Ο
ΧΑΡΤΑΕΤΟΣ,
ΕΘΙΜΙΚΗ ΧΑΡΑ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ
Γράφει ο ΔΗΜ. Σ. ΛΟΥΚΑΤΟΣ
Αμέσως με το φτάσιμο της
Αποκριάς, όταν οι μέρες της Προάνοιξης αρχίζουν να λούζονται στο φως της αλκυονιδικής
γαλήνης, ξεχωρίζει κανείς εδώ κι εκεί, κάτω απ' το γαλάζιο χρώμα του Αττικού
ουρανού, να έχουν κιόλας υψωθεί και να στέκονται, σα να στηρίζονται στους
μακριούς σπόγγους των, οι πρώτοι χαρταετοί. Πολύχρωμοι και πολυγωνικοί, με τις
φουντωτές ναζιάρικες ουρές των, προβαίνουν λες από τ' αραιά πόστα τους
πρωτοπόροι και προάγγελοι στη μεγάλη περίοδο της Άνοιξης και της Αποκριάς. Αυτή θα χαρίσει στα
παιδιά την πιο χαρούμενη και φυσική απασχόληση, τούτην την ελεύθερη και τεχνική
«παιδιά», με τις κινήσεις του κορμιού και των χεριών προς τα άνω, με τα μάτια
και τα στόματα ανοιχτά προς τον πλατύ ουρανό, με την ψυχή και το πνεύμα
προσηλωμένα ψηλά, ως εκεί πού χάνεται ο κυρτός σπάγγος, ως εκεί πού λικνίζεται
ο αετός κι ακόμα πιο πέρα, προς το άπειρο και τον αγέρα, ως εκεί πού θέλει κι
έχει τη δύναμη να φτάσει ο άνθρωπος και να «κοιτάξει»...
Μπαίνοντας στο Τριώδι, οι
«αετοί» πολυστεύουνε στον ελληνικό ουρανό, τα χρώματα τους λάμπουνε στον ήλιο
και συνερίζονται τα παρδαλά χρώματα των μεταμφιεσμένων της γης. Τα μαγαζιά και τα
περίπτερα γεμίζουν απ' το είδος τους σε σχήματα και σε μεγέθη, και τα παιδιά
όλα τρέχουν κι αγοράζουν, για να τεντώσουν σε λίγο τους σπόγγους των πάνω από τα
σοβαρά κεφάλια των ενήλικων, πού το έχουν κρυφό καμάρι να... θυμηθούν και να
βοηθήσουν. Οι Εταιρίες του ηλεκτρικού και του τηλεφώνου φοβούνται για τα σύρματά
τους, τ' Αεροπλάνα (!) για τις πτήσεις τους, ή Αστυνομία αγρυπνεί και
παραστέκει με έλεγχο. Άλλα τα παιδιά και το τοπίο χαίρονται πλατιά την ώρα
τούτου του γραφικού πετάγματος στον ουρανό, πού με το πλήθος, την ισορροπία και
το θρόισμα των χαρταετών δίνει την πιο παραστατική εικόνα της ευτυχισμένης και
αμέριμνης επαφής των ανθρώπων με τον ουρανό. Επιτέλους, μια σπάνια ώρα, πού
όλοι κοιτάζουν ψηλά, ξετινάζοντας τις βαριές έννοιες και το κερδοκυνήγημα...
Η ελληνική Καθαρή Δευτέρα
είναι το αποκορύφωμα της απασχόλησης αυτής μικρών και μεγάλων με τους
χαρταετούς, μια μέρα πού η κοινή έξοδος των ανθρώπων στα «Κούλουμα» έκαμε τους
μικρούς να παίρνουν όλοι μαζί τους το χαρτικό αυτό σύνεργο του υπαίθριου
παιγνιδιού, να το χαίρονται ανταγωνιστικά και να το έχουν κάμει έθιμο πυκνό της
Καθαρής Δευτέρας, εκεί πού ήταν πρωτύτερα συνήθεια ελεύθερη, στον χρόνο της
Άνοιξης και του Καλοκαιριού.
Όλες οι παλιές μαρτυρίες,
όσο κι οι δικές μας προσωπικές θύμησες, μας λένε πώς το παιχνίδι του χαρταετού
ήταν παλιότερα μια παιδική διασκέδαση του υπαίθρου και της εξοχής, άσχετη από
γιορτές, πού ή ψυχή των παιδιών ελαχτάριζε να τη χαρεί με τις πρώτες λιακάδες της
άνοιξης, ή και στις ξένοιαστες εκδρομές του καλοκαιριού, στις ώρες του κάμπου και
τ' αλωνιού, όταν ο ουρανός παραστεκόταν από πάνω, χρυσός με το φώς του και
χαϊδευτικός με τ' αγέρι του. Έτσι θυμούνται οι Σμυρνιοί τα «τσερκένια» τους, οι
Κωνσταντινουπολίτες τους «ουτσουρμάδες» τους, οι Πόντιοι τα «πουλιά», οι
Θρακιώτες τα «πετάκια», οι Ελλαδικοί τον «αετό» τους, τους «μύλους», την
«ψαλίδα», τα «άστρα», το «φωτοστέφανο», κι οι Επτανήσιοι τον μεγάλο «φύσουνα».
Τους αμολούσαν όταν ήθελαν από τα χωράφια και τις πλαγιές (χαρά και των γονιών
τους, πού κάπου εκεί θέριζαν ή αλώνιζαν). Τους αμολούσαν και μέσα στην πόλη από
τις πλατείες και τα οικόπεδα. Και τύχαινε κάποτε τις Κυριακές, (περισσότερο
όταν πέφτανε στο Καρναβάλι), να βρίσκονται πάνω από τα κεφάλια των ανθρώπων
πολλοί αετοί και να γίνονται μικρομάχες ανοιξιάτικες με τους σπόγγους, τις
ουρές και τα χρωματιστά πολύγωνα στον ουρανό. Το ίδιο γίνεται και σήμερα στις
ξένες χώρες, όπου, χωρίς ειδική δέσμευση χρονική (άλλα με προτίμηση την
Άνοιξη), τ' Αμερικανόπαιδα και τα παιδιά των Άγγλων αμολούν τους Kites (= άγριο πουλί) στον
ουρανό, οι 'Ιταλοί τους aquiloni.(= αετός), οι Γάλλοι τους cerfs volants (—
πετούμενο ελάφι), οι Ισπανοί τους cometas (= κομήτης), οι Γερμανοί τους Drachen
(= δράκοντες). Δεν αναφέρω τους 'Ασιατικούς λαούς, όπου η ανύψωση των αετών
έχει πάρει από τα παλιά χρόνια του πολιτισμού τους, τη σημασία μαγικής,
θρησκευτικής και ευετηριακής ενέργειας.
Δημ. Σ. Λουκάτος
Πασχαλινά και της Άνοιξης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου