ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ : Η στάση των χωρών VISEGRAD και Δυτικών Βαλκανίων στο Προσφυγικό-Μεταναστευτικό

Οι ηγέτες των χωρών της ομάδας του Βίσεγκραντ κόβουν την τούρτα για την επέτειο των 25 χρόνων 

από τη δημιουργία του συνασπισμού τους.

Η στάση των χωρών VISEGRAD και Δυτικών Βαλκανίων στο Προσφυγικό-Μεταναστευτικό

Επιπτώσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη

Του ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ Πρέσβη ε.τ.

Ποιο κοινό στοιχείο συνδέει τις χώρες της ομάδας Visegrad (Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία) με εκείνες των Δυτικών Βαλκανίων; Η απλούστερη απάντηση θα ήταν η γεωγραφική συνέχεια όπως και το γεγονός ότι -με εξαίρεση τους Ούγγρους και τους Αλβανούς της μητροπολιτικής Αλβανίας και τους Αλβανούς της ΠΓΔΜ (FYROM)- οι λαοί όλων των υπολοίπων χωρών είναι φυλετικώς Σλάβοι και σλαβόφωνοι.

Ωστόσο, η κοινή σλαβική φυλετική καταγωγή και των δύο ομάδων, με τις δύο εξαιρέσεις, δεν είναι το καταλυτικό στοιχείο που συντελεί στην τήρηση κοινής στάσης στην αντιμετώπιση του Προσφυγικού και των ροών των προσφύγων που ξεκινούν από τη Τουρκία.

Κατ’ αρχάς, μια διευκρίνιση σε ό,τι αφορά τον όρο «oμάδα Visegrad». Την ονομασία την οφείλουν σε μια πρώτη συνάντηση συνεργασίας, στις αρχές του 14ου αιώνα, στην ομώνυμη πόλη της Βοημίας, με σκοπό την παράκαμψη της Βιέννης και τη δημιουργία άλλων εμπορικών οδών προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Η ιστορική αυτή συνεργασία ανανεώθηκε στη σύγχρονη εποχή με τη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στην Ουγγαρία (15.2.1991), με στόχο αυτή τη φορά την κοινή προώθηση της ευρωπαϊκής προοπτικής όπως και τη συνεργασία στους τομείς οικονομίας, ενέργειας και άμυνας.

Σε αντίθεση, οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων δεν έχουν μια ανάλογη παράδοση συνεργασίας. Ταυτίστηκαν όμως με την ομάδα Visegrad στο θέμα της αντιμετώπισης του Προσφυγικού, είτε λόγω πιέσεων που τους ασκήθηκαν, είτε από πολιτικό οπορτουνισμό, είτε ακόμη από ανάγκη. Η Αυστρία είχε προκαλέσει, τον Αύγουστο του 2015, τη γνωστή συνάντηση της Βιέννης με τις έξι δυτικοβαλκανικές χώρες -η Ελλάδα δεν είχε κληθεί ούτε υπό καθεστώς παρατηρητή, σε αντίθεση με Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία-, κατά την οποία και αποφασίστηκε η τήρηση κοινής στάσης στην αντιμετώπιση του Προσφυγικού - Μεταναστευτικού, που οδήγησε τελικά στο κλείσιμο των συνόρων με ανέγερση τειχών και τοποθέτηση συρματοπλεγμάτων για να καταστήσουν τις χώρες τους μη προσβάσιμες από τους δυστυχείς πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες.

Οι χώρες της ομάδας Visegrad, όπως και οι Σλοβενία και Κροατία, είναι πλήρη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και στις δύο τελευταίες Συνόδους Κορυφής, όπως και στις Συνόδους ΕΕ - Τουρκίας, δεν δέχθηκαν αναλογική κατανομή προσφύγων επικαλούμενες αδυναμίες δημοσιονομικής φύσεως, αλλά μη αποκρύπτοντας και άλλους λόγους, που αποκαλύπτουν ακραίες ξενοφοβικές, εθνικιστικές και αντιισλαμικές θέσεις. Οι ακραίες θέσεις των κυβερνήσεων Ουγγαρίας, Τσεχίας και Σλοβακίας έχουν τύχει πολλών ερμηνειών. Από πού όμως αρύονται, μαζί με άλλες βαλκανικές χώρες, όπως, π.χ., η ΠΓΔΜ, τη δύναμη ώστε να περιφρονούν βασικές αρχές της ευρωπαϊκής παράδοσης και του διεθνούς δικαίου; Να ορθώνουν τείχη και συρματοπλέγματα στα σύνορά τους; Προφανώς επειδή τούτο βολεύει πολλούς επέκεινα των συνόρων τους. Ένα βόλεμα που μεταφράζεται σε πολιτική αποτροπής άφιξης νέων προσφύγων. Μια έμπρακτη εφαρμογή της μακιαβελικής ρήσης ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα (la fine santifica i mezzi).

Τι όμως μπορεί να σημαίνει πολιτικά η προκλητική αυτή διαφοροποίηση των παραπάνω ομάδων για τους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς δυνάμεων και ποιες οι δυνητικές επιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη χώρα μας; Κατ’ αρχάς, συμβάλλουν στην ανάδειξη και την άνοδο ακραίων εθνικιστικών κομμάτων και κινημάτων που επιστρέφουν την Ευρώπη πίσω στα σκοτεινά χρόνια. Δεύτερο, επιδεικτικά αγνοούν πλήρως την αρχή της αλληλεγγύης προς μια κοινοτική και γείτονα χώρα, όπως η Ελλάδα, που εξαναγκάζεται λόγω του ερμητικού κλεισίματος των βορείων συνόρων να καθίσταται φυλακή ψυχών.

Οι βόρειοι γείτονές μας επικαλούνται, ασφαλώς, τους δικούς τους λόγους, που μέχρι ενός σημείου είναι κατανοητοί και σεβαστοί, οι οποίοι τους αναγκάζουν να ταυτίζονται με τις άλλες βορειότερες χώρες, που πολλοί αποδίδουν σε αυτές ιδιότητα δορυφόρων της Γερμανίας. Άραγε, η ιδιότητα αυτή να επεκτείνεται και νοτιότερα;

Στην ΠΓΔΜ (Σκόπια) όπως και στην Αλβανία δεν πρέπει να διαφεύγει ότι ο φυσικός τους γείτονας είναι η Ελλάδα και η πλησιέστερη διέξοδος για Αλβανούς και Σκοπιανούς είναι τα Γιάννενα και η Θεσσαλονίκη. Η τελευταία συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας μπορεί να αλλάξει πολλά δεδομένα. Μπορεί όμως και να τα περιπλέξει, ιδιαίτερα στο πώς θα λειτουργήσει και αν θα λειτουργήσει το καθεστώς της κατάργησης των θεωρήσεων για τους τούρκους πολίτες και αν η Άγκυρα θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει. Επίσης, μεγάλη επίδραση στην αντιμετώπιση των προσφύγων μπορεί να ασκήσουν τα θλιβερά γεγονότα των Βρυξελλών της 22ας του Μαρτίου.

«ΤΟ ΠΑΡΟΝ»