Το αίνιγμα της ομοιοπαθητικής

Το αίνιγμα της ομοιοπαθητικής

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με τον  ΓΙΩΡΓΟ ΒΥΘΟΥΛΚΑ

Ο Έλληνας αναμορφωτής μιας αμφιλεγόμενης θεραπευτικής απαντά ευθαρσώς σε δύσκολες ερωτήσεις.

ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΒΙΡΒΙΔΑΚΗ / ΠΟΡΤΡΕΤΑ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ

Δεν σας λείπει ο καφές;» ήταν το πρώτο πράγμα που ρώτησα τον Γιώργο Βυθούλκα μετά τις απαραίτητες συστάσεις. «Καμιά φορά», μου απάντησε χαμογελώντας ήρεμα. Η ασυμβατότητα ομοιοπαθητικής και καφεΐνης είναι από τα λίγα πράγματα που ήξερα γι' αυτήν τη θεραπευτική, που αντιμετωπίζει κάθε «ασθενή » σαν ολότητα, αλλά θεωρεί πως δεν υπάρχουν ασθένειες παρά μόνο «ασθενείς». Η αρχή της συνοψίζεται στη λατινική φράση «simila similibus curentur» (τα όμοια θεραπεύονται με τα όμοια) - εξ ου και το όνομα της. Φίλοι και ένθερμοι «οπαδοί» της μου είχαν μιλήσει με θαυμασμό για τον κοσμογυρισμένο και πολυβραβευμένο 77χρονο Έλληνα (84 ετών σήμερα)  που αναγνωρίζεται σε όλο τον κόσμο, αλλά αμφισβητήθηκε στον τόπο του. Η συνέντευξη μαζί του, λοιπόν, ήταν μεγάλη πρόκληση. Διάβασα δύο από τα βιβλία του («Βασικές ιδέες της ομοιοπαθητικής» και το πιο πρόσφατο «Ομοιοπαθητική, η μεγάλη πρόκληση για την ιατρική », «δανείστηκα» ερωτήσεις από «φίλους» και «εχθρούς» του και κλείσαμε το ραντεβού. Συναντηθήκαμε σε ένα ολιγοήμερο πέρασμα του από την Αθήνα. Δεν χρειάστηκε να βάλω σε εφαρμογή τα «τρικ» που σπάνε τον πάγο και δημιουργούν καλή ατμόσφαιρα. Ήρθε μόνη της. Ο άνθρωπος που το 1996 τιμήθηκε με το εναλλακτικό βραβείο Νομπέλ για την προσφορά του στον τομέα της Ομοιοπαθητικής μού διηγήθηκε σαν παραμύθι πώς «μυήθηκε» σ' αυτήν, στη Νότια Αφρική, και για τον «σοφό» στην Αλόννησο, απάντησε χωρίς να ενοχλείται στις «κακές» ερωτήσεις (φαντάζομαι ότι θα τις έχει αντιμετωπίσει πολλές φορές), επιχειρηματολόγησε με πάθος για όσα πιστεύει και, τρεις ώρες αργότερα, όταν χρειάστηκε να διακόψουμε για τη φωτογράφιση, με απίστευτη ενέργεια ακολούθησε τις οδηγίες του φωτογράφου μας.

Κύριε Βυθούλκα, μετά τις βραβεύσεις στο εξωτερικό, πιστεύετε ότι ήρθε η αναγνώριση για σας και στην Ελλάδα;

Πολύ πρόσφατα, με τη θεσμοθέτηση του μεταπτυχιακού στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, που λειτουργεί εδώ και τρία χρόνια.

Τη μανία με την επερχόμενη πανδημία γρίπης πώς τη σχολιάζετε;

Αντί για απάντηση, θα σας θέσω μερικά ερωτήματα και προβληματισμούς μου. Περίπου μία εβδομάδα μετά τα πρώτα κρούσματα βγήκε μια ανακοίνωση που έλεγε ότι αυτή είναι μια μετάλλαξη του ιού της γρίπης των ανθρώπων.

