Συμβατική άμυνα και ασύμμετρη απειλή στο Αιγαίο

Συμβατική άμυνα και ασύμμετρη απειλή στο Αιγαίο

Γράφει ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ Πρέσβυς ε.τ.

Οι τουρκικοί σχεδιασμοί, όπως προσφάτως το επιχειρησιακό σχέδιο για την κατάληψη της μικρής νήσου Παναγιάς, οι τουρκικές αεροναυτικές ασκήσεις αποκλεισμού νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και οι απροκάλυπτες Τουρκικές διεκδικήσεις ενσαρκώνουν κατά πολύ συγκεκριμένο τρόπο την Τουρκική απειλή στο Αιγαίο.

Η Ελλάδα έχει ανάγκη από άμεση ενίσχυση της άμυνας της για να αντιμετωπίσει την απειλή αυτή. Έχει ανάγκη επίσης από ενίσχυση των διπλωματικών και στρατηγικών ερεισμάτων της, τα οποία πρέπει να περιλαμβάνουν και την άμεση βελτίωση των σχέσεών της με τον Ρωσικό παράγοντα.

Είναι γνωστή η αλλεργία και η αντίθεση του Αμερικανικού παράγοντα έναντι οποιασδήποτε πρωτοβουλίας για τη βελτίωση των Ελληνο-ρωσικών σχέσεων. Η Αμερικανική πλευρά έχει τις γνωστές εμμονές του γεωπολιτικού ανταγωνισμού με τη Ρωσία και επιδιώκει να περιχαρακώσει, όσο μπορεί, τη Ρωσική παρουσία και επιρροή μακριά από την Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Η πολιτική όμως αυτή είναι παρωχημένη και μάχη οπισθοφυλακών, γιατί η παλινόρθωση της στρατιωτικής ισχύος της Ρωσίας και η εξέλιξη της τεχνολογίας έχουν αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό τα δεδομένα.

Η Ρωσική παρέμβαση στη Συρία είναι ένα δείγμα για του λόγου το ασφαλές. Η Μεσόγειος είναι πολύ κοντά στη Ρωσία και πολύ σημαντική για την ασφάλεια και τον διεθνή της ρόλο για να αποδεχθεί την αποξένωσή της απ’ αυτήν και τον εγκλωβισμό της στη Μαύρη Θάλασσα. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι ΗΠΑ και Ρωσία, παρά τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό τους, είναι καταδικασμένες να αναζητήσουν συνεργασίες για να οριοθετήσουν τους κινδύνους και να συμβιβάσουν τα ανταγωνιστικά τους συμφέροντα. Υπάρχουν ενδείξεις για τέτοιου είδους συνεργασίες στον πόλεμο της Συρίας και σε παράπλευρα θέματα, όπως αυτό των Κούρδων της Συρίας.

Σε ό,τι αφορά τα Ελληνο-τουρκικά θέματα και ειδικότερα τις Τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο, οι ΗΠΑ δεν θέλουν, προφανώς, οι σχέσεις των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ να εκφυλισθούν σε πολεμική σύγκρουση. Η θέση τους όμως σε ό,τι αφορά το καθεστώς του Αιγαίου και τις Τουρκικές αμφισβητήσεις και διεκδικήσεις δεν είναι σαφής και δεδομένη. Επιδεικνύουν ανοχή έναντι των Τουρκικών διεκδικήσεων και ειδικότερα, σε ό,τι αφορά την ΑΟΖ, υποστηρίζουν τη «συμμετοχή» της Τουρκίας στα ενεργειακά αποθέματα της Ανατολικής Μεσογείου.

Η «συμμετοχή» της Τουρκίας αναφέρεται, προφανώς, στην ΑΟΖ της Ελλάδος και της Κύπρου. Είναι ενδεικτική, από την άποψη αυτή, η πρόσφατη επιστολή την οποία απέστειλε η Άγκυρα στον ΟΗΕ, με την οποία παρουσιάζει ως δική της ΑΟΖ ολόκληρη τη θαλάσσια περιοχή νοτίως του Καστελλόριζου, της Ρόδου και της Καρπάθου μέχρι τα όρια της Αιγυπτιακής ΑΟΖ. Στη διεκδικούμενη περιοχή περιλαμβάνει και την ΑΟΖ της Κύπρου, που βρίσκεται δυτικά, εκτός των χωρικών της υδάτων και παρουσιάζει ως «Τουρκικά» ορισμένα από τα οικόπεδα, τα οποία η Κύπρος έχει περιλάβει στη διεθνή προκήρυξή της για εκδήλωση ενδιαφέροντος. Περιλαμβάνει επίσης ολόκληρη την περιοχή ανατολικά της Κρήτης, με την ένδειξη ότι τα ακριβή όριά της θα καθορισθούν κατά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδος μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.

Με τις διεκδικήσεις αυτές, αναρωτιέται κανείς τι νόημα έχουν οι διεξαγόμενες διακοινοτικές συνομιλίες στην Κύπρο και ιδίως οι σκόπιμες και παραπλανητικές δηλώσεις αισιοδοξίας για «λύση» του Κυπριακού εντός του 2016.

Η Αμερικανική πλευρά ασκεί έντονες πιέσεις για «λύση» του Κυπριακού, ώστε με την κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη δημιουργία ενός πλήρως ελεγχόμενου δικέφαλου μορφώματος να διασφαλίσει την Κύπρο ως Δυτικό έρεισμα στην περιοχή. Να διασφαλίσει επίσης τη «συμμετοχή» της Άγκυρας στα ενεργειακά αποθέματα της Κύπρου, ώστε αυτή να απεξαρτηθεί από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία και να καταστεί ταυτοχρόνως διάδρομος για την εξαγωγή του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη και την απεξάρτηση της τελευταίας από το Ρωσικό φυσικό αέριο.

