ΣΕ
ΑΝΑΜΝΗΣΗ
Η
σφαγή στο Δίστομο
Για όσους δεν γνωρίζουν,
θυμίζουμε ότι στις 10 Ιουνίου 1944 στο συγκεκριμένο χωριό της Βοιωτίας
πραγματοποιήθηκε μια απερίγραπτη ναζιστική κτηνωδία. Η σφαγή του Διστόμου είναι
μία από τις μεγαλύτερες σφαγές αμάχων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου
Πολέμου, με 228 νεκρούς, εκ των οποίων και 53 παιδιά.
Στις 10 Ιουνίου του 1944,
ο λοχαγός των SS Φριτζ Λάουτενμπαχ, έλαβε εντολή να μετακινήσει το λόχο του από
την Λειβαδιά προς την Άμφισσα μέσω Διστόμου, με σκοπό τον εντοπισμό ανταρτών
του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Οι Γερμανοί στρατιώτες μπήκαν στο Δίστομο και εκφοβίζοντας τους
κατοίκους, έμαθαν ότι υπήρχαν αντάρτες στο Στείρι. Ένας από τους λόχους
κατευθύνθηκε προς τα εκεί, αλλά έπεσε σε ενέδρα των ανταρτών του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Οι
αντάρτες του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ , μετά από δύο ώρες μάχης, υποχώρησαν μπροστά στις
γερμανικές δυνάμεις. Οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 40 νεκροί ενώ των
ανταρτών περίπου 15.
Μετά τη μάχη, οι Γερμανοί
μπήκαν στο Δίστομο και σε αντίποινα για τις απώλειές τους, ξεκίνησαν να σφάζουν
όποιον βρισκόταν στο δρόμο τους. Αποκεφάλισαν τον ιερέα του χωριού και σκότωσαν
μωρά και γυναίκες, αφού πρώτα τις βίασαν. Η σφαγή σταμάτησε το βράδυ, όταν οι
Γερμανοί στρατιώτες αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στην Λειβαδιά, αφού
προηγουμένως, όμως, έκαψαν τα σπίτια του χωριού. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν και
κατά την επιστροφή των Γερμανών στην βάση τους.
Οι νεκροί του Δίστομου
έφτασαν τους 228, εκ των οποίων 117 γυναίκες, 111 άντρες, όπου ανάμεσά τους
ήταν και 53 παιδιά κάτω των 16 χρόνων. Σε αυτό το μαρτυρικό χωριό σημειώθηκε
νέο ρεκόρ ναζιστικής βαρβαρότητας. Η μαρτυρία του απεσταλμένου του Διεθνούς
Ερυθρού Σταυρού, Eλβετού George Wehrly, που έφτασε στο Δίστομο μετά από λίγες
μέρες, κάνει λόγο για 600 νεκρούς στην ευρύτερη περιοχή ενώ αναφέρεται ότι οι
σφαγιασθέντες βρίσκονταν παντού, ακόμα και κρεμασμένοι πάνω σε δέντρα.
Ο γερμανικός "πολιτισμός"
Ο επικεφαλής του Διεθνούς
Ερυθρού Σταυρού στην Ελλάδα, Σουηδός Στούρε Λιννέρ, στο βιβλίο του «Η Οδύσσειά
μου» γράφει για το Δίστομο:
Παντρευτήκαμε στις 14
Ιουνίου. Ο υπεύθυνος της ελληνικής επιτροπής, Έμιλ Σάντστρομ, παρέθεσε γαμήλιο
γεύμα προς τιμήν μας. Αργά το βράδυ με πλησίασε και με απομάκρυνε από τα γέλια
και τις φωνές, προς μια γωνιά όπου θα μπορούσαμε να μιλήσουμε οι δυο μας.
Μου έδειξε ένα τηλεγράφημα
που μόλις είχε λάβει: οι Γερμανοί έσφαζαν για τρεις ημέρες τον πληθυσμό του
Διστόμου, στην περιοχή των Δελφών, και στη συνέχεια πυρπόλησαν το χωριό.
Πιθανοί επιζώντες είχαν ανάγκη άμεσης βοήθειας.
Το Δίστομο ήταν μέσα στα
όρια της περιοχής την οποία, την εποχή εκείνη, ήμουν αρμόδιος να τροφοδοτώ με
τρόφιμα και φάρμακα. Έδωσα με τη σειρά μου το τηλεγράφημα στην Κλειώ να το
διαβάσει, εκείνη έγνεψε κι έτσι αποχωρήσαμε διακριτικά από τη χαρούμενη γιορτή.
