ΚΩΣΤΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ : Περί αλήθειας

Περί αλήθειας

Του ΚΩΣΤΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

πρώην βουλευτή, πρ. ευρωβουλευτή

και πρ. αντιπροέδρου της Ευρωβουλής

Οι τρέχουσες εξελίξεις είναι αόριστες, αδιευκρίνιστες και πολυδαίδαλες. Οι σημαντικοί πολιτικοί παράγοντες, ξένοι κυρίως, παίζουν εν ου παικτοίς. Προτάσσουν τα συμπαγή οικονομικά και γεωπολιτικά τους συμφέροντα και αδιαφορούν για οτιδήποτε άλλο. Οι αντίστοιχοι δικοί μας, μολονότι οι σοβαρότεροι εξ αυτών ευφυέστεροι από τους ξένους, βράζουν στο ζουμί τους ανίκανοι να υψώσουν ανάστημα απέναντί τους. Επιπλέον στερούνται δημιουργικής φαντασίας για να τους στριμώξουν μ’ αυτήν στον τοίχο.

Προσωπικά με έχει κυριέψει αμηχανία και το αίσθημα της ματαιότητας για την αποτελεσματικότητα των όσων γράφω, μια και μοναδικός μου στόχος είναι να βοηθήσω την πατρίδα μου. Μια πατρίδα που ασφυκτιά και στενάζει, ανήμπορη να σταθεί στα πόδια της, με τους πλείστους μάλιστα πολίτες της εξαθλιωμένους υλικά, πνευματικά και ψυχικά.

Αναρωτιέμαι, δίβουλος, αν αυτή η στήλη έχει κάποια άλλου είδους αξία. Και απαντώ, ανεξάρτητα από τα εναλλασσόμενα συναισθήματά μου, ότι έχει αξία γενικότερη, είτε υπάρχουν είτε δεν υπάρχουν φλέγονται πολιτικά ζητήματα που χρήζουν σχολιασμού. Διότι θεωρώ δευτερευόντως την παρούσα στήλη προπύργιο επιμόρφωσης και ευρύτερου φιλοσοφικού στοχασμού.

Περί αλήθειας, λοιπόν, ο λόγος. Όχι με την αρχαιοελληνική της σημασία, ούτε σε αντιδιαστολή με το ψεύδος. Θα επικαλεστώ δύο εκδοχές της υπόστασής της. Η πρώτη στηρίζεται στα δεκανίκια γνωστού γερμανού φιλοσόφου του 20ού αιώνα, αμφιλεγόμενου, δυσνόητου και… σκοτεινού. Η δεύτερη είναι αποκύημα της δικής μου γκλάβας.

Εννοώ τα δεκανίκια του πολυγραφότατου Martin Heidegger, μαθητή του κατά 30 χρόνια μεγαλύτερού του Edmund Husserl, ιδρυτή της Φαινομενολογικής Σχολής της Γερμανίας. Το κύριο, το θεμελιακό σύγγραμμα του Heidegger με τίτλο «Sein und Zeit» («Είναι και Χρόνος») δημοσιεύτηκε το 1927 και ήταν αφιερωμένο στον δάσκαλό του, Husserl. Στις επανεκδόσεις του μετά το 1933 οι χιτλερικοί αφαίρεσαν την αφιέρωση, πράγμα που δέχτηκε σιωπηρά ο Heidegger προς μεγάλη αγανάκτηση των εν φιλοσοφία αντιναζιστών συναδέλφων του. Δεν είναι, όμως, αυτό το ζητούμενο. Αν, δηλαδή, μεταπήδησε ο περί ου ο λόγος στον ναζισμό ή αν θεωρούσε τον εαυτό του υπεράνω ιδεολογιών. Προσωπικά πιστεύω το δεύτερο, το οποίο επικυρώνει η εγωπάθειά του.

Έρχομαι τώρα στον «περί αλήθειας» ορισμό του. Ορισμό αναμφισβήτητα πρωτότυπο και βαθυστόχαστο. Φρονεί ότι το νόημα του ουσιαστικού «αλήθεια» συναποτελείται από το άλφα στερητικό και την απομένουσα συμπύκνωση της… «λήθειας». Κατά τη γνώμη του, οφείλουμε να αναδείξουμε τη «λήθη», απελευθερώνοντάς τη από διάφορες προσχώσεις και προσμείξεις που υπέστη στο διάβα του χρόνου. Με άλλα λόγια, διατείνεται ότι τα πάντα έχουν ειπωθεί, αλλά δεν τα θυμόμαστε όλα.

Σειρά έχει στο σημείο αυτό το αποκύημα της δικής μου γκλάβας αναφορικά με την «αλήθεια». Μια δεύτερη, δηλαδή, επισήμανση άλλου επιπέδου, τόσο στον γραπτό όσο και στον προφορικό λόγο. Φρονώ, πιστεύοντάς το ακράδαντα, ότι ο προσωπικός τόνος είναι αναπόφευκτος αλλά και αναγκαίος. Δηλωτικός της άρνησης να οχυρωθεί κανείς πίσω από μια αφηρημένη «αντικειμενικότητα», που στην πράξη είναι ανέφικτη, για να συγκαλύψει την υποκειμενική οπτική γωνία απ’ όπου υποχρεωτικά μπορεί να δει, να φωτίσει και να αναλύσει τα όποια δεδομένα. Στο όνομα της «αντικειμενικότητας», άλλωστε, συντελείται πάντα η παραχάραξη της αλήθειας.

Προσθέτω και τα ακόλουθα συναφή: Τα ίδια ισχύουν και για τις αναμνήσεις. Είναι πάντοτε υποκειμενικές, καθαρά υποκειμενικές. Η επιστήμη της Ιστορίας συναρμόζεται από μεμονωμένες αναμνήσεις. Δεν συναπαρτίζεται, δεν συντίθεται αθροιστικά από αναμνήσεις.

Οι θρησκείες, εξάλλου, όλες οι θρησκείες, εκτός του βουδισμού και του μωαμεθανισμού, δεν αναγνωρίζουν υποκειμενικές και αντικειμενικές απόψεις, ούτε καν αλήθειες σκέτες. Είναι δογματικές και πιστεύουν σε «εξ αποκαλύψεως αλήθειες». Ιδίως ο καθολικισμός, ο οποίος σε συγκεκριμένη περίοδο της Ιστορίας του υπήρξε ασύδοτος και ανεξέλεγκτος. Εννοώ το χρονικό διάστημα που η ηγεσία του πουλούσε τα περιβόητα ΣΥΓΧΩΡΟΧΑΡΤΙΑ –«αφετήρια γράμματα» ήταν η επίσημη ονομασία– με τα οποία (και με τελάλη τον δομινικανό ιεροκήρυκα Τέτσελ) θησαύριζαν οι πάπες. Το 1476 επεκτάθηκε μάλιστα από τον τρισάθλιο πάπα Σίξτο Δ’ η ισχύς των συγχωροχαρτιών και σε ψυχές που βρίσκονται στο… Καθαρτήριο! Φαντάζεται κανείς εύκολα τι τεράστια ποσά θα πρόσφεραν οι εκ πεποιθήσεως πάμπλουτοι καθολικοί στον ξεδιάντροπα… εφευρετικό πάπα!

«Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού». Η τετριμμένη αυτή απόφανση του Μαρξ έχει αντίδοτο. Είναι η κινητοποίηση των ψυχοδιανοητικών δυνάμεων του λαού και η ενασχόληση με τη φιλοσοφία. Μόνο έτσι αποτρέπεται η διά της ναρκώσεως χαύνωση των πολιτών και η προσέγγιση της αλήθειας, όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας τους.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