Η χαμένη ευκαιρία της Ελλάδας στο Αιγαίο

Η χαμένη ευκαιρία της Ελλάδας στο Αιγαίο

Το πρόγραμμα εποικισμού των ακριτικών νησίδων που ματαίωσε ο Σημίτης. Το είχε σχεδιάσει το 1994 ο τότε υφυπουργός Άμυνας  Μ. Μπεντενιώτης και το υλοποιούσε μέχρι τις αρχές του 1996 σε συνεργασία με το υπουργείο Αιγαίου και άλλα συναρμόδια υπουργεία

Γράφει ο ΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ

Ένα ευρύτατο πρόγραμμα εποικισμού των πολύ μικρών, ακατοίκητων νησιών του Αιγαίου είχε θέσει σε εφαρμογή το 1994 ο τότε υφυπουργός Άμυνας Μανώλης Μπεντενιώτης, με προφανή ευεργετικά αποτελέσματα για τη χώρα, γιατί οι νησίδες, ως κατοικημένες περιοχές, θα είχαν δική τους υφαλοκρηπίδα και δεν θα μπορούσαν σε καμιά περίπτωση να χαρακτηρισθούν «γκρίζες ζώνες».

Το σχέδιο αυτό, ενώ είχε προχωρήσει και είχαν βρεθεί ακόμα και οι χορηγοί που θα αναλάμβαναν το κόστος, τελικά δεν ευδοκίμησε, γιατί στις αρχές του 1996 ανέλαβε πρωθυπουργός ο Κ. Σημίτης και στην πρώτη συνεδρίαση της ΚΟ του ΠΑΣΟΚ υπό τη δική του διοίκηση ανακοίνωσε τη ματαίωση του προγράμματος! Νωρίτερα, στην ίδια συνεδρίαση είχε κάνει προσωπική επίθεση στον Μ. Μπεντενιώτη επειδή είχε σχεδιάσει και υλοποιούσε το συγκεκριμένο πρόγραμμα ο Χρ. Ροκόφυλλος!

Εδώ όμως θα πρέπει να τονισθεί ότι ο Μ. Μπεντενιώτης είχε ενημερώσει για το σχέδιό του τόσο τον πολιτικό του προϊστάμενο, υπουργό Άμυνας Γεράσιμο Αρσένη, όσο και τον τότε υπουργό Εξωτερικών Κάρολο Παπούλια, οι οποίοι του είχαν δώσει με ενθουσιασμό το «πράσινο φως» για να συνεχίσει. Επίσης είχε ενημερώσει και τον τότε πρωθυπουργό, τον αείμνηστο Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει την προσπάθεια αυτή ως εξόχως ενδιαφέρουσα.

Πώς ξεκίνησε το σχέδιο

Η ιδέα στο μυαλό του Μ. Μπεντενιώτη γεννήθηκε στις αρχές του καλοκαιριού του 1994. Τότε, ο Σύλλογος Αποφοίτων Σχολών Υπαξιωματικών Πολεμικού Ναυτικού αποφάσισε να μεταβεί κλιμάκιό του στη νησίδα Ρω, όπου η αείμνηστη Δέσποινα Αχλαδιώτη, η γνωστή «Κυρά της Ρω», επί σειρά ετών σήκωνε την ελληνική σημαία, προκειμένου να διαμορφώσει συνθήκες ελάχιστης υποδομής για να μπορεί να ζήσει καλά όποιος θα ήθελε να πάρει τη θέση της Αχλαδιώτη στη Ρω. Εκείνη την εποχή είχε βρεθεί κάποιος που ήθελε να κάνει κάτι τέτοιο, ο Κλήμης Ναυρίδης, γι’ αυτό και οι απόστρατοι υπαξιωματικοί είχαν προχωρήσει σ’ αυτήν την ενέργεια. Μάλιστα είχαν απευθυνθεί στον τότε Αρχηγό του ΓΕΝ Ιωάννη Στάγκα για να τους βοηθήσει. Ο Α’ ΓΕΝ τους παραχώρησε το πλοίο γενικής υποστήριξης «ΕΒΡΟΣ» του Πολεμικού Ναυτικού κι έτσι ξεκίνησαν την… επιχείρησή τους.