Περίπου μα ώρα αργότερα
ήμασταν καθ' οδόν μέσα στη νύχτα.
Απαιτήθηκε ανυπόφορα
μεγάλο χρονικό διάστημα έως ότου διασχίσουμε τους χαλασμένους δρόμους και τα
πολλά μπλόκα για να φτάσουμε, χαράματα πια, στον κεντρικό δρόμο που οδηγούσε
στο Δίστομο.
Από τις άκρες του δρόμου
ανασηκώνονταν γύπες από χαμηλό ύψος, αργά και απρόθυμα, όταν μας άκουγαν που
πλησιάζαμε. Σε κάθε δέντρο, κατά μήκος του δρόμου και για εκατοντάδες μέτρα,
κρεμόντουσαν ανθρώπινα σώματα, σταθεροποιημένα με ξιφολόγχες, κάποια εκ των
οποίων ήταν ακόμη ζωντανά. Ήταν οι κάτοικοι του χωριού που τιμωρήθηκαν με αυτό
τον τρόπο: θεωρήθηκαν ύποπτοι για παροχή βοήθειας στους αντάρτες της περιοχής, οι
οποίοι επιτέθηκαν σε δύναμη των Ες-Ες.
Η μυρωδιά ήταν ανυπόφορη.
Μέσα στο χωριό σιγόκαιγε ακόμη φωτιά στα αποκαΐδια των σπιτιών. Στο χώμα
κείτονταν διασκορπισμένοι εκατοντάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας, από υπερήλικες έως
νεογέννητα.
Σε πολλές γυναίκες είχαν
σχίσει τη μήτρα με την ξιφολόγχη και
αφαιρέσει τα στήθη, άλλες κείτονταν στραγγαλισμένες, με τα εντόσθια τυλιγμένα γύρω από το λαιμό. Φαινόταν σαν να
μην είχε επιζήσει κανείς. Μα να! Ένας παππούς στην άκρη του χωριού! Από θαύμα είχε
καταφέρει να γλιτώσει τη σφαγή. Ήταν σ ο κ α ρ ι σ μ έ ν ο ς από τον τρόμο, με
άδειο βλέμμα, τα λόγια του πλέον μη
κατανοητά.
Κατεβήκαμε στη μέση της
συμφοράς και φωνάζαμε στα ελληνικά: «Ερυθρός Σταυρός! Ερυθρός Σταυρός! Ήρθαμε
να βοηθήσουμε».
Από μακριά μας πλησίασε
διστακτικά μια γυναίκα. Μας αφηγήθηκε ότι ένας μικρός αριθμός χωρικών πρόλαβε
να διαφύγει προτού ξεκινήσει η επίθεση.
Μαζί με εκείνη αρχίσαμε να
τους ψάχνουμε. Αφού ξεκινήσαμε οι τρεις μας, διαπιστώσαμε ότι [η γυναίκα] είχε
πυροβοληθεί στο χέρι. Τη χειρουργήσαμε αμέσως με χειρουργό την Κλειώ. Ήταν το
ταξίδι του μέλιτός μας.
Και
ο Ελληνικός Πολιτισμός:
Λίγο καιρό αργότερα η
επαφή μας με το Δίστομο θ' αποκτούσε και έναν αξιοσημείωτο επίλογο. Όταν τα
γερμανικά στρατεύματα κατοχής αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, δεν
πήγαν και τόσο καλά τα πράγματα, αφού μια γερμανική μονάδα κατάφερε να
περικυκλωθεί από αντάρτες ακριβώς στην περιοχή του Διστόμου. Σκέφτηκα ότι αυτό
ίσως θεωρηθεί από τους Έλληνες ως ευκαιρία για αιματηρή εκδίκηση, πόσο μάλλον
που η περιοχή εδώ και καιρό είχε αποκοπεί από κάθε παροχή βοήθειας σε τρόφιμα.
Ετοίμασα λοιπόν φορτηγά με
τα αναγκαία τρόφιμα, έστειλα μήνυμα στο Δίστομο για την άφιξή μας και έτσι
βρεθήκαμε στο δρόμο για εκεί, για άλλη μια φορά, η Κλειώ και εγώ.
Όταν φτάσαμε στα όρια του
χωριού, μας συνάντησε μια επιτροπή, με τον παπά στη μέση. Έναν παλαιών αρχών
πατριάρχη, με μακριά, κυματιστή, λευκή γενειάδα. Δίπλα του στεκόταν ο αρχηγός
των ανταρτών, με πλήρη εξάρτυση. Ο παπάς πήρε το λόγο και μας ευχαρίστησε εκ
μέρους όλων που ήρθαμε με τρόφιμα. Μετά πρόσθεσε: «Εδώ είμαστε όλοι
πεινασμένοι, τόσο εμείς οι ίδιοι, όσο και οι Γερμανοί αιχμάλωτοι. Τώρα, εάν
εμείς λιμοκτονούμε, είμαστε τουλάχιστον στον τόπο μας. Οι Γερμανοί δεν έχουν
χάσει μόνο τον πόλεμο, είναι επιπλέον και μακριά από την πατρίδα τους. Δώστε
τους το φαγητό που έχετε μαζί σας, έχουν μακρύ δρόμο μπροστά τους».
Σ' αυτή του τη φράση γύρισε η Κλειώ το βλέμμα
της και με κοίταξε. Υποψιαζόμουν τι ήθελε να μου πει με αυτό το βλέμμα, αλλά
δεν έβλεπα πλέον καθαρά. Απλά στεκόμουν κι έκλαιγα.
Χανς
Ζάμπελ
Αυτός που θεωρείται ως
βασικός υπαίτιος για τη σφαγή στο Δίστομο, είναι ο Χανς Ζάμπελ. Για τον Ζάμπελ,
μέχρι και σήμερα υπάρχουν πολύ λίγες πληροφορίες. Είναι γνωστό ότι μετά το
τέλος του πολέμου συνελήφθη στη Γαλλία και κατόπιν εκδόθηκε στην Ελλάδα. Στην
πορεία ζητήθηκε η μεταφορά του στην Γερμανία για τις εγχώριες έρευνες όπου και
παρέμεινε. Πληροφορίες κάνουν λόγο ότι ο Ζάμπελ ζει ως και σήμερα ελεύθερος.
Ο
κατοχικός τύπος και η διαστρέβλωση των γεγονότων
Ο λογοκριμένος Τύπος της
εποχής θεώρησε όλους τους νεκρούς του Διστόμου ως αντάρτες αναφέροντας το χωριό
ως «φωλέα αυτής της συμμορίας» και τα νεκρά γυναικόπαιδα ως «παράπλευρες
απώλειες»: «Ηριθμήθησαν περί τους 250 νεκροί συμμορίται. Ο θάνατος αριθμού
τινός γυναικών και παιδιών υπήρξε αναπόφευκτος κατόπιν της χρησιμοποιήσεως των
βαρέων όπλων και κατόπιν ενός τοιούτου κανονιοβολισμού εναντίον ενός χωρίου. Εν
συνεχεία εδόθη εντολή όπως πυρποληθή το χωρίον, του οποίου οι κάτοικοι
απεδείχθη ότι είχον συνεργασθή με τας συμμορίας».
Παραθέσαμε τις παραπάνω
πληροφορίες κυρίως για να θυμίσουμε στους νεότερους πόσα εγκλήματα κατά της
ανθρωπότητας έχουν διαπράξει ο οι Γερμανοί που αντί να ντρέπονται για τις
θηριωδίες τους τολμούν να λοιδορούν τον Ελληνικό Λαό, να συμπεριφέρονται
υπεροπτικά απέναντί του ξεχνώντας ότι δεν έχουν πληρώσει τίποτα σαν λαός για το
αιματοκύλισμα και την καταστροφή της Ελληνικής οικονομίας και του λαού της.
Εδώ 'ναι το πικρό το χώμα του
Διστόμου.
Ω εσύ διαβάτη, όπου πατήσεις να
προσέχεις.
Εδώ πονά η σιωπή, πονάει η πέτρα
κάθε δρόμου
κι απ τη θυσία κι απ τη σκληρότητα
τον ανθρώπου.
Εδώ μια στήλη απλή, μαρμάρινη, όλη
κι όλη
με ονόματα σεμνά, και τη Δόξα να
ανεβαίνει
λυγμό λυγμό, σκαλί σκαλί, μεγίστη
σκάλα.
Γιάννης Ρίτσος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου