Το τσουνάμι της 9ης Ιουλίου 1956
Στις 10 Ιουλίου 1956 οι εφημερίδες σε όλη την Ελλάδα αναφέρθηκαν στον ισχυρό σεισμό της περασμένης μέρας που έπληξε την Σαντορίνη, όπου και προκλήθηκαν οι περισσότερες καταστροφές, ενώ το Αστεροσκοπείο Αθηνών εξέδιδε την παρακάτω ανακοίνωση :
«Σήμερον εις τας 5 ώρας 12' και 16'' ανεγράφη υπό του σεισμογράφου του Αστεροσκοπείου Αθηνών σφοδρά σεισμική δόνησις έξ αποστάσεως 160 χιλιομέτρων νοτιοανατολικώς τών Αθηνών. Έκ του σεισμου εσχηματισθη ισχυρόν θαλσσσιον σεισμικόν κύμα τό όποιον προσέβαλε τήν Ίκαρίαν, Σάμον, ως και τας βορείους ακτάς της Κρήτης, εις 3 φάσεις, με περίοδον 10 λεπτών και ύψος 1—1.80 μ. Ελαφραί ζημίαι εσημειώθησαν είς τάς νήσους Πάρον, Αστυπάλαιαν, Αμοργόν, Μήλον, Καλυμνον και Σαντορίνην. Πλήθος μετασεισμικών δονήσεων».
Το Παλιρροιακό Κύμα
Έπειτα από τον σεισμό, ένα τεράστιο παλιρροιακό κύμα, ύψους περίπου τριών μέτρων, κινήθηκε προς νότον και έπληξε την Κρήτη και τη Δωδεκάνησο.
Στην Κρήτη, το παλιρροιακό κύμα έπληξε ολόκληρη τη βόρεια παραλία της Κρήτης, από τα Χανιά μέχρι τη Σητεία. Οι αφυπνισθέντες κάτοικοι, έντρομοι, διαπίστωσαν την απειλητική κίνηση του κύματος προς την ξηρά και οι ευρισκόμενοι πλησίον της ακτής έβλεπαν, την υποχώρηση και ανύψωση της θάλασσας, που απεκάλυπτε πλήρως τον βυθό και την ταχύτητα με την οποία κινιόταν επιστρέφοντας προς την ξηρά
Λίγο αργότερα, η διακύμανση έγινε ηπιότερη, μέχρις ότου τελικά εξασθένησε. Εν τω μεταξύ, όμως, είχε κατακλυσθεί με νερά ο λιμενικός χώρος του Ηρακλείου, με αποτέλεσμα να προκληθούν σημαντικές ζημιές στα εντός των αποθηκών του τελωνείου εμπορεύματα. Ζημιές επίσης υπέστησαν διάφορα εξοχικά κέντρα, κυρίως ανατολικά της πόλης του Ηρακλείου, ενώ σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, υπήρξαν και ζημιές και στην τότε αμερικανική βάση των Γουρνών.
Από την άλλη το τσουνάμι κτύπησε την Σητεία και το Ρέθυμνο, όπου πλημμύρισαν παρακείμενες εμπορικές και αποθηκευτικές εγκαταστάσεις. Λόγω όμως της καμπύλης του κόλπου Μεραμβέλου, το τσουνάμι έφτασε με μειωμένη ένταση στη Σητεία. Καθώς οι διαμένοντες σε παραθαλάσσια χωριά της βόρειας Κρήτης έβλεπαν την εξέλιξη του φαινομένου αυτά εγκαταλείφθηκαν από τους κατοίκους τους, οι οποίοι επέστρεψαν, τότε μόνο όταν μετά από λίγες ώρες είχαν πειστεί ότι δεν υπήρχε πλέον κίνδυνος για την ζωή τους
Όμως στο λιμάνι του Ηρακλείου υπήρξαν σημαντικές ζημιές και μια ξένη θαλαμηγός, που έμπαινε στον λιμένα του Ηρακλείου κατά την πρώτη εκδήλωση του φαινομένου, κινδύνευσε να βυθιστεί από την δίνη. Πάντως η παλίρροια και η άμπωτις συνεχίστηκαν με μικρή ένταση καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Στην Κάλυμνο, μετά το πρωινό σεισμό και μέχρι το μεσημέρι, την νήσο έπλητταν αλλεπάλληλα παλιρροιακά κύματα. Σημαντικές ζημιές υπέστη ολόκληρη η παραλιακή περιοχή σε βάθος εκατοντάδων μέτρων. Μία γυναίκα πνίγηκε. Ζημιές υπέστησαν ομοίως τα παραλιακά οικήματα.
Στη Λέρο, στη περιοχή των Γούρνων, κατακλύσθηκε έκταση 200 στρεμμάτων σε βάθος 70 μέτρων. Το ηλεκτρικό εργοστάσιο Λακκίων έπαυσε τη λειτουργία του, λόγω ζημιών που προκλήθηκαν από το τσουνάμι. Στην ανωτέρω περιοχή, καθώς και στη Λέρο, σημειώθηκαν και ναυάγια.
Στη Σύμη, τα παλιρροιακά κύματα έφθασαν σε ύψος 1,30 μέτρων ενώ χρονική συχνότητα τους ήταν δίλεπτη.
Στην Κάρπαθο, αμέσως μετά την σεισμική δόνηση, η θάλασσα υποχώρησε σε βάθος 15 μέτρων. Στον οικισμό Φοινίκι, πολλές λέμβοι παρασύρθηκαν από το παλιρροιακό κύμα το οποίο έφθασε μέχρι τις οικίες των κατοίκων
Σύμφωνα με αναφορές των κατά τόπους λιμενικών αρχών προς το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, η αποβάθρα του λιμένα Αντιπάρου κατέρρευσε τελείως. Στον λιμένα Βαθύ Σάμου, η στάθμη της θάλασσας ανέβαινε και κατέβαινε κατά 80 εκατοστά περίπου ανά πέντε λεπτά της ώρας.
Σύμφωνα με αναφορά του δημάρχου Λέρου, το παλιρροιακό κύμα κατέκλυσε 400 στρέμματα στις παραθαλάσσιες περιοχές των Τεμενίων και Αλίνδων.
Πλημμύρισε επίσης ο παραλιακός χώρος Ξηροκάμπου Λέρου σε βάθος 150 μέτρων. Οι λέμβοι και τα αλιευτικά που βρίσκονταν προσορμισμένα εκεί βυθίστηκαν. Σημειώνονταν δε μέχρι αργά τη νύχτα αυξομειώσεις στη στάθμη των υδάτων.
Στην Τήλο υπέστη σοβαρές βλάβες ο λιμενίσκος Αγ. Αντωνίου.
Στην Αστυπάλαια, μετά τη λήξη του σεισμού, που σημειώθηκε στις 5:15 π.μ., η θάλασσα υποχωρούσε σε απόσταση 100 μέτρων και επανερχόταν με μεγάλη ορμή και εξ αιτίας αυτού του φαινομένου τα περισσότερα από τα ελλιμενισμένα πλοία βυθίστηκαν. Αυτή η παλίρροια επαναλαμβανόταν μέχρι τη νύχτα ανά πέντε λεπτά της ώρας.
Παλιρροιακό κύμα επίσης παρατηρήθηκε και στην ακτή της Άνδρου με συχνότητα 10 λεπτών.
Στην Αντίπαρο, το παλιρροιακό κύμα προκάλεσε την προσάραξη τριών ιστιοφόρων και τριών λέμβων.
Στην Κάλυμνο οι ζημιές, λόγω του κύματος, ήταν πάρα πολύ μεγάλες.
Στο Ρέθυμνο εμφανίστηκε έντονο παλιρροιακό ρεύμα που επαναλαμβανόταν ανά δεκάλεπτο.
Στα Μάλια της Κρήτης η θάλασσα ανέβηκε προς το χωριό και όταν υποχώρησε άφησε πληθώρα ψαριών που σπαρταρούσαν και ένα κύτος.
Αμέσως μετά τον πρωινό σεισμό, ο οποίος ήταν έντονα ισχυρός και στην Ικαρία, το νερό των ιαματικών πηγών έγινε κατακόκκινο και το χρώμα του διατηρήθηκε επί ώρες. Ταυτόχρονα, άρχισε το παλιρροιακό φαινόμενο. Τα κύματα υψώνονταν ανά πεντάλεπτο κατά ενάμισι μέτρο και υποχωρούσαν. Στις Θέρμες εμφανίστηκαν πολλοί καρχαρίες και οι ψαράδες προχώρησαν σε συστηματική καταδίωξη. Εξ αιτίας του γεγονότος αυτού, απαγορεύθηκαν τα μπάνια στη θάλασσα .
Αυτά όλα τα θυμηθήκαμε οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μετά την πληθώρα των σεισμών που σημειώνονται μερικά χιλιόμετρα βορειότερα της Σαντορίνης προς την Αμοργό και ευχόμαστε όλοι όπως η σεισμοσειρά εξελιχθή με ένα θετικό σενάριο και τα φαινόμενα να εκτονωθούν το συντομότερο δυνατό για να ηρεμήσουν όλοι οι κάτοικοι των νησιών που εγκαταλείπουν τις εστίες τους και μαζί τους και εμείς.
Και το επιμύθιο … «Η Ελλάδα είναι μια σεισμογενής χώρα και δυστυχώς πρέπει να συνηθίσουμε να ζούμε με τους σεισμούς»
Πηγές:
Το φωτογραφικό υλικό με τις ζημιές στο λιμάνι του Ηρακλείου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ελευθερία» στο φύλλο της 10ης Ιουλίου 1956