Με αφορμή το γεγονός αυτό και την επιχείρηση που στέφθηκε από πλήρη επιτυχία, ο Μ. Μπεντενιώτης σκέφθηκε να κάνει το ίδιο για όλες τις ακατοίκητες νησίδες του Αιγαίου. Δηλαδή το κράτος θα παραχωρούσε δωρεάν κατοικία, μηχανοκίνητη λέμβο και εφόδια σε όποιον ή όποιους ενδιαφέρονταν να κατοικήσουν κάποιες νησίδες. Παράλληλα θα διατίθεντο σπόρος και ζεύγη ζώων για να αποκτήσουν τα νησάκια χλωρίδα και πανίδα. Όλα θα γίνονταν με τη συνεργασία των αρμόδιων υπουργείων και επιστημονικών φορέων, που θα καθόριζαν το είδος της χλωρίδας και της πανίδας που θα ευδοκιμούσε σε κάθε νησί. Το όλο πρόγραμμα προέβλεπε ότι φορείς υλοποίησής του θα ήταν το υπουργείο Άμυνας, το υπουργείο Αιγαίου, τα συναρμόδια υπουργεία και η τοπική αυτοδιοίκηση. Στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Αιγαίου ανέλαβε την ευθύνη να διαμορφώσει τη συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση.

Η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς ανέλαβε τη διάθεση ειδικών ομάδων εργασίας. Το υπουργείο Γεωργίας ανέλαβε την έρευνα και τη μελέτη της χλωρίδας και της πανίδας κάθε νησίδας και την υποχρέωση του εμπλουτισμού της. Το ΓΕΝ ανέλαβε τη διάθεση σημαιών, καυσίμων, υδατοδεξαμενών και τροφοδοσίας. Θα βοηθούσαν επίσης και τα υπουργεία Ναυτιλίας και Εσωτερικών σε επιμέρους θέματα. Στόχος ήταν να διαμορφωθούν συνθήκες κατοίκησης στις μικρές νησίδες ώστε να γίνει εφικτό το σχέδιο εποικισμού τους.

Το πρόγραμμα προέβλεπε την κατασκευή ενός οικίσκου, μιας εκκλησίας και ενός μικρού προβλήτα σε κάθε νησί, με τις απαραίτητες υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης, καθώς και τη φύτευση δένδρων και φυτών. Επίσης προβλεπόταν μεταφορά ζώων και πτηνών. Έτσι οι νησίδες θα αποκτούσαν ζωή. ενώ στο υψηλότερο σημείο τους θα τοποθετείτο μεταλλική ελληνική σημαία (σ.σ.: Για να μην την… παίρνει ο αέρας όπως στα Ίμια…).

Σε πρώτη φάση είχε προγραμματισθεί η αξιοποίηση 18 νησίδων, ενώ σε πέντε από αυτές οι εργασίες είχαν ξεκινήσει από το 1995. Να θυμίσουμε ότι η χώρα μας έχει 7.000 ακατοίκητες νησίδες.

Οι νησίδες αυτές όπου άρχισαν τα έργα ήταν οι Βάτη, Φαρμακονήσι, Πασά, Στρογγυλή και Καλόλιμνος. Στο επόμενο στάδιο σειρά είχαν τα Ίμια. Όμως ο Κ. Σημίτης ματαίωσε το σχέδιο και 15 μέρες μετά είχαμε την τραγωδία στις νησίδες των Ιμίων.

Παγκόσμιο ενδιαφέρον

Η ανάπτυξη του προγράμματος σχολιάσθηκε πολύ θετικά από το σύνολο του Τύπου, ενώ εκτενείς αναφορές έκαναν το CNN και το BBC. Μάλιστα πάνω από 2.000 άτομα, άνδρες και γυναίκες, μεταξύ των οποίων και πολλοί Έλληνες του εξωτερικού, είχαν εκδηλώσει εγγράφως το ενδιαφέρον τους να κατοικήσουν τις νησίδες!

Γι’ αυτό και υποβλήθηκε στο υπουργείο Οικονομίας αίτημα για να βρεθεί κάποιο κονδύλι της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα.

Άσχετα με αυτό όμως, για το πρόγραμμα αυτό είχαν βρεθεί πολλοί χορηγοί, που το ενίσχυσαν τόσο οικονομικά όσο και υλικά.

Το επόμενο ταξίδι του ΜΠ «ΕΒΡΟΣ» για τη διαμόρφωση υποδομών σε άλλες 13 νησίδες είχε αποφασισθεί να γίνει τον Φεβρουάριο του 1996, αλλά οι πολιτικές αλλαγές που συντελέστηκαν άλλαξαν τα δεδομένα. Η παραίτηση του Ανδρέα Παπανδρέου και η εκλογή Σημίτη στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και την πρωθυπουργία αποτέλεσαν την ταφόπλακα του προγράμματος.

Γιατί ο τότε πρωθυπουργός μετακίνησε τον εμπνευστή και δημιουργό του όλου θέματος, Μ. Μπεντενιώτη, από το υπουργείο Άμυνας στο υπουργείο Οικονομίας και αντικατέστησε τον υπουργό Εξωτερικών Κάρολο Παπούλια, που ήταν ένθερμος υποστηρικτής του, επειδή έβλεπε μακριά…

Όλα λοιπόν σταμάτησαν τότε. Μόλις ανέλαβε πρωθυπουργός ο Κ. Σημίτης. Και σε 15 μέρες ήρθαν τα Ίμια και το «ευχαριστώ» του τότε πρωθυπουργού στην Ουάσινγκτον.

Αν υλοποιείτο το πρόγραμμα όμως δεν θα μπορούσε να μιλήσει κανένας για «γκρίζες ζώνες», ούτε να αμφισβητήσει την ελληνικότητα του Αιγαίου…

Επειδή σήμερα, με τα αθρόα κύματα προσφύγων, που απειλούν να αλλάξουν τον χάρτη της χώρας, τα πράγματα ξαναγίνονται κρίσιμα, μήπως είναι η ώρα να αναβιώσει το πρόγραμμα;

Γιατί τώρα και περισσότεροι του ενός θα βρεθούν να κατοικήσουν στις νησίδες και πόροι άφθονοι μπορούν να εξευρεθούν μέσω των ΕΣΠΑ. Οπότε θα πρέπει η κυβέρνηση να ξεκινήσει το πρόγραμμα από εκεί που σταμάτησε για να θωρακίσει πολιτικά και διπλωματικά τη χώρα. Και να αξιοποιήσει στον τομέα αυτό και την εμπειρία του Μ. Μπεντενιώτη για τη γρηγορότερη υλοποίησή του. Γιατί δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Τα γεγονότα πιέζουν…

Το καλοκαίρι του 1995, όταν ανακοινώθηκε από τα υπουργεία Εθνικής Άμυνας και Αιγαίου η υλοποίηση του προγράμματος, σημειωνόταν χαρακτηριστικά: «Στόχος μας, κατ’ αρχάς, είναι η προστασία του μοναδικού περιβάλλοντος, η διαφύλαξη της πανίδας τους, η προστασία από τη λαθραλιεία και λαθρεμπορία, ο αποκλεισμός της τουριστικής εκμετάλλευσης και η μέριμνα για την καθαριότητα των ακτών». Εξάλλου, ο υπεύθυνος για το αναπτυξιακό και συντονιστικό έργο του προγράμματος, υφυπουργός Εθνικής Άμυνας, κ. Μ. Μπεντενιώτης, είχε πει: «Οι υποδομές που πρέπει να δημιουργηθούν είναι μικρά καταφύγια, κτίσματα, παρεκκλήσια, υδατοδεξαμενές, βασικά μικρά λιμενικά έργα, στοιχειώδεις υποδομές για εναλλακτικές μορφές ενέργειας».

Την πρωτοχρονιά του 1995, ο τότε υφυπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Μπεντενιώτης επισκέφθηκε, με συνοδεία δημοσιογράφων, με ένα ελικόπτερο τύπου Chinook τα νησιά από τον Βορρά μέχρι τη Ρόδο και ανέλυσε τι θα γινόταν στο καθένα. Έναν χρόνο μετά ο Κ. Σημίτης ματαίωσε το πρόγραμμα. Δύο μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως πρωθυπουργού. Γιατί τόση σπουδή, άραγε;

ΤΟ ΠΑΡΟΝ