Το ποδοσφαιρικόν στοίχημα

Το ποδοσφαιρικόν στοίχημα

ΠΩΣ ΘΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΗ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ

ΤΩΝ ΔΕΛΤΙΩΝ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙ ΤΩΝ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

Οι νικηταί θα κερδίζουν το 45% των ακαθαρίστων εισπράξεων.- Το καθαρόν έσοδον θα αποτελή έσοδον της γραμματείας εξωσχολι­κού αθλητισμού.- Αι ενστάσεις και αι ακυ­ρώσεις αγώνων δεν θά λαμβάνωνται ύπ' όψιν

Έτσι παρουσιάστηκε την 1η Ιανουαρίου του 1959 στον ελληνικό τύπο η δημοσίευση στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως του νόμου για την καθιέρωση του ποδοσφαιρικού στοιχήματος  στην Ελλάδα. 

Από αυτό πολλοί Έλληνες θα αποκτούσαν μια νέα δουλειά και πολλά θα ήταν τα έσοδα που θα κατευθύνονταν στα κρατικά ταμεία. Ο  Οργανισμός ήταν η χήνα που έφερνε άκοπα λεφτά στον κρατικό προϋπολογισμό και έδινε την ευκαιρία στήριξης του Ελληνικού αθλητισμού και όχι μόνο.

55 χρόνια μετά η χρυσοφόρα αυτή "χήνα" θα περνούσε με τις ευλογίες ελλήνων πολιτικών σε ιδιωτικά χέρια. 

  Ιστορική Αναδρομή

Ελληνικό ποδόσφαιρο: από τα πρώτα βήματα στην εποχή του ΠΡΟ-ΠΟ

_{Αριστερά: Kαρτποστάλ από την Αθήνα της Μεσολυμπιάδας του 1906 που απεικονίζει νεαρά αγόρια που παίζουν ποδόσφαιρο σε αλάνα. Οι ομοιόμορφες στολές υποδεικνύουν ότι πρόκειται κατά πάσα πιθανότητα για συγκροτημένες ομάδες. Δεξιά: Δεκαετία του 1920, αναμνηστική φωτογραφία παικτών και παραγόντων επαρχιακών ποδοσφαιρικών ομάδων. Τα στοιχήματα για τον νικητή αποτελούσαν ήδη κυρίαρχο στοιχείο του αθλήματος.}

Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί σχετικά με τις ρίζες και την προέλευση του ποδοσφαίρου. Κάποιοι ερευνητές τοποθετούν το πρώτο ομαδικό παιχνίδι με μπάλα που έμοιαζε με το σημερινό ποδόσφαιρο στην ελληνική αρχαιότητα, ενώ κάποιοι άλλοι τοποθετούν την καταγωγή του ομαδικού αυτού παιχνιδιού σε πολύ μεταγενέστερες εποχές.

Οι Έλληνες αρχίζουν να ενδιαφέρονται συλλογικά για το ποδόσφαιρο μετά τη Μεσολυμπιάδα του 1906, κατά την οποία η ελληνική ποδοσφαιρική ομάδα κατακτά την τρίτη θέση. Ώς άθλημα αναγνωρίστηκε επίσημα από τον Σύνδεσμο Ελληνικών Γυμναστικών Αθλητικών Σωματείων (Σ.Ε.Γ.Α.Σ.) το 1910, ενώ το 1919 το ποδόσφαιρο αυτονομείται δημιουργώντας την Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Αθηνών Πειραιώς (Ε.Π.Σ.Α.Π.), η οποία τον επόμενο χρόνο μετονομάστηκε σε Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Ελλάδος (Ε.Π.Σ.Ε.).

Η δυναμική τού αθλήματος ενισχύθηκε τα χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, με την έλευση των προσφύγων και νέου αθλητικού «αίματος», κατακτώντας όλο και περισσότερους οπαδούς.

Το 1923, η Ε.Π.Σ.Ε. γίνεται μέλος της Παγκόσμιας Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (FIFA). Το 1926, η Ε.Π.Σ.Ε. δίνει τη θέση της στην Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (Ε.Π.Ο.), η οποία μέχρι τις μέρες μας αποτελεί τον ανώτερο ποδοσφαιρικό θεσμό της χώρας.

Πρώτα συστήματα πρόβλεψης

_{Άγγελος Μεσσάρης του Παναθηναϊκού (αριστερά), Γιώργος Αδριανόπουλος του  Ολυμπιακού (δεξιά) με τον διαιτητή πριν από αγώνα μεταξύ των «αιωνίων αντιπάλων» (1930).Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Αθλητικός Τύπος» (13ης Μαΐου 1931) που αναφέρεται  στον επικείμενο αγώνα Ολυμπιακού - Παναθηναϊκού. Η εφημερίδα διοργανώνει σχετικό προγνωστικό  διαγωνισμό (κουπόνι αριστερά), 27 ολόκληρα χρόνια πριν από την ίδρυση του ΟΠΑΠ και την καθιέρωση του ΠΡΟ-ΠΟ.}

 

Το πρωτάθλημα της εποχής εμφανίζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και οι λάτρεις του αθλήματος πολύ σύντομα επιδόθηκαν σε μια συνήθεια, η οποία επρόκειτο να κυριαρχήσει σε ολόκληρο το περιβάλλον του ποδοσφαίρου μέχρι σήμερα: την πρόγνωση των αποτελεσμάτων των αγώνων.

Διάφορα συστήματα πρόγνωσης αναπτύχτηκαν ανεπίσημα και συντηρούνταν από φίλαθλους ιδιώτες, τους λεγόμενους «στοιχηματζήδες». Σ' αυτούς κατά καιρούς προστίθεντο και ποικίλοι άλλοι ιδιώτες επιχειρηματίες, οι οποίοι, διακρίνοντας το γενικό ενδιαφέρον του φίλαθλου κόσμου, επιθυμούσαν να το εκμεταλλευτούν κερδοσκοπικά.

Θέσπιση της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού

_{Από τη θεσμοθέτηση του ΟΠΑΠ μέχρι και τον πρώτο διαγωνισμό του ΠΡΟ-ΠΟ  πραγματοποιήθηκαν πολλές σχετικές δοκιμές και πειραματισμοί, έτσι ώστε όλα να  λειτουργούν άψογα. Επάνω αριστερά, ο Γενικός Γραμματέας Αθλητισμού και επικεφαλής  του ΟΠΑΠ Γεώργιος Βήχος με συνεργάτες του σε δοκιμαστική ημερίδα για το ΠΡΟ-ΠΟ, λίγες ημέρες πριν από τον πρώτο διαγωνισμό (20 Φεβρουαρίου 1959). Δεξιά, στιγμιότυπα από δοκιμαστική εφαρμογή πρόγνωσης αγώνων με τη συμβολή ανώτερων υπαλλήλων της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού (7 Δεκεμβρίου 1958).}

Το 1953, η αθλητική ζωή της χώρας, κατά συνέπεια και η ποδοσφαιρική, βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακή κατάσταση με την υπάρχουσα υποδομή να θεωρείται στην καλύτερη περίπτωση υποτυπώδης. Εκείνη ακριβώς την εποχή, εκδηλώνεται στα ποδοσφαιρικά δρώμενα η πρώτη και ουσιαστική αντίδραση στο υπάρχον καθεστώς, η οποία θα επιφέρει θεμελιακές αλλαγές στον ελληνικό αθλητισμό, καθώς το 1957 συγκροτείται η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, το 1958 θεσμοθετείται ο ΟΠΑΠ και το 1959 καθιερώνεται στο ποδόσφαιρο το Σύστημα της Εθνικής Κατηγορίας. Με στόχο την ανάπτυξη του ελληνικού αθλητισμού και, ως εκ τούτου, την αναγκαία εξεύρεση πόρων για να χρηματοδοτηθούν τα έργα υποδομής, ωριμάζει η ιδέα θεσμοθέτησης και στην Ελλάδα ενός οργανισμού προγνωστικών αγώνων ποδοσφαίρου, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Με την έκδοση σχετικού νόμου το 1957, ιδρύεται η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού. Ο νόμος περιλάμβανε και μια διάταξη με την οποία προαναγγελλόταν η ίδρυση του Οργανισμού Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ).

Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, ο γνωστός στον χώρο του αθλητισμού δικηγόρος και υπηρεσιακός νομάρχης Γεώργιος Βήχος ανέλαβε πρώτος το αξίωμα του Γενικού Γραμματέα Αθλητισμού και άρχισε αμέσως να δραστηριοποιείται για να συγκροτήσει τον νέο οργανισμό ποδοσφαιρικών προγνώσεων.

Για τον σκοπό αυτό επισκέπτεται με συνεργάτες του την Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων Ιταλίας στη Ρώμη και μελετά τον τρόπο λειτουργίας τού ΤΟΤΟ ΚΑΛΤΣΙΟ, ενός ιταλικού συστήματος πρόγνωσης ποδοσφαιρικών αποτελεσμάτων, το οποίο και θα αποτελούσε το βασικό υπόδειγμα του αντίστοιχου θεσμού για την Ελλάδα. Ως έγκριτος νομικός, ο Γ. Βήχος, σε συνεργασία με τον διευθυντή τού Υπουργείου Παιδείας Π. Δεσποτόπουλο, επεξεργάστηκε το νομικό πλαίσιο του εγχειρήματος με όλες τις λειτουργικές του  λεπτομέρειες.

Ίδρυση του ΟΠΑΠ

 

_{Αριστερά: Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, με τη συναίνεση της κεντρώας  αντιπολίτευσης των Γεωργίου Παπανδρέου και Σοφοκλή Βενιζέλου, προχώρησε το 1958 στην ίδρυση του ΟΠΑΠ. Δεξιά: Με το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Αθλητισμού, μετά από συνεδρίαση στο Πολιτικό Γραφείο (15 Απριλίου 1959).}

Το φθινόπωρο του 1958, ολοκληρώθηκαν οι νομοτεχνικές εργασίες για την ίδρυση του νέου οργανισμού και το σχετικό Νομοθετικό Διάταγμα δημοσιεύτηκε στις 29 Οκτωβρίου. Μετά από πρόταση του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή, στο διάταγμα προβλέπεται η θέσπιση ενός οργανισμού, ο οποίος, ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, θα αναλάβει τη λειτουργία και διαχείριση του συστήματος ποδοσφαιρικών προγνώσεων.

Το Βασιλικό Διάταγμα «Περί Συστάσεως Οργανισμού Προγνωστικών Αγώνων Πο-δοσφαίρου» (ΟΠΑΠ), το οποίο εγκαινίασε μια νέα πραγματικότητα στην αθλητική ζωή της χώρας, δημοσιεύτηκε στις 20 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους.

Σύμφωνα με αυτό, ανώτατο όργανο του Οργανισμού είναι το Διοικητικό Συμβούλιο, ένα από τα μέλη του οποίου ορίζεται από τον πρωθυπουργό ως πρόεδρος. Ο πρόεδρος εκπροσωπεί τον Oργανισμό ενώπιον των Αρχών, έχει την εποπτεία για την εύρυθμη λειτουργία του ΠΡΟ-ΠΟ και του ΟΠΑΠ καιεπιμελείται την εκτέλεση των αποφάσεων του Δ.Σ.μέσω του γενικού διευθυντή.

Την ίδια ακριβώς ημέρα, στις 20 Δεκεμβρίου 1958, ένα άλλο Βασιλικό Διάταγμα που τιτλοφορείται «Περί της Λειτουργίας Δελτίου Προγνωστικών επί των Ποδοσφαιρικών Αγώνων» θεσπίζει το «Δελτίον Προγνωστικών», το γνωστό μας ΠΡΟ-ΠΟ. Στα 14 άρθρα του Διατάγματος ορίζονται με κάθε λεπτομέρεια οι κανόνες λειτουργίας του νέου παιχνιδιού, όπως η διανομή των κερδών, η σύνθεση των δελτίων, η ανακήρυξη των νικητών, η διαδικασία παροχής αδειών στους πράκτορες και η λειτουργία των πρακτορείων.

Αντίθετα, δεν ορίζεται με ακρίβεια ο αριθμός των αγώνων που θα περιλαμβάνονται στο κάθε δελτίο του ΠΡΟ-ΠΟ, προβλέπεται όμως ότι αυτοί θα είναι κατ' ανώτατο όριο δεκαπέντε και κατά κατώτατο εννέα και θα διεξάγονται την ίδια ημέρα και την ίδια περίπου ώρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Εθνικές κατηγορίες

_{Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Αθλητική Ηχώ» αφιερωμένο στην έναρξη του πρωταθλήματος  του 1958, που ήταν το τελευταίο πριν την καθιέρωση του ΠΡΟ-ΠΟ. Σκίτσο  του Κ. Μητρόπουλου για την έναρξη του Ποδοσφαιρικού Πρωταθλήματος Αθηνών. H είδηση της κατάκτησης του Πρωταθλήματος του 1959 (του πρώτου που συνδέθηκε με το  ΠΡΟ-ΠΟ) στην εφημερίδα «Ελευθερία». Τα προγνωστικά για το πρώτο δελτίο του ΠΡΟ-ΠΟ από την εφημερίδα «Εμπρός»  (28ης Φεβρουαρίου 1959).}

 

Τo 1959 υπήρξε χρονιά μεγάλων υποσχέσεων για το ελληνικό ποδόσφαιρο αλλά και για τον ελληνικό αθλητισμό γενικότερα, καθώς συνοδεύτηκε από δύο κορυφαίας σημασίας γεγονότα: τη γέννηση του ΠΡΟ-ΠΟ (1 Μαρτίου 1959), αφενός, και την εγκαθίδρυση του συστήματος των Εθνικών Κατηγοριών στον χώρο των ποδοσφαιρικών πρωταθλημάτων (με εκκίνηση την έναρξη της ποδοσφαιρικής περιόδου 1959-1960), αφετέρου.

Με τη λήξη του πρωταθλήματος (21 Ιουνίου 1959) αυξήθηκαν οι εκκλήσεις για διοργάνωση ενιαίου προτύπου πρωταθλήματος, το οποίο θα περιλάμβανε δύο κατηγορίες: την Α΄ Εθνική Κατηγορία (για τους αγωνιστικά ισχυρότερους συλλόγους) και τη Β΄ Εθνική Κατηγορία (για συλλόγους με μικρότερες δυνατότητες). Η θέσπιση του νέου συστήματος Eθνικού Πρωταθλήματος θα επέφερε αναμφίβολα σημαντικές αλλαγές.

Η απρόσκοπτη λειτουργία του ΠΡΟ-ΠΟ επέβαλε την τακτική διεξαγωγή των αγώνων, γεγονός που απαιτούσε βελτίωση της οργάνωσης των αγώνων, λιγότερες αναβολές και ποιοτικά καλύτερη διαιτησία. Ένας από τους βασικούς στόχους της δημιουργίας του Εθνικού Πρωταθλήματος ήταν η τόνωση του ποδοσφαίρου από τη μια και η αύξηση των κερδών του από την άλλη. Η Πολιτεία, λειτουργώντας ως αρωγός στην προσπάθεια αυτή, απάλλαξε τις ποδοσφαιρικές ομάδες από τη φορολογία και δέχτηκε να συνδράμει τόσο τον θεσμό όσο και τις ομάδες με χρήματα, τα οποία θα προέρχονταν από τα έσοδα του ΟΠΑΠ.

Με τη διανομή σημαντικών κερδών στους νικητές του ΠΡΟ-ΠΟ εισήχθησαν στο ποδόσφαιρο νέοι οικονομικοί όροι λειτουργίας. Γιατί μπορεί οι ποδοσφαιριστές να μην εισέπρατταν άμεσα χρήματα από τον ΟΠΑΠ, με τα αποτελέσματα όμως των ποδοσφαιρικών αγώνων –τις αγωνιστικές τους επιδόσεις δηλαδή - σχετιζόταν άμεσα η χρηματική αμοιβή τους.

Πρώτοι διαγωνισμοί ΠΡΟ-ΠΟ

_{Το πρώτο και ιστορικό δελτίο του ΠΡΟ-ΠΟ (1 Μαρτίου 1959). Έχει 2 μόνο στήλες και 12  αγώνες και κοστίζει ένα μόνο τάλιρο...}

Όπως προαναφέρθηκε, το ΠΡΟ-ΠΟ ήλθε στη ζωή μας την 1η Μαρτίου του 1959, κατά την 7η αγωνιστική του τελευταίου πρωταθλήματος «παλαιού τύπου». Ενώ η σχετική προετοιμασία είχε ξεκινήσει εβδομάδες πριν, οι πρώτες άδειες σε πράκτορες του ΠΡΟ-ΠΟ χορηγήθηκαν λίγες ημέρες πριν από τον πρώτο διαγωνισμό, μόλις στις 22 Φεβρουαρίου.

Όταν μιλάμε, βέβαια, για πράκτορες και πρακτορεία, δεν εννοούμε τους σημερινούς γνωστούς τύπους ειδικών καταστημάτων, αλλά κάποια ψιλικατζίδικα, γαλατάδικα ή άλλα μικρά μαγαζιά της Αθήνας, του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, όπου –παράλληλα με τις άλλες εργασίες τους– οι υπεύθυνοι διευκόλυναν τη συμπλήρωση και συγκέντρωση των δελτίων και μεριμνούσαν για την αποστολή τους στα κεντρικά γραφεία του ΟΠΑΠ (αρχικά στην οδό Βουλής 14 και κατόπιν στην οδό Δραγατσανίου 6).

Τον Μάιο του ιδίου έτους, εγκαθιδρύθηκαν πρακτορεία στην Πάτρα, το Αίγιο και τη Δράμα και στη συνέχεια ακολούθησαν και άλλες πόλεις. Την ίδια εποχή, ξεκίνησαν οι προσπάθειες επέκτασης του ΠΡΟ-ΠΟ, οι οποίες όμως έμελλε να καρποφορήσουν αρκετά χρόνια αργότερα, το 1968.

Το πρώτο δελτίο ΠΡΟ-ΠΟ της 1ης Μαρτίου 1959 περιλάμβανε 12 μόνον αγώνες και 2 αναπληρωματικούς –δεν υπήρχε δεκατριάρι– είχε 2 μόνον στήλες και κόστιζε 5 δραχμές. Κυριότερη αναμέτρηση ήταν του Ολυμπιακού-Παναθηναϊκού, η οποία έληξε 2-0 υπέρ των Ερυθρολεύκων. Υπήρχαν επιπλέον 4 αγώνες της τελικής φάσης του Πρωταθλήματος Ελλάδος, 5 αγώνες μικρότερων κατηγοριών και 2 αγώνες ιταλικών ομάδων. Η ανταπόκριση του κοινού ήταν πραγματικά εκπληκτική και οι εφημερίδες της εποχής παρέθεσαν γλαφυρότατα ρεπορτάζ και φωτογραφίες, με τον κόσμο να συνωστίζεται σε μεγάλες ουρές και να διαπληκτίζεται για την κατάθεση ενός δελτίου. Αναφέρθηκαν ακόμη και φαινόμενα «μαύρης αγοράς».

Πολύ θετικό για το μέλλον του ΠΡΟ-ΠΟ ήταν το γεγονός ότι ο πρώτος διαγωνισμός ανέδειξε έναν μόνον 12άρη νικητή, τον Ν. Πάσσαρη, ο οποίος κέρδισε το εντυπωσιακό ποσό των 228.359 δραχμών (σε μια εποχή που ο μέσος μισθός δεν ξεπερνούσε τις 2.000 δραχμές).

Η πρώτη περίοδος του ΠΡΟ-ΠΟ τερματίστηκε επιτυχώς (με κάποια σκαμπανεβάσματα) στις 20 Ιουνίου 1959, με ένα νέο τύπο δελτίου που περιλάμβανε όχι πλέον 12, αλλά 13 αγώνες. Προηγουμένως (17 Μαΐου) το δίστηλο δελτίο είχε μετατραπεί σε εξάστηλο, έτσι ώστε ο παίκτης να έχει τη δυνατότητα συμπλήρωσης περισσότερων στηλών.

Όλο αυτό το διάστημα, η συμμετοχή του κόσμου υπήρξε περισσότερο από ενθουσιώδης, ενώ κάποιες συγκυρίες ενίσχυαν την όλη προσπάθεια του ΟΠΑΠ να παγιωθεί ως θεσμός. Στον δεύτερο διαγωνισμό της 8^ης Μαρτίου 1959 εμφανίζεται η πρώτη γυναίκα νικήτρια (η Ελένη Μαυράκη από τα Νέα Λιόσια), που κερδίζει 65.126 δραχμές χωρίς να έχει ιδέα από ποδόσφαιρο, ενώ στην τρίτη διοργάνωση της 15ης Μαρτίου 1959 ο μοναδικός 12άρης (ο Κρητικός Χρήστος Μαρκαντωνάκης) κερδίζει το μυθικό για τα δεδομένα της εποχής ποσό των 893.403 δραχμών! Λίγο αργότερα, στο 8ο δελτίο της 19 Απριλίου 1959 «σπάνε τα κοντέρ», μια και συμπληρώνονται 4.010.502 στήλες – ρεκόρ που θα καταρριφθεί εννιά ολόκληρα χρόνια αργότερα.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι τον πρώτο καιρό λειτουργίας του ΠΡΟ-ΠΟ, τα δελτία είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα επώνυμα. Οι παίκτες δεν διστάζουν να γράψουν καθαρά τα ονόματά τους για να δουν τη φωτογραφία τους στις εφημερίδες, να ακούσουν το όνομά τους στο ραδιόφωνο και να κάνουν τις σχετικές δηλώσεις. Η νίκη είναι γιορτή, οικογενειακή αλλά και όλου του κοινωνικού περίγυρου του νικητή.

Δυναμική διαφημιστική προβολή

_{Διαφημίσεις του ΠΡΟ-ΠΟ, γραμμικής τεχνοτροπίας, από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του   ΟΠΑΠ.  Χαρακτηριστικά τα σλόγκαν  «Τό μαγικό χαρτί πού σέ κάνει πλούσιο», «Η τύχη βρίσκεται παντού»  και «Μια σωστή πρόβλεψι καί τήν έπαύριο πλούσιος».}

 

Στην επιτυχία της πρώτης περιόδου συμβάλλει καταλυτικά και η εύστοχη επαγγελματική διαφημιστική εκστρατεία του ΟΠΑΠ, όπως βλέπει κάποιος αν ανατρέξει στον Τύπο της εποχής. Στις καταχωρίσεις τονίζονταν το αθλητικό στοιχείο και η «ικανότητα» του παίκτη να συνδυάζει και να προβλέπει, γεγονός που περιόριζε τον παράγοντα «τύχη» σε αναφορές μόνον (αντίθετα απ' ό,τι συνέβαινε με τα κρατικά λαχεία όπου ο νικητής έπρεπε απλώς να είναι τυχερός).

Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στο κίνημα υπέρ του ΠΡΟ-ΠΟ πρωτοστατούν και αθλητές –κατά πρώτο λόγο ποδοσφαιριστές– εν ενεργεία και μη, καθώς το νέο προϊόν αποτελεί γι' αυτούς προνομιακό πεδίο για να ενεργήσουν ως σύμβουλοι-γνώστες του αντικειμένου στον αθλητικό κυρίως Τύπο. Μία άλλη σημαντική «αβάντα» στα πρώτα βήματα του ΠΡΟ-ΠΟ προήλθε από τη βιομηχανία του ελληνικού κινηματογράφου, ο οποίος το 1959 έκανε την περίφημη κωμωδία «Λαός και Κολωνάκι» του Γ. Δαλιανίδη, η οποία ήταν «κομμένη και ραμ- μένη» στα μέτρα του ΟΠΑΠ. Σύμφωνα με το σενάριο, ο φτωχός ιδιοκτήτης μικρού γαλακτοπωλείου και πρακτορείου ΠΡΟ-ΠΟ στο Κολωνάκι πιάνει το «μαγικό» 12άρι, που θα λύσει όλα τα οικονομικά αλλά και αισθηματικά του προβλήματα.

_{Αριστερά, η διαφημιστική καταχώριση της ταινίας «Λαός και Κολωνάκι» του Γιάννη Δαλιανίδη με πρωταγωνιστή τον Κώστα Χατζηχρήστο που αποτέλεσε διαφημιστικό όχημα για τον  ΟΠΑΠ. Το ΠΡΟ-ΠΟ, με τα δελεαστικά του κέρδη, προσέλκυσε γρήγορα και το εδιαφέρον του γυναικείου κοινού. Στη δεξιά φωτογραφία, μία από τις πρώτες τυχερές.}

Διαλογή των δελτίων

_{Η διαλογή των δελτίων ΠΡΟ-ΠΟ με το χέρι ήταν πραγματική περιπέτεια, καθώς απαιτούσε τη  συμμετοχή εκατοντάδων εκτάκτων υπαλλήλων με εξαντλητικά ωράρια εργασίας. Στοιχείο   αυθεντικότητας του κάθε δελτίου αποτελούσε, για αρκετές δεκαετίες, η ταινία ασφαλείας που  του επικολλούσε ο πράκτορας.}

Στα σοβαρότερα προβλήματα λειτουργίας ανήκουν τα λάθη κατά τη διαλογή των δελτίων που εκείνη την εποχή γινόταν με το χέρι, αλλά και οι «κατεργαριές» διαφόρων απατεώνων της εποχής, οι οποίοι πίστεψαν ότι ανοίγει «πεδίον δόξης λαμπρόν» για εύκολες κομπίνες και προσπορισμό κερδών.

Παράλληλα, επιφυλάξεις και κριτικές για τη διαλογή διατυπώνουν εφημερίδες και περιοδικά της εποχής, αναφερόμενες στις πολλές ενστάσεις που υποβάλλονται από παίκτες του ΠΡΟ-ΠΟ (Από το πρώτο κιόλας δελτίο παρουσιάστηκαν 47 τέτοιες ενστάσεις.)

Η διαλογή γινόταν από εκατοντάδες έκτακτους συνεργάτες του ΟΠΑΠ με το χέρι, αντιπαραβάλλοντας τη νικήτρια στήλη με καθένα δελτίο ξεχωριστά. Πολλές φορές μάλιστα, η διαδικασία διαρκούσε όλη τη νύχτα χωρίς διακοπή ή ακόμη και τις επόμενες ημέρες. Το σύστημα, παρά τις σημαντικές δικλίδες ασφαλείας, με τρία στάδια διαλογής, –α΄, β΄ και επανελέγχου– άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο λαθών ακόμη και στο τελευταίο στάδιο.

Το καθεστώς της διαλογής με το χέρι ταλάνισε τον ΟΠΑΠ για πολλά χρόνια, μέχρι να εγκαθιδρυθούν συστήματα μηχανοργάνωσης.

Ο ΟΠΑΠ χρηματοδοτεί έργα αθλητικής υποδομής

_{Επάνω, το «Παλαί ντε Σπορ» της Θεσσαλονίκης. Κάτω αριστερά, αναμνηστική φωτογραφία  από τα εγκαίνια του πρώτου χλοοτάπητα στο γήπεδο του Παναθηναϊκού (8/11/1958), που συνοδεύτηκε από φιλικό αγώνα μεταξύ των «αιωνίων αντιπάλων». Δεξιά, τμήμα των εγκαταστάσεων του Αγίου Κοσμά που χρηματοδοτήθηκαν κατά μεγάλο μέρος από τα έσοδα  του ΠΡΟ-ΠΟ. Μέχρι την εποχή της εγκαθίδρυσης του ΟΠΑΠ, τα έργα για τον αθλητισμό ήταν λίγα και σποραδικά.}

Στις 12 Αυγούστου 1959, ο Γ.Γ. Αθλητισμού Γ. Βήχος σε συνέντευξή του προβάλλει το ευεργετικό έργο του ΟΠΑΠ για τον ελληνικό αθλητισμό. Διