Καζαντζάκης : Οι φανατικοί τον καταδιώκουν και νεκρό

10 «καπετάν Μιχάληδες» κηδεύουν τον Καζαντζάκη

Καζαντζάκης : Οι φανατικοί τον καταδιώκουν και νεκρό

10 «καπετάν Μιχάληδες» κηδεύουν τον Καζαντζάκη

Γράφει ο  Νίκος Αγγελής

Το 1997 η  εγκύκλιος του διαβόητου σχολικού συμβούλου Αχ. Πιτσίλκα*  προς τους εκπαιδευτικούς της περιφέρειας του με τις ύβρεις εναντίον του Ν. Καζαντζάκη, προκάλεσε εξέγερση συνειδήσεων και πνευματικό συναγερμό!

Οι εκδηλώσεις κινήθηκαν κυρίως προς δύο κατευθύνσεις:

• Πρώτον.   Φιλιππικοί και κατάρες εναντίον  του  ιερόσυλου    και      βλάσφημου      συμβούλου. Τον είπαν    σκοταδιστή, απαίσιο, φασίστα. Στο χορό της αποδοκιμασίας και ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης Ευάγγελος Γιαννόπουλος: «Η στάση του σχολικού συμβούλου είναι ντροπή για ολόκληρη την Παιδεία. Είναι μια δολοφονική, ασυγχώρητη πράξη». Ανελέητος και ο, κατά τεκμήριον χριστιανός, εκπρόσωπος της Εκκλησίας: «Δεν φτάνει η διαθεσιμότητα! Πρέπει να αλλάξουν τα κριτήρια τοποθέτησης των εκπαιδευτικών   αυτών  λειτουργών και να μην αφήνουν χαραμάδες για να διολισθαίνουν τέτοιες αντιλήψεις...». Καλογηρική λογοκρισία προτείνει και αυτός. Και ενώ ο κατηγορούμενος απαντά με αποσπάσματα από το έργο του Καζαντζάκη με τα οποία θεμελιώνει τη θρησκευτική του αποστροφή, ο Δ.  Ρέππας δογματίζει: «Δεν συγχωρούνται οι προσωπικές αντιλήψεις των κρατικών λειτουργών».  

• Δεύτερον. Συναγερμός υπερασπιστών της μνήμης, του έργου, της προσωπικότητας του μεγάλου συγγραφέα. Άρπαξαν την ευκαιρία πλήθη καθηγητών και καθηγητάδων, κουλτουριαρέων, πολιτικών, δημοσιογράφων να εκδηλώσουν τη συμπαράσταση τους στον «υβριζόμενο   και   συκοφαντούμενο διανοητή»! Το κωμικοτραγικό είναι ότι μερικοί από τους αγανακτισμένους  της  σήμερον ήσαν υβριστές του συγγραφέα ή σιωπηλοί παρατηρητές του δράματος του στη δεκαετία του '50. Και αρκετοί δεν έχουν διαβάσει ούτε τους τίτλους των βιβλίων του. Μετέχουν σε ένα τόσο συνηθισμένο παιχνίδι αυτοπροβολής!

• Και ο Καζαντζάκης απορεί:

«Τον "Τελευταίο Πειρασμό" τον έγραψα με βαθιά θρησκευτική έξαρση, με φλογερή αγάπη για το Χριστό και ο εκπρόσωπος του Χριστού, ο Πάπας, δεν καταλαβαίνει».

Δύο νεαροί δημοσιογραφίσκοι παράτολμοι - και δεν είναι υπερβολή ο χαρακτηρισμός για τις συνθήκες της εποχής - προσπαθήσαμε να υπερασπισθούμε με διάφορους τρόπους τον καθυβριζόμενο συγγραφέα και το έργο του. Τώρα οι κουλτουριαρέοι και γενικώς «οι άνθρωποι των γραμμάτων» συναγωνίζονται σε ύμνους υπέρ του Καζαντζάκη. Την κρίσιμη δεκαετία συνέβαινε το αντίθετο: Αμφισβήτηση της αξίας του έργου του με εμπεριστατωμένες αναλύσεις  «προοδευτικής» κυρίως προελεύσεως.

• Ο Ν. Καζαντζάκης ενεθάρρυνε τον αγώνα μας με επιστολές και μηνύματα:

«Διαβάζω τα τόσο καλογραμμένα άρθρα σας. Μακάρι η φωνή σας να γίνει η φωνή της Κρήτης». Γιατί της Κρήτης; Μα διότι εκείνος πάντοτε εδήλωνε «εθνικότητα: Κρητικός» αλλά και διότι ήλπιζε ότι ο κατατρεγμός του θα κινήσει τον ιστορικό συγκρητισμό. Έγραφε στους γέροντες του σωματείου «Κνωσός» στην Αθήνα: Αναμνήσεις ποινές. Εξομολογήσεις. Πικρές ή ευφρόσυνες αναφορές στα «περαζούμενα». Μάλιστα, σε ένα γράμμα του αυτοπροσδιορίζεται. Απαντά σε όσους τον ήθελαν προοδευτικό ή συντηρητικό, άπατρη ή εθνικιστή, μαρξιστή, μπερξονιστή, άθεο, θρησκόληπτο: «Είμαι ένας παραμυθάς και σας έχω αντικρύ όλους στον καφενέ του Μπαμπά και σας ιστορώ τα θάματα του κόσμου, ανακατεύοντας αλήθειες με ψευτιές». Πάει να πει: Μην ψάχνετε να βρείτε θεωρίες και φιλοσοφικές διδαχές στο έργο μου. Εγώ ένας παραμυθάς είμαι σαν εκείνους που έλεγαν τα παραμύθια επαγγελματικά στους μεγάλους καφενέδες των πόλεων της Κρήτης την εποχή μου!

Με άλλη επιστολή είχε διαγράψει ολόκληρο το έργο του και είχε αφήσει μόνον τον «Καπετάν Μιχάλη». Έγραφε πως ήταν πελαγωμένος μέσα στις θεωρίες του χάους, ένιωσε την ανάγκη να βρει σταθερό στήριγμα για να πιαστεί. Έτσι, έστησε τον «Καπετάν Μιχάλη» και πιάστηκε! Είναι το έργο που ξαναδιάβαζε στα γεράματα. Το έργο με τους δέκα ισοϋψείς πρωταγωνιστές, το λαγαρό και παραστατικό λόγο. Τους υψηλούς τόνους. Είναι το τελευταίο, ίσως, αριστούργημα που χτίστηκε με «παραδοσιακά» υλικά, κόντρα στα ρεύματα του συρμού. Περίμενε να λειτουργήσει ο Συγκρητισμός τουλάχιστον στο θάνατο του. Αλλά η Εκκλησία της Κρήτης έμεινε παγερή απέναντι και στο νεκρό.

Μια σπάνια φωτογραφία του 1913 στην Αθήνα. Από αριστεροί Κώστας Βάρναλης, Χαρίλαος Στεφανίδης, Νίκος Καζαντζάκης, Γαλάτεια Καζαντζάκη-Αλεξίου.

Η Εκκλησία της Ελλάδος δεν άφησε να αποτεθεί το λείψανο του σε αθηναϊκό ναό. Η Εκκλησία της Κρήτης, μητροπολίτης και επίσκοποι αρνήθηκαν να τον κηδέψουν. Τόλμησε μόνον ένας ταπεινός στρατιωτικός παπάς, ο παπα-Σταύρος να ακολουθήσει το φέρετρο στους προμαχώνες του Μεγάλου Κάστρου που τόσον ύμνησε εκείνος. Και τιμωρήθηκε γι' αυτό αργότερα...

Ο Γεώργιος Παπανδρέου πήρε τον Κ. Μητσοτάκη και άλλους βουλευτές και κατέβηκε στο Ηράκλειο στην κηδεία. Δέκα άνδρες από τα Χανιά, σύντροφοι του Μητσοτάκη, με τις παραδοσιακές στολές και τα μαύρα κεφαλομάντηλα κατεβασμένα στα μάτια, δέκα «καπετάν Μιχάληδες» παραμέρισαν και τον παπά. Άρπαξαν το φέρετρο και το ανέβασαν  στον  προμαχώνα  του Μαρτινέγκο:

«Τούτους τους ανθρώπους, μωρέ, δεν τους κηδεύουν παπάδες. Τους κηδεύουν άντρες», φώναξε ο μακαρίτης ο Μανουσογιάννης. Και ο λαός ανατρίχιασε...

Τον Καζαντζάκη δεν τον ξεπροβόδισε ούτε ο Ζορμπάς, ούτε ο Φτωχούλης του Θεού, ούτε ο παπα - Φώτης. Δέκα «καπετάν Μιχάληδες» τον τίμησαν...

Ήταν οι περιστάσεις δύσκολες-

ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ,

Κυριακή 1 Ιουνίου 1997

Σημείωση :

(*)Ούτε λίγο ούτε πολύ ο σύμβουλος «αφόρισε» τον Καζαντζάκη προβάλλοντας θέσεις που τις υποστηρίζει ακόμη και σήμερα όπως συμπεραίνει κανείς  από άρθρο του που αναρτήθηκε στο περιοδικό «ΑΚΤΙΝΕΣ». (http://aktines.blogspot.gr/2014/02/blog-post_9030.html)

«Υπάρχουν μασονικές επιδράσεις στο έργο του Καζαντζάκη.  Είπαν κάποιοι ότι ο Ν. Καζαντζάκης ήταν δήθεν μεγάλος συγγραφέας και διανοητής, γιατί τα έργα του κυκλοφόρησαν μεταφρασμένα σε όλο τον κόσμο, αλλά δεν είχαν δίκιο, γιατί, κατά τον Κ. Παπαρρηγόπουλο, «μέγας δεν είναι ποτέ ο μη ευεργετήσας την ανθρωπότητα ή τουλάχιστον το έθνος αυτού» (Ιστορία… Β, 445). Όπως, δηλ., ο Ιουλιανός ο Παραβάτης δεν υπήρξε αληθινά μεγάλος, διότι, κατά τον μνημονευθέντα συγγραφέα, «δεν ευηργέτησε τον κόσμον» (όπ.π.), κατά παρόμοιο τρόπο και ο Ν. Καζαντζάκης δεν υπήρξε αληθινά μεγάλος ή και απλώς μεγάλος, αλλά μεγάλος αιρετικός ή ακριβέστερα αντίχριστος, που έκανε πολύ μεγάλο κακό στην πατρίδα μας και στην ανθρωπότητα ολόκληρη, εξαιτίας των παγανιστικών και μηδενιστικών αντιλήψεων που είχε, ως μασόνος, και που εγκατέσπειρε «τεχνηέντως» και «εν γνώσει» σε όλα τα έργα του, από το πρώτο μέχρι και το τελευταίο». 

(**) Νίκος Αγγελής

Ο Νίκος Αγγελής  γεννήθηκε το 1929 στα Χανιά. Αφού ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές, ενεγράφη στην Πάντειο Σχολή απ’όπου  ανακηρύχθηκε  πτυχιούχος  πολιτικών  επιστημών.  Τη δημοσιογραφική του σταδιοδρομία ξεκίνησε από τον «ΚΗΡΥΚΑ» των Χανίων το 1946. Το 1957 έρχεται στην Αθήνα και αρχίζει να εργάζεται στην εφημερίδα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», ως δημοσιογράφος και συντάκτης κρητικών, ιστορικών και λαογραφικών θεμάτων. Το 1967 μεταφέρει  για  10  χρόνια  τη  στήλη  του  στην  εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» ενώ από το 1968 εργάζεται ως πολιτικός συντάκτης και αρθρογράφος στις εφημερίδες «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ», «ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ  ΤΥΠΟΣ»  και  ως  αρχισυντάκτης  στη  «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ».

Διετέλεσε ακόμη αρχισυντάκτης του περιοδικού «ΕΠΙΚΑΙΡΑ» από το 1970 έως το 1984 και Διευθυντής του περιοδικού «ΙΣΤΟΡΙΑ» από το 1970 έως τον θάνατό του το 2002. Εργάστηκε επίσης ως πολιτικός σχολιαστής στους Ρ/Σ «ΑΘΗΝΑ 9,84» και «FM 100 Θεσσαλονίκης» ενώ από το 1990 έως το 1993 ήταν Σύμβουλος Τύπου του τότε Πρωθυπουργού κ. Κ. Μητσοτάκη.

Ο Νίκος Αγγελής  υπήρξε ένας από τους κορυφαίους δημοσιογράφους της  γενιάς  του  και  τα  κείμενα  του  χαρακτηρίζονταν  από οξυδέρκεια και διεισδυτικότητα. Παράλληλα με τη δημοσιογραφία σημαντική ήταν και η προσφορά του στη λογοτεχνία και στην έρευνα της ιστορίας. Το μεράκι του για την ιστορία δεν εξαντλήθηκε με τη διεύθυνση του εξαίρετου περιοδικού «ΙΣΤΟΡΙΑ», το οποίο ήταν έργο ζωής γι’ αυτόν, αλλά και  με  τη  συγγραφή  ιστορικών  βιβλίων,  όπως  το  «Αλέξης Καλλέργης»,  το  «Δασκαλογιάννης»  και  άλλες  ιστορικές βιογραφίες. Επίσης έγραψε διηγήματα και βιβλία λαογραφικού περιεχομένου  για  την  Κρήτη. 

Το  1956  κέρδισε  το  πρώτο Πανελλήνιο Βραβείο Διηγήματος. Υπήρξε και μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.