·         ΠΡΩΤΟΝ: Αυτή η μετάλλαξη, αν έγινε αυτόματα και δεν παρενέβη κάποιος άλλος παράγοντας, είναι δυνατόν να έγινε σε ένα σημείο του πλανήτη και μόνο; Εδώ οι διάφοροι τύποι του ιού της γρίπης είναι παγκόσμια υπόθεση. Πεθαίνουν γύρω στις 20.000 με 30.000 ασθενείς από τον κανονικό ιό της γρίπης και ασθενούν εκατομμύρια. Πώς ξαφνικά γίνεται μετάλλαξη σε ένα συγκεκριμένο σημείο του πλανήτη;

·         ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Πώς κατάλαβαν ότι αυτή η ομάδα ασθενών υπέφερε από ένα καινούργιο είδος γρίπης, αφού τα συμπτώματα ήταν κοινά με οποιασδήποτε άλλης γρίπης, και μάλιστα ελαφρότερα. Και μέσα σε μία εβδομάδα ανακοινώνεται ότι αυτός ο τύπος της γρίπης έχει γονιδίωμα από τρεις ιούς, από τη γρίπη των χοίρων, τη γρίπη των ανθρώπων και τη γρίπη των πτηνών.

·         ΤΡΙΤΟΝ: Ξαφνικά, αυτή η ιστορία μεταδίδεται από τα Μ Μ Ε με τέτοια ένταση και αρχίζει όλος ο κόσμος να σκέφτεται τον ιό.

·         ΤΕΤΑΡΤΟΝ: Αφού δημιουργείται ο πανικός, βγαίνει μια ανακοίνωση από κάποια φαρμακευτική εταιρεία ότι θα παραγάγει το εμβόλιο μέσα σε τρεις μήνες. Και μένω με το στόμα ανοιχτό. Πώς είναι δυνατόν ένα καινούργιο εμβόλιο για έναν καινούργιο ιό σε τρεις μήνες να έχει ελεγχθεί; Εδώ χρειάζονται όχι τρεις μήνες, αλλά τουλάχιστον τρία χρόνια πειραματισμών για να καταγραφούν οι μακροπρόθεσμες παρενέργειες του εμβολίου και να μπορεί κανείς με σιγουριά να πει «πάρτε αυτό το εμβόλιο». Τώρα, αν όλα αυτά τα συγκεντρώσει κανείς σαν πληροφορία, αναρωτιέται: Πώς έγινε αυτή η μετάλλαξη; Σαν να έχει κάνει η φύση έναν υπολογισμό: «Θα σας ρίξουμε τον ιό, αλλά δεν θα είναι και πολύ θανατηφόρος. Απλώς θα δημιουργήσουμε λίγο πανικό, θα φτιάξουμε και ένα εμβόλιο και όλος ο πλανήτης θα ψάχνει να βρει το εμβόλιο και τα τρισεκατομμύρια θα εισρεύσουν σε μία, σε δύο εταιρείες»...

Η ομοιοπαθητική μπορεί να «αντιμετωπίσει» επιδημίες;

Εξαρτάται. Παραδείγματος χάριν, μπορεί να αντιμετωπίσει με αρκετή ευκολία επιδημίες γρίπης. Είναι ένα βήμα που έγινε από την τότε κυβέρνηση. Χρειαζόταν μια πολιτική απόφαση. Βέβαια, είναι ΕΝΑ βήμα. Από το εξωτερικό δεν έχω παράπονο... Στην Αμερική μάλιστα, όπου δίδαξα πολλά χρόνια, είχα πολύ καλές προτάσεις για να μείνω μόνιμα εκεί. Επέμενα όμως να επιστρέψω.

Γιατί;

Έφυγα από την Ελλάδα στα 26 μου. Ήδη είχα ζήσει εδώ, με τις καλλιτεχνικές και πνευματικές συζητήσεις που γίνονταν τα βράδια με φίλους καρδιακούς, συνήθως σε παραλιακά κεντράκια με μαρίδα και μπίρα... Ένιωθα δεμένος με τον τόπο μου. Ακόμη πιο δεμένος νιώθω τώρα. Τώρα που συνειδητοποιώ βαθύτερα τα προβλήματα αυτού του τόπου και αγωνιώ. Γι' αυτό τις ελεύθερες ώρες μου γράφω πολιτικά κείμενα - προτάσεις για να γίνει καλύτερος αυτός ο τόπος. Αλλά, για να επανέλθω... Τότε υπήρχε σοβαρή πιθανότητα να μην ξαναγυρίσω. Στη συνέχεια, τα πράγματα πήραν διαφορετική πορεία.

Πώς γνωρίσατε την ομοιοπαθητική;

Πήγα στη Νότια Αφρική να εργαστώ ως πολιτικός μηχανικός. Είχα ένα φοβερό αυτοκινητικό ατύχημα με μόνο «θύμα», ευτυχώς, το αυτοκίνητο μου. Έτσι, δεν μπορούσα να πάω, όπως συνήθιζα, το Σαββατοκύριακο σε έναν φίλο μου. Θέλοντας να περάσω το χρόνο μου, προμηθεύτηκα ένα βιβλίο ομοιοπαθητικής. Άρχισα αμέσως να το διαβάζω και ήταν μια αποκάλυψη! Από κει και ύστερα διάβαζα ομοιοπαθητική με πάθος. Μου το επέτρεπε και η δουλειά μου καθώς, ως επιβλέπων, είχα άφθονο χρόνο.

Ποιος ήταν ο πρώτος σας ασθενής;

Ο Ανδρέας, ιδιοκτήτης ενός tea room, όπως λέγονται αυτοί οι χώροι στη Νότια Αφρική. Συζητούσαμε καθημερινά, όταν πήγαινα εκεί για φαγητό. Από τότε όμως που γνώρισα την ομοιοπαθητική, είχα πάντα μαζί μου κάποιο βιβλίο. Μια μέρα με ρώτησε τι διάβαζα. Μια θεραπευτική, του απάντησα και του εξήγησα. Είχα διαβάσει περίπου 3 μήνες από 10 έως 12 ώρες τη μέρα. Εκείνος άρχισε να μου εξηγεί το πρόβλημα του, μια αλλεργική ρινίτιδα. Τον ρώτησα για τα συμπτώματα και του έδωσα το φάρμακο. Σε δύο - τρεις μέρες είχε γίνει καλά. Αποφάσισα να φοιτήσω σε μια σχολή στη Νότια Αφρική - εκεί ήταν αναγνωρισμένη αυτή η θεραπευτική. Άρχισαν να έρχονται ασθενείς στη μικρή πόλη όπου ήμουν, ψάχνοντας «the Greek».

Πού και πότε σπουδάσατε;

Πέρασαν λίγοι μήνες. Έβλεπα αποτελέσματα που δεν τα πίστευα και εγώ ο ίδιος και σκέφτηκα ότι κάπου πρέπει να διδάσκεται σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Έγραψα σχεδόν σε όλα τα πανεπιστήμια της Αμερικής, της Αγγλίας αλλά και αλλού. Και όμως, η ομοιοπαθητική δεν διδασκόταν πουθενά, παρά μόνο στην Ινδία. Αποφάσισα να πάω εκεί.

 Πολέμιοι σας υποστηρίζουν ότι δεν είστε γιατρός, άρα δεν μπορείτε να ξέρετε.

Στις σχολές αυτές διδάσκουν φυσιολογία, ανατομία, κλινική ιατρική, όπως διδάσκονται και στις συμβατικές σχολές, αλλά πολύ πιο συνοπτικά. Η ομοιοπαθητική καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της διδασκαλίας. Όταν σπούδαζα στην Ινδία, έγραψα στην ελληνική πρεσβεία ρωτώντας αν στην Ελλάδα αναγνωρίζεται η ομοιοπαθητική. Ο πρέσβης μού απάντησε ότι το χαρτί που θα πάρω από τις σχολές των Ινδιών δεν είναι αναγνωρισμένο και ούτε πρόκειται ποτέ να αναγνωριστεί στην Ελλάδα. Ο ίδιος άνθρωπος, βέβαια, όταν γύρισα πλέον στην Ελλάδα, έγινε ασθενής μου και πολλές φορές έχει μιλήσει δημόσια γι' αυτή την ιστορία.

