ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ : Η φιλοσοφία της νηστείας

Η φιλοσοφία της νηστείας

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η ολιγοήμερη στέρηση συγκεκριμένων τροφών παίζει σημαντικό ρόλο...

Από τον Δρ. ΣΤΕΦΑΝΟ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟ

Η   συνειδητή αποχή από προκαθορισμένες τροφές για συγκεκριμένη χρονική περίοδο, που επιβάλλει η θρησκεία, ονομάζεται νηστεία. Αντίθετα, σε άλλα χρονικά διαστήματα τα θρησκευτικά έθιμα ενθαρρύνουν διατροφικές «αμαρτίες» και γευστικές κραιπάλες. Φυσιολογικά, το είδος της διατροφής επηρεάζει πάντα, άμεσα ή έμμεσα, κατά έναν τρόπο προκαθορισμένο τον ψυχισμό του ατόμου όπως και το βάρος του. Την ποδηγέτηση του ψυχισμού του εκμεταλλεύονται, με τη νηστεία και το «απόκρεω», οι κοινωνικοί ταγοί.

Ιατρικά είναι γνωστό ότι πάντα μετά από ένα πλούσιο γευστικό γεύμα, το φυσιολογικό άτομο απολαμβάνει ένα συναίσθημα ευφροσύνης και αγαλλίασης. Νιώθει «πλήρες» ψυχικά όσο, περίπου, και το στομάχι του είναι γεμάτο. Αντίθετα, ένας πεινασμένος και αδύναμος αισθάνεται τον εαυτό του ασθενικό και απρόθυμο. Και οι δύο αυτές ψυχολογικές καταστάσεις -προσέξτε- προκύπτουν άμεσα από την ποσότητα και ποιότητα της τροφής του.

Οι στρατιώτες του Ναπολέοντα έλεγαν ότι ο στρατηγός κατάφερνε να νικά στις μάχες, καθώς οι οπλίτες του πάντα βάδιζαν προς τη μάχη, έχοντας ένα «τονωτικό και ζεστό» γεύμα στο στομάχι τους. Εξάλλου, είναι κοινωνική συνήθεια, όλες οι «προτάσεις γάμου» μεταξύ ανθρώπων (ή εμπορικών εταιρειών) να κοινοποιούνται στο τέλος ενός δείπνου.

Η νηστεία, όπως εφαρμόζεται σήμερα, συνιστά ολιγοήμερο ποιοτικό (ή και ποσοτικό) περιορισμό ορισμένων τροφών, ενώ η λήξη της, αντιρροπιστικά, σηματοδοτεί γευστικές κραιπάλες και πολυθερμιδικά αρτύματα. Προμελετημένα, δηλαδή, διδάσκει ότι η λιτή τροφή (ή η πείνα) είναι περιορισμός, δυσαρέσκεια και αδυναμία (ο πεινασμένος πάντα νιώθει αδύναμος) ενώ η πλούσια γευστική τροφή είναι τόνωση και ανταμοιβή,

Ο Θεός, ωστόσο, ουδέποτε μίλησε στους αναμάρτητους Πρωτόπλαστους για αποχή από τις τροφές. Αντίθετα, τους παρότρυνε με το κλασικό «φάγετε και πίετε». Όταν όμως αμαρτάνεις -προτρέπουν οι ιερείς των εκκλησιών- υποχρεούσαι να πεινάσεις και να λιμοκτονήσεις, πριν ζητήσεις άφεση αμαρτιών.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι νήστευαν όταν προσέρχονταν στους ναούς ικετεύοντας τη θεά της γονιμότητας της γης. Οι Αθηναίοι κατά τα Ελευσίνια και τα Θεσμοφόρια. Οι Σπαρτιάτες κατά την προετοιμασία σοβαρών μαχών. Οι Εβραίοι νήστευαν την εποχή του εξιλασμού, ήταν εποχή «τακτικής (προγραμματισμένης) νηστείας». Υπήρχαν, ωστόσο, και οι έκτακτες. Αργότερα, αυτές οι έκτακτες νηστείες συνδέθηκαν με εξάρσεις του ασκητικού ιδεώδους και από προσωπικές θυσίες του κάθε ασκητή-ερημίτη, που ζει με στερήσεις σωματικές και ψυχικές μακριά από τον κόσμο - συνδέθηκαν με τα θρησκευτικά ήθη και έθιμα. Και η «στέρηση» σηματοδοτούσε δείγμα ευηείθειας, πίστης, υποταγής και υπακοής. Ο Ιησούς νήστευσε 40 ημέρες στα πλαίσια του Μωσαϊκού νόμου, με σκοπό τη σωτηρία του κόσμου. Οι Απόστολοι αργότερα καθιέρωσαν τη νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής. που στον μουσουλμανισμό πέρασε ως ένα γεύμα μετά τη δύση του ηλίου. Ωστόσο, η πολιτική των νηστειών σκοπεύει στη δημιουργία ισχυρών σωματικών αντανακλαστικών και κανόνων αυτοπειθαρχίας, ενώ γιγαντώνει την πίστη στην εφαρμογή κανόνων υγιεινής διατροφής και κοινωνικής διαβίωσης. «Ου εν τω πολύ το ευ». Και πράγματι είναι ευλογία Θεού να κατορθώνεις να ελέγχεις το βάρος του σώματος σου άμεσα και έμμεσα τις ψυχικές σου παρορμήσεις. ·

Τν ΕΘΝΟΣ