ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ : Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΗΔΟΝΩΝ

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΗΔΟΝΩΝ

Ο άνθρωπος είναι βιολογικά εξαρτημένος από τις ηδονές καθώς αυτές του πυροδοτούν συναισθήματα, Ευτυχία  προσφέρει και η φύση όταν ο άνθρωπος εκπληρώνει τις βιολογικές της εντολές,

ΑΠΟ ΤΟΝ Dr..   ΣΤΕΦΑΝΟ   ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

Tο  σώμα του ανθρώπου παράγει κυρίως μηχανικό έργο, ενώ ο εγκέφαλος του άυλες ιδέες οι οποίες στην πλειονότητα τους συνάδουν στη θετική όψη της ζωής. Δυστυχώς, όχι όλες. Το σώμα του πυροδοτείται και αυτορυθμίζεται από ορμόνες, ενώ οι λειτουργίες του εγκεφάλου του από νευροδιαβιβαστές. Και εδώ φωλιάζει το τεράστιο πρόβλημα του ψυχισμού και των αντικρουόμενων συναισθημάτων και πράξεων, μεταξύ των ατόμων αλλά και μέσα στο ίδιο άτομο.

Η ορμόνη θυροξίνη, π.χ., προκαλεί σχεδόν πάντα την ίδια ακριβώς αναμενόμενη απάντηση από τα όργανα στόχους του ίδιου οργανισμού. Οι απαντήσεις, ωστόσο, που λαμβάνουμε από τα αντίστοιχα όργανα στο χάος του εγκεφάλου (φλοιός, μεσεγκέφαλος) δεν είναι πάντα οι αναμενόμενες συμφωνίες του είδους, της ποιότητας και της ποσότητας του ερεθίσματος που έλαβε ο εγκέφαλος.

Επειδή η ζωή συχνά διδάσκει ότι η δική μου προσωπική «ενδοεγκεφαλική μοναδική πραγματικότητα» ήταν αναληθής και μη πραγματική, έχουμε μάθει να λέμε «είχα διαφορετική άποψη για το θέμα». Ενώ εκείνη τη στιγμή δεν έχουμε τη δυνατότητα να αναψηλαφήσουμε γεγονότα και τις απεικονίσεις, στους νευροδιαβιβαστές που μας οδήγησαν σε σφαλερές αποφάσεις. Καθώς την ώρα των αποφάσεων ήμασταν «σίγουροι» για την «αληθή» απεικόνιση της πραγματικότητας.

Πρακτικά, ο φλοιός του εγκεφάλου είναι δέσμιος της ποιότητας και του είδους των νευροδιαβισατών που ως φυσιολογικές εκκρίσεις πλημμυρίζουν τον φλοιό και τον μεσεγκέφαλο, ως βιολογικές απεικονίσεις από μάτια, αυτιά, δέρμα και οσφρητικές εμπειρίες. Οι νευροδιαβιβαστές ανασυνθέτουν τη δική τους εικόνα της «πραγματικότητας». Ωστόσο, αυτή δρομολογεί όλες τις μελλοντικές μας κινήσεις, ως πραγματική.

Ο Επίκουρος, πρώτος, στηριζόμενος στις παρατηρήσεις του, είχε εντοπίσει ότι ο εγκέφαλος συχνά αδυνατεί να συνειδητοποιήσει την ακριβή εικόνα της εξωτερικής πραγματικότητας. Αντ' αυτής οικοδομεί μια «μαγική εικόνα» της δικής του εγκεφαλικής πραγματικότητας. Ως εκ τούτου προκύπτουν συνεχώς δυσκολίες στην καθημερινότητα των ανθρώπων, καθώς ο καθένας έχει την προσωπική του «πραγματικότητα». Δίδασκε ότι η δυσχέρεια κατανόησης γεγονότων και χαρακτήρων οφείλονται στον τρόπο που εμείς οι άνθρωποι εκλαμβάνουμε τα πεπραγμένα γύρω μας. Και όχι στα ίδια τα συμβάντα.

Ο άνθρωπος είναι υποχείριο των ηδονών, καθώς αυτές του πυροδοτούν ευχάριστα συναισθήματα. Αναλογιστείτε τη «μεταγευματική ευτυχία» έπειτα από ένα πλούσιο γεύμα ή τη «μεταγχολυτική μακαριότητα» ύστερα από ένα ευτυχισμένο σέξ. Η φύση μάλιστα μας καθιστά υπάκουα υποχείρια της καθώς αποπληρώνει τις δύο εντολές της, εν προκειμένω, αμελητί και «μετρητοίς».

Οι ορμόνες διατηρούν πάντα την ίδια λειτουργική τους ανταπόκριση. Το πρόβλημα είναι οι νευροδιαβιβαστές, οι «σηματωροί» του συστήματος -έργο τους, η ενδοεπικοινωνίες με σήματα. Αυτοί είναι αρκετά απρόβλεπτοι, καθώς διαμορφώνονται στιγμιαία, αναλόγως της έντασης και της ποιότητας του ερεθίσματος, αλλά και της διάθεσης όλου του νευρικού μας συστήματος. Επίσης, λειτουργούν ως κοκτέιλ, καθώς απελευθερώνονται από τα νευρικά κύτταρα κάθε ομάδας, αναλόγως συνθηκών. Οι πλέον γνωστές από αυτές είναι: σεροτονίνη (διάθεση - προσοχή), ντοπαμίνη (ικανοποίηση -ευχαρίστηση), ακετυλχολίνη (μνήμη - μάθηση), νοραδρεναλίνη(αποφάσεις -προσοχή). Όλες συλλειτουργούν και συνάπτονται πάνω σε ειδικές αποδοχές (εισόδους) υψηλής νευρολογικής απόδοσης κυττάρων του εγκεφάλου. Ετσι επιταχύνονται διαβιβαστές πληροφοριών μεταξύ των νευρικών κέντρων, επεξεργασίες αγγελιών και οικοδόμηση νέων εννοιών και λειτουργιών. Οικοδομούνται ενδοεγκεφαλικά απόψεις, γνώμες, γνώσεις. Οι νευροδιαβιβαστές εκλαμβάνονται ως αθώοι πληροφοριοδότες ή ταχυδρόμοι. Αντίθετα, όμως, διαμορφώνουν όλες τις ενέργειες μας αδιαπραγμάτευτα, καθώς ούτε μπορούμε να τις επηρεάσουμε άμεσα και καθοριστικά ούτε να τις αγνοήσουμε μόλις διεισδύσουν μέσα στα εγκεφαλικά μας κέντρα. Οπως ακριβώς οι στρατηγοί είναι θύματα των αξιωματικών

Η φύση χειρίζεται τις ηδονές στους ανθρώπους όπως οι θηριοδαμαστές τις καραμέλες στα θηρία του τσίρκου. Τα καθιστούν υπάκουα. Οι ηδονές προσδίδουν μια θετική – γλυκιά - όψη στη ζωή, καθώς υπόσχονται ευδαιμονία σε όποιον τις δέχεται. Δημιουργούνται, ωστόσο, προβλήματα μεγατόνων όταν εκρήγνυται οι αρνητικά φορτισμένες ηδονές. Έτσι ονομάζονται όσες οδηγούν σε αρνητικά και επιζήμια αποτελέσματα. Οι αρνητικές ηδονές ως προς το αποτέλεσμα τους είναι αυτές που διαμορφώνονται από αισθήματα: ζήλιας, μίσους, φθόνου, εκδίκησης. Είναι οι καταστάσεις εκείνες όπου ο δράστης ηδονίζεται ανάλογα του μεγέθους της καταστροφής που προκαλεί στον άλλον. Και για να ευτυχήσει ο ίδιος τον καθιστά θύμα. Απαλλάσσεται έτσι από το δυσάρεστο συναίσθημα κατωτερότητας απέναντι σε κάποιον που υπερέχει. Μια εκδικητική πράξη που στρέφεται εναντίον κάποιου που αβάσιμα τον θεωρεί ότι τον έβλαψε. Ακόμη και όταν δεν τον γνωρίζει προσωπικά τον θεωρούμενο «εχθρό» του. Πυρπολεί, π.χ., κάποιος ένας ακριβό αυτοκίνητο ή μια έπαυλη ενώ δεν γνωρίζει τους ιδιοκτήτες. Έτσι, στερεί σε αυτούς τη (θετική) ηδονή να τα κατέχουν ενώ αυτός ηδονίζεται (αρνητικά) καθώς οι άλλοι στερούνται τη χαρά της κατοχής.

Οι καταστάσεις αυτές είναι δυσεπίλυτες. Το μίσος, π.χ., είναι ένα έντονο αίσθημα αντιπάθειας που στρέφει αδιακρίτως προς κάποιον που υπερέχει, η καταστροφή ή ο θάνατος του οποίου οδηγεί σε πλήρη «λυτρωτική» αγαλλίαση, ανακούφιση του δράστη. Η ζήλια και το σύμπλεγμα της κατωτερότητας του απατημένου συζύγου -δύο συναισθήματα έντονα χρωματισμένα από αρνητικές ηδονές- θεωρήθηκαν αρκετά ώστε να προκαλέσουν τον καταστροφικότερο δεκαετή πόλεμο της Αρχαίας Ελλάδας. Η αιτία του Τρωικού Πολέμου ήταν η λεηλασία του πλούτου της Τροίας. Ωστόσο, η ζήλια και το μίσος του απατημένου συζύγου θεωρήθηκαν αρκετά για την κήρυξη της εκστρατείας. Οι ορδές του Χίτλερ που λήστευαν τους Εβραίους της Βαυαρίας ήταν «ευκατάστατοι» Γερμανοί. Δεν πεινούσαν. Υπήρχε δηλαδή ζηλοφθονία, τυφλή ζήλια ενάντια στη ξένη ευδοκίμηση. Πάνω στην ακαταμάχητη δύναμη των αρνητικών ηδονών στηρίχθηκαν πολλοί στρατηγοί ή πολιτικοί για να καταστήσουν τα μπουλούκια τους αήττητες στρατιές, υποσχόμενοι ελεύθερη λαφυραγώγηση των ηττημένων. Η ισχύς της αρνητικής ηδονής είναι τόσο μεγάλη που συχνά επηρεάζει τον βίο πολλών ατόμων, ιδιαίτερα στις κλειστές κοινωνίες. Βεντέτες όπου κατέληγαν τα εγγόνια της μιας οικογένειες να «καθαρίζουν» τα εγγόνια των αρχικών υπαιτίων ύστερα από 2-3 γενιές.

Ιστορικά, όλες οι καταστροφές των ατόμων και των κοινωνιών -όσο και οι ισάριθμες πρόοδοι- πυροδοτούνται από τις αρνητικές ηδονές. Περιέργως, είναι αυτές που οδηγούν σε αρνητικά αποτελέσματα, καταστροφές, τις κοινωνίες. Αντίθετα, οι θετικές ηδονές στερούνται ορμής. Είναι μαλθακές. Ο ευδαίμων εφησυχάζει. ·

HOMME