Πότε επιστρέψατε;

Το 1967. Και με τον ενθουσιασμό που είχα, πήγα στο υπουργείο Υγείας και συναντήθηκα με τον γενικό γραμματέα, για να δω εάν υπήρχε πιθανότητα αναγνώρισης. «Έχω σπουδάσει ομοιοπαθητική». «Τι είναι αυτό;» μου είπε. Άρχισα να του εξηγώ. «Τι είναι αυτά που μου λες; Εμείς στην ιατρική, όταν έχει κάποιος έλκος δωδεκαδάκτυλου, δίνουμε αυτό το φάρμακο. Εσείς τι δίνετε;» Έφυγα απογοητευμένος και ούτε ξανασκέφτηκα να πάω άλλη φορά στο υπουργείο. Και όμως, δεν θα το πιστέψετε. Λίγο καιρό αργότερα, η γυναίκα του υπουργού Υγείας έγινε ασθενής μου... Την ομοιοπαθητική τη βλέπουν πολλοί ως την έσχατη λύση και δεν της συγχωρούν λάθος;

Σωστά. Εάν κάποιος ασθενής, έστω και ένας, πεθάνει στα χέρια μας, θα ξεσπάσει παγκόσμια κατακραυγή. Όλοι όμως οι ασθενείς είναι γνωστό και αποδεκτό από όλους μας ότι θα πεθάνουν κάποια μέρα υπό την επίβλεψη της συμβατικής ιατρικής. Δυστυχώς, δεν έχει επιτραπεί στον πολίτη να έχει το δικαίωμα της επιλογής. Από την άλλη, όμως, καταλαβαίνω ότι, για να αισθάνεται ασφάλεια κάποιος ασθενής, πρέπει να έχει έναν γιατρό με σωστή εκπαίδευση σε αυτήν τη θεραπευτική. Γι' αυτό η αγωνία μου είναι ότι η ομοιοπαθητική εκπαίδευση, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη τη Δύση, πρέπει να παρέχεται από το πανεπιστήμιο.

Γιατί, λοιπόν, δεν είναι ενταγμένη στην Ιατρική, αλλά στο τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου;

Θα σας απαντήσω με ένα ερώτημα. Γιατί να μην αρχίσουμε να κάνουμε λόγο για ένα τμήμα ομοιοπαθητικής που θα δημιουργηθεί σε μια σχολή επιστημών υγείας; Η γνώση είναι τεράστια και η ανάγκη για παροχή ακαδημαϊκής κατάρτισης στο συγκεκριμένο αντικείμενο αρχίζει να διαφαίνεται επιβεβλημένη. Ισως η Πολιτεία να μην έχει ακόμη συνειδητοποιήσει αυτή την ανάγκη.

Γιατί διαλέξατε την Αλόννησο για να κάνετε τη Διεθνή Ακαδημία Κλασικής Ομοιοπαθητικής;

Είχα ακούσει ότι στην Αλόννησο υπήρχε ένας «σοφός». Το 1968 πήγα να τον βρω. Ήταν ένας περίεργος άνθρωπος, διάβαζε κλεισμένος στο σπίτι του, δεν μιλούσε πολύ. Αυτός ήταν η αφορμή. Για μένα που είχα μεγαλώσει στην Αθήνα, η Αλόννησος ήταν ένα μέρος μοναδικό. Όταν είδα την απίθανη ομορφιά της φύσης, σκέφτηκα: «Εδώ θα ήθελα να μένω, να ζω».

Τι μάθατε από αυτό τον «σοφό»;

Δεν ήταν ακριβώς σοφός. Δεν είχε «γνώση », αλλά γνώσεις. Του είπα ότι είμαι «ομοιοπαθητικός». Κανείς στην Ελλάδα δεν ήξερε τίποτα περί ομοιοπαθητικής τότε. Εκείνος, λοιπόν, άρχισε να μου λέει «ομοιοπαθητική είναι μια θεραπευτική που τα όμοια θεραπεύονται με τα όμοια, ο Χά-νεμαν...». Προφανώς ανάπλασε ό,τι είχε διαβάσει από την εγκυκλοπαίδεια. Ήταν πολύ μορφωμένος, με τη συμβατική έννοια. Δική του γνώμη, όμως, δεν είχε.

Η ομοιοπαθητική είναι κυρίως προληπτική ιατρική, λέτε. Δίνεις το φάρμακο και περιμένεις να λειτουργήσει ο οργανισμός. Σε μια εποχή που όλα είναι «φαστ», πώς μπορεί να συμπλεύσει μια νοοτροπία τόσο διαφορετική;

Στην πραγματικότητα δεν είναι έτσι. Αν κάποιος που έχει υποφέρει δέκα χρόνια καταλάβει ότι αυτό που προσπαθεί να κάνει η ομοιοπαθητική είναι να του ανασυντάξει τις δυνάμεις και τη δυνατότητα του οργανισμού να αντιδρά, δίνει το χρόνο και περιμένει. Στις δυτικές κοινωνίες κυρίως, έχουμε καταστείλει το ανοσοποιητικό σύστημα με τα πάρα πολύ δυνατά χημικά φάρμακα. Αν ο άρρωστος που έχει υποφέρει χρόνια δει αποτελέσματα, τότε σίγουρα περιμένει έως ότου ο γιατρός βρει το σωστό φάρμακο.

Ποιο είναι το πιο δύσκολο κομμάτι;

Το να βρεις το σωστό φάρμακο. Χρειάζεται μακροχρόνια εκπαίδευση του γιατρού. Και αφοσίωση. Και πάθος. Πολλοί γιατροί αποκτούν το πάθος βλέποντας τα αποτελέσματα. Αυτός είναι και ο λόγος που έρχονται από το εξωτερικό στην Αλόννησο. Έχουν περάσει περίπου 9.000 γιατροί από 32 χώρες όλα αυτά τα χρόνια. Σίγουρα δεν θα έκαναν τέτοιο ταξίδι αν δεν έβλεπαν αποτελέσματα. Κάποιοι, μάλιστα, διδάσκουν συμβατική ιατρική στα πανεπιστήμια της χώρας τους. Έρχονται και -από τη Γερμανία και την Αγγλία κυρίως- άνθρωποι που έχουν φοιτήσει σε σχολές ομοιοπαθητικής, κάτι που τους δίνει το νόμιμο δικαίωμα να εφαρμόζουν την ομοιοπαθητική. Επίσης, τα μαθήματα παρακολουθούν οδοντίατροι και κτηνίατροι. Τα αποτελέσματα της ομοιοπαθητικής στα ζώα είναι εξαιρετικά. Δεν είναι σωστό, λοιπόν, να γίνεται λόγος για αυθυποβολή, αλλά για θεραπεία. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των μωρών. Η ομοιοπαθητική έχει τα καλύτερα αποτελέσματα στα παιδιά. Γιατί το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι δυνατό ακόμη. Και αυτό ακριβώς κάνει η ομοιοπαθητική. Με το σωστό φάρμακο διεγείρει και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. 

Σε ποιες περιπτώσεις έχει η ομοιοπαθητική καλύτερα αποτελέσματα;

Σε δερματοπάθειες, ασθματικές καταστάσεις, χρόνιες κεφαλαλγίες, κολίτιδα.

Μπορεί να αντιμετωπίσει και τον καρκίνο;

Όχι βέβαια. Τα λίγα περιστατικά που έχουν αντιμετωπιστεί ήταν σε αρχικά στάδια και σε ασθενείς που είχαν ακόμη δυνατό ανοσοποιητικό σύστημα.

Πολέμιοι ζητούν αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα της με στατιστικά στοιχεία...

Πρέπει να φτιάξουμε ένα πρωτόκολλο που να γίνει αποδεκτό και από τη συμβατική ιατρική. Στην ομοιοπαθητική δεν μπορείς να δώσεις το ίδιο φάρμακο σε όλους τους ασθενείς που έχουν σπαστική κολίτιδα, για παράδειγμα. Εάν βρούμε τον τρόπο να κάνουμε μια διπλή τυφλή μελέτη και στον κάθε ασθενή να δίνουμε το προσωπικό του φάρμακο, τότε τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Ξεκίνησα μια τέτοια μελέτη στο πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ με παιδιά που έπασχαν από άσθμα. Συμφωνήσαμε ότι δεν θα πάρουν κορτιζόνη παρά μόνο αν συμφωνήσει και ο ομοιοπαθητικός γιατρός, ο μαθητής μου. Παρά το γεγονός ότι μέσα στους δύο μήνες πολλά παιδιά άρχισαν να πηγαίνουν καλύτερα, χωρίς να ερωτηθεί η ομοιοπαθητική πλευρά ο παιδίατρος του νοσοκομείου χορήγησε κορτιζόνη σε όλα τα παιδιά, με το επιχείρημα ότι κινδύνευαν. Έτσι, τίναξε τη μελέτη στον αέρα. Ρωτούν από τη μια μεριά γιατί δεν γίνονται μελέτες και, όταν γίνονται, δεν ακολουθούνται οι κανόνες που τίθενται.

«Κ» 18.10.2009