Στο πλαίσιο αυτό, οι ΗΠΑ ασκούν πιέσεις επίσης στο Ισραήλ να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την Άγκυρα ως αναγκαία προϋπόθεση για την εφαρμογή του παραπάνω σεναρίου. Το Ισραήλ, η πτέρυγα ιδίως του πρωθυπουργού Νετανιάχου, έχει πολύ σοβαρές επιφυλάξεις για το Αμερικανικό σενάριο, γιατί δεν θέλει να εξαρτήσει από την Άγκυρα τις εξαγωγές του φυσικού αερίου του. Δεν θα είχε αντίρρηση για εξαγωγές φυσικού αερίου στην Τουρκία για την κάλυψη των δικών της αναγκών. Δεν θέλει όμως εξάρτηση από την Τουρκία για ενδεχόμενες εξαγωγές του στην Ευρώπη.

Αντιλαμβάνεται κανείς ότι το ενεργειακό αυτό σενάριο των ΗΠΑ δεν συμβιβάζεται με τα Ελληνικά συμφέροντα, γιατί προϋποθέτει, τη «συμμετοχή» της Τουρκίας, σε βάρος, προφανώς, της ΑΟΖ της Ελλάδος και της Κύπρου. Η Άγκυρα όμως επιδιώκει επιπλέον στρατηγικούς στόχους στο Αιγαίο, με κεντρικό στόχο την αναγωγή της Τουρκίας σε «ισότιμο εταίρο» με τη μορφή της συγκυριαρχίας στο Αιγαίο. Η τακτική που ακολουθεί η Άγκυρα στο πλαίσιο αυτό είναι η δημιουργία τετελεσμένων γεγονότων, όπως, π.χ., η κατάληψη Ελληνικών νησίδων και ο εκβιασμός της Ελλάδος, από θέση ισχύος, για διαπραγματεύσεις επί του συνόλου των Τουρκικών διεκδικήσεων.

Με δεδομένη την Αμερικανική πολιτική των «ίσων αποστάσεων», η Άγκυρα, εάν εκτιμήσει ότι δεν θα υπάρξει, σε περίπτωση κρίσεως, ενδεχόμενο εμπλοκής του Ρωσικού παράγοντα, είναι βέβαιο ότι θα καταστήσει την πολιτική της πιο επιθετική, γιατί δεν θα φοβάται περιπλοκές με τον Ρωσικό παράγοντα.

Η κατάσταση στο Αιγαίο επιβαρύνεται από έναν άλλο ασύμμετρο παράγοντα που αντιπροσωπεύει επίσης μεγάλη απειλή για το Ελληνικό Αιγαίο. Είναι το όπλο των προσφύγων και λαθρομεταναστών, που το χρησιμοποιεί αδίστακτα η Άγκυρα για την επιδίωξη στρατηγικών στόχων. Τα νησιά του Αιγαίου έχουν πολύ μικρούς πληθυσμούς. Η εγκατάσταση σε πολλά απ’ αυτά ακόμη και ορισμένων εκατοντάδων προσφύγων και λαθρομεταναστών μπορεί να αλλάξει τον δημογραφικό χαρακτήρα τους. Μέχρι προσφάτως, ελαμβανόταν πρόνοια για την μεταφορά των λαθρομεταναστών στην ηπειρωτική Ελλάδα. Η κατάσταση όμως που έχει δημιουργηθεί σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, με τη μαζική είσοδο προσφύγων και λαθρομεταναστών και τον εγκλωβισμό τους στην Ελλάδα, όπως επίσης με τη συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας για την επαναπροώθηση των λαθρομεταναστών στην Τουρκία, άλλαξε πολύ τα πράγματα.

Η χρονοβόρα εξέταση των αιτήσεων για άσυλο και η συνεχιζόμενη, σε μικρότερη κλίμακα, εισροή νέων προσφύγων και λαθρομεταναστών κατέστησε τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου μόνιμα hotspots, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εθνική ασφάλεια αλλά και για τη δημογραφική δομή των νησιών. Η μετατροπή του προσωρινού σε μόνιμο δημιουργεί μέγα πρόβλημα για τα νησιά και το Ελληνικό Αιγαίο. Ο κίνδυνος αυτός θα γίνει ακόμη μεγαλύτερος εάν και όταν εφαρμοσθεί η άρση της θεωρήσεως για την είσοδο στην ΕΕ όλων των Τούρκων υπηκόων.

Είναι φανερό ότι η ακολουθούμενη πολιτική στο θέμα των προσφύγων και λαθρομεταναστών και ειδικότερα η εκ των πραγμάτων μετατροπή των hotspots στα νησιά από προσωρινά σε μόνιμα εγκυμονεί κινδύνους δημογραφικής αλλοιώσεως και αυτό δεν πρέπει, με κανέναν τρόπο, να επιτραπεί να γίνει. Ο κίνδυνος αυτός είναι προφανής για ολόκληρη την Ελλάδα. Για το Αιγαίο, όμως, που βρίσκεται στη διαχωριστική γραμμή και το οποίο είναι εύθραυστο λόγω του μικρού μεγέθους του πληθυσμού των νησιών του, επιβάλλεται ακόμη μεγαλύτερη προσοχή και πρόνοια, με τη λήψη των αναγκαίων μέτρων.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