες).

Νωρίς το απόγευμα, ενώ οι περισσότεροι μισοκοιμόντουσαν, ακούσαμε ξαφνικά ποδοβολητά και φωνές εξαφανίστηκαν αυτοί που μας φρουρούσαν και εμφανίστηκαν μπροστά μας, περίπου 20 ένστολοι κομάντος με όπλα και μας ζήτησαν να γονατίσουμε όλοι και να βάλουμε τα χέρια στο κεφάλι.

Ο επικεφαλής τους (όπως μάθαμε αργότερα λεγόταν Capt. Morgan, πρώην αξιωματικός του Βρετανικού στρατού, που είχε αποταχθεί λόγω κακής συμπεριφοράς κατά εχθρού) ζήτησε να σηκωθεί ο Κυβερνήτης και τον ρώτησε εάν μεταξύ των επιβατών υπήρχαν επαναστάτες, εάν έχουμε νεκρούς ή τραυματίες .

Μετά την αρνητική απάντηση ζήτησε τον υπεύθυνο για τους επιβάτες. Όταν σηκώθηκα με ρώτησε ποιες ήταν οι άμεσες ανάγκες, και ότι από εδώ και πέρα είμαστε ασφαλείς διότι μαζί με τους άνδρες του ανακατέλαβαν το αεροδρόμιο. Το πότε θα φύγουμε δεν ήταν σε θέση να μας πει διότι το στρατιωτικό αεροδρόμιο το είχαν ακόμη οι επαναστάτες. Επέτρεψε στο κυβερνήτη να θέσει σε λειτουργία το ΑΡU του αεροπλάνου ώστε να λειτουργήσουν οι τουαλέτες και πίεση για νερό από τις δεξαμενές, επίσης επέτρεψε στον κυβερνήτη να χρησιμοποιήσει τον ασύρματο του αεροπλάνου και να επικοινωνήσει με το Ράδιο Βέρνη ώστε να ενημερωθεί η Αθήνα ότι είμαστε όλοι καλά αλλά εγκλωβισμένοι στο αεροδρόμιο του Ναϊρόμπι.

Εν συνεχεία απευθυνόμενος σε μένα μου είπε ότι αδυνατούσε να βρει ένεση ινσουλίνης, διότι στην πόλη γίνονται ακόμη οδομαχίες, όσον αφορά όμως τρόφιμα "θα σας δώσω μια περίπολο και πηγαίνετε να ανοίξετε το coffee shop του αεροδρομίου". Εκεί βρήκαμε μόνο σοκολάτες, μπισκότα και αναψυκτικά τα οποία πήραμε και μοιράσαμε στους επιβάτες. Εν συνεχεία πήγαμε στο εστιατόριο, ανοίξαμε την αποθήκη όπου βρήκαμε ψωμί, κεφάλια τυρί, αυγά, λουκάνικα τα οποία αφού πήραμε οργανώσαμε μια ομάδα από επιβάτες να ετοιμάσει σάντουιτς.

Αργά το απόγευμα αποκατaστάθηκε η τηλεφωνική επικοινωνία (αστική) και ο κυβερνήτης με εξουσιοδότησε να προσπαθήσω να επικοινωνήσω με τον Δ/ντη της Ο.Α. και την πρεσβεία μας. Αφού σπάσαμε ένα κερματοδέκτη, για να βρούμε κέρματα, αρχίσαμε τις προσπάθειες για επικοινωνία με τους ανωτέρω, οπότε διαπιστώσαμε ότι και οι δύο, Διευθυντής ΟΑ και ο  πρέσβης ήταν αποκλεισμένοι σπίτι τους και δεν ήξεραν την κατάσταση στο αεροδρόμιο.

Ο πρέσβης μας ζήτησε τα ονόματα των Ελλήνων που είχαν αποβιβασθεί στο Ναϊρόμπι και μας υπεσχέθη ότι θα κάνει ότι είναι δυνατόν μέσω του Ερυθρού Σταυρού να βρει την ινσουλίνη που του ζητήσαμε. Κατά τις 9 το βράδυ με μια ομάδα επιβατών χρησιμοποιήσαμε τα μαγειρεία του εστιατορίου και ετοιμάσαμε ότι μπορούσαμε για φαγητό (αυγά, λουκάνικα, φρούτα).

Χωρίσαμε το πλήρωμα σε βάρδιες και επιτρέψαμε στους επιβάτες επιτρέποντας σε  όσους ήθελαν να πάνε στο αεροπλάνο να κοιμηθούν.

Κατά τις 5 το πρωί ήρθε ο Capt. Morgan και είπε στον κυβερνήτη ότι κάνει ενέργειες για να φύγουμε, χωρίς όμως να μπορεί να μας δώσει την τεχνική υποστήριξη και της εναερίου κυκλοφορίας. Ο κυβερνήτης του είπε ότι με δική του ευθύνη θα πετάξει πάνω από τον εναέριο χώρο της Κένυα. Κατά τις 0730 το πρωί, της Δευτέρας, ήρθε πάλι ο Morgan και μας είπε ότι από πλευράς του μπορούμε να φύγουμε.

Αμέσως ξυπνήσαμε τους επιβάτες, μαζέψαμε τα πράγματα που είχαμε βγάλει στην αίθουσα και επιβιβασθήκαμε στο αεροπλάνο.

Τότε εμφανίσθηκαν 6 άτομα τα οποία ήταν από άλλες πτήσεις και ήταν transit και  θερμοπαρακάλεσαν τον κυβερνήτη να τους πάρουμε μαζί, όπως και έγινε. Στις 08.30  κλείσαμε πόρτες αφήνοντας έξω τον Ι/Μ Μεταξά ο οποίος έκανε push back  το αεροπλάνο και στην συνέχεια μπήκε στο αεροπλάνο από την μπροστινή καταπακτή (low hi) και απογειωθήκαμε.

Μετά την απογείωση χάλασε ο κόσμος από τα χειροκροτήματα και τα κλάματα χαράς. Μια επιτροπή από 3 επιβάτες ήρθαν και μου ζήτησαν το μικρόφωνο για να ευχαριστήσουν εκ μέρους όλων το πλήρωμα για την συμπαράσταση και την όλη αντιμετώπιση της κατάστασης. Στις 10.40 (2 Αυγούστου 1982) προσγειωθήκαμε στο JΝΒ και το πρώτο που είδαμε μόλις ανοίξαμε την πόρτα ήταν το ασθενοφόρο με την ινσουλίνη.

Κατά την διάρκεια της αιχμαλωσίας καταφέραμε να αποφύγουμε τον πανικό και να ελέγχουμε πλήρως την κατάσταση των επιβατών. Ο χειρισμός της όλης κατάστασης και η συνεργασία του κυβερνήτη με το υπόλοιπο πλήρωμα ήταν άψογη. Το πλήρωμα καμπίνας έδειξε, ψυχραιμία, πειθαρχία, φιλότιμο αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά ότι τα καθήκοντα του και η εκπαίδευση του δεν περιορίζονται μόνο στην εξυπηρέτηση των επιβατών στο τομέα της προσφοράς φαγητού και ποτών. Αντίθετα είναι, κυρίως, συνυφασμένα με τον τομέα ασφάλειας των πτήσεων και την διαχείριση ειδικών καταστάσεων.

Λόγω του περιορισμένου χώρου η διήγηση μου αυτή είναι πολύ συνοπτική. Για την ιστορία το πλήρωμα της πτήσης ΟΑ 103 τις 31/7/1982 ήταν:

ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ.: Κ.Παγιατάκης, REL.: Ρουσίδης, ΣΥΓKYΒΕΡΝΗΤΗΣ: Ασπρούκος, Ι/Μ: Δ. Μεταξάς

Υ.Θ.Ε.: Κ.Μανουσάκης, Ι/Φ: Ν.Αβελκίου, Δ. Φιαμπόλης, Γεωργάκης, Γ.Μορτάκης, Σακελάριος, Καραμολέγκος, Νασούρ, Ζαφειριάδης, και Ι/Σ Αναματερού, Κακριδή, Παρασκευοπούλου, Κουτσαβλή, Βροχοπούλου, Μποχτού, Αντούβα.

Τέλος καλό όλα καλά.

"Τα δικά μας φτερά"