Η Αγγελική Γιαννακίδου και το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης

Η Αγγελική Γιαννακίδου και το

Εθνολογικό Μουσείο Θράκης

Η Αγγελική Γιαννακίδου, η γυναίκα, που χάρισε ένα μουσείο στη Θράκη, μας ξεναγεί στο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, που διδάσκει τον λαϊκό πολιτισμό της ακριτικής περιοχής σε μικρούς και μεγάλους.

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Σάββατο πρωί, περνάω το κατώφλι του πέτρινου νεοκλασικού κτιρίου που χρονολογείται από το 1899 και στεγάζει το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης της Αγγελικής Γιαννακίδου. Τα περίπου τριακόσια τετραγωνικά του, στο κέντρο της Αλεξανδρούπολης, πλημμυρίζουν από τις ενθουσιώδεις παιδικές φωνές των μαθητών που συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά προγράμματα. Συναντώ τη διευθύντρια και δημιουργό του στη δανειστική βιβλιοθήκη (με περισσότερα από 4.000 βιβλία). Σχεδόν το 95% των πεντακοσίων αντικειμένων που εκτίθενται στους δύο ορόφους και στο «παράσπιτο» έχουν συλλεχθεί προσωπικά από την ίδια, δραστηριότητα που συνεχίζει ακόμη και σήμερα.

Η αρχή έγινε το 1967, όταν η Θεσσαλονικιά Αγγελική Γιαννακίδου έφτασε στην Αλεξανδρούπολη ως φοιτήτρια της Παιδαγωγία Ακαδημίας. «Τότε η Θράκη ζούσε στον απόηχο του παραδοσιακού κόσμου, ήταν λες και είχα ταξιδέψει σε άλλο πλανήτη. Σε πολλές περιοχές δεν υπήρχε ηλεκτροδότηση και οι περισσότερες γυναίκες στα χωράφια φορούσαν τα παραδοσιακά τους ρούχα. Με γοήτευσε το πληθυσμιακό μωσαϊκό και κυρίως η ζώσα παράδοση και οι τελετουργίες της. Αποφάσισα, λοιπόν, να αναδείξω μέσα από τη δική μου ματιά τη Θράκη και τις παραδόσεις του ταλαιπωρημένου λαού της, ο οποίος διατηρεί ακόμη την υπομονή και τη γλυκύτητα του», θα μου εξηγήσει. Μαζί με τον σύζυγο της, πολιτικό μηχανικό Πολύχρονη Γιαννακίδη, διέθεσαν όλη τους την περιουσία για τη χρηματοδότηση του μουσείου. Για την αναστήλωση του κτιρίου, μάλιστα, το 1998 πλήρωσαν 350.000.000 δραχμές, ενώ το 2002 πήραν οικονομική ενίσχυση για τον μηχανολογικό εξοπλισμό από το Ίδρυμα Νιάρχου, της τάξης των 50.000 δολαρίων. Επειδή η κρατική χρηματοδότηση από το 2002 δεν ξεπερνάει τα 30.000 ευρώ, η κ. Γιαννακίδου εξακολουθεί να καλύπτει με δικά της χρήματα τα λειτουργικά έξοδα. Συμπαραστάτες της είναι και οι δυο της γιοι, ο 35xpovos Ορφέας και ο 40xpovos Θεοδόσης, οι οποίοι και την είχαν παρακινήσει για την ίδρυση του μουσείου. Σημειωτέον ότι το κτίριο είναι με μίσθωμα, γιατί η ιδιοκτήτρια αρνείται να το πουλήσει.

Κατανοώντας την έννοια της διαφοράς

Πίσω από τη θρακιώτικη αστική πραγματικότητα επιβιώνουν δεκάδες έθιμα, διαφορετικής εθνικής ή θρησκευτικής προέλευσης. Οι αναστενάρηδες, τα κουρμπάνια, το κάψιμο του Ιούδα, το κύλισμα των αυγών στα μνήματα την ημέρα του Πάσχα, τα τάματα των Ελληνοπόντιων, οι ομαδικές προσευχές των μπεκτασήδων κ.λπ. είναι μέρος της καθημερινότητας της Θράκης. «Τα παιδιά σπάνια μας επισκέπτονται για μια γενική ξενάγηση. Συνήθως, με αφορμή ένα θέμα ή ένα μάθημα που τους ενδιαφέρει, οργανώνουμε εκπαιδευτικά προγράμματα που σχετίζονται με τη μουσική, τη διατροφή, την ενδυματολογία και την ιστορία του τόπου». Γενικότερα, οι εκπαιδευτικοί κύκλοι, με διαφορετικές θεματικές ανάλογα με τιε ηλικίες των μαθητών, πραγματοποιούνται Σάββατο παρά Σάββατο.

Τι συμβαίνει όμως όταν τα παιδιά είναι από μειονοτικό σχολείο ή μια τάξη αποτελείται από αλλοεθνείς μαθητές; «Προσπαθούμε μέσω του εκπαιδευτικού δράματος οι μαθητές να μπαίνουν σε καταστάσεις που τους υπαγορεύει ο εμψυχωτής, για να νιώσουν και να καταλάβουν την έννοια της διαφοράς. Οι θεατρικές ασκήσει και η προσομοίωση μιας κατάστασης βοηθούν τα παιδιά να αντιλαμβάνονται πράγματα χωρίς, σε πρώτη φάση, να έρχονται σε σύγκρουση με τους γονείς τους», θα μου πει η 26χρονη Βαλεντίνα Σωκράτους, υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του μουσείου.

Η περιπλάνηση μου στις αίθουσες του μουσείου καταλήγει μπροστά σε μια μεταλλική μέγγενη από την Κομοτηνή, την οποία χρησιμοποιούσαν για την έκθλιψη του ζαχαροκάλαμου. Τέτοιες υπάρχουν πλέον μόνο στο Πακιστάν και το Μπανγκλαντές. Η Βαλεντίνο βγαίνει από το γραφείο κρατώντας μια βαλίτσα στο χέρι - το μάθημα μόλις είχε τελειώσει. «Την αποκαλούμε μουσειοβαλίτσα και περιέχει πέντε πακέτα για τους δασκάλους και παιχνίδια για τα παιδιά που αφορούν στη διατροφή της Θράκης. Τη διαθέτουμε δωρεάν στα σχολεία», θα μου πει ο Γιάννης Κουκμάς, μόνιμος επιστημονικός συνεργάτης του μουσείου. Είναι ολόιδια με τη βαλίτσα του Σπορτ Μπίλι, με τη διαφορά ότι γράφει πάνω της «Ο νόστιμος Έβρος ταξιδεύει». Ζητούμενο είναι η κατανόηση της διαφοράς. Και μακάρι τα παιδιά να τραβούν από μέσα τις θρακιώτικες συνταγές, για να γεύονται τη νοστιμιά της πολυπολιτισμικότητας δίχως το αλάτι του εθνικισμού. ·

info: Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, 14ης Μαΐου 63, Αλεξανδρούπολη. Τηλέφωνο/fax: (+30) 2551-036.663

www.emthrace.org/

"K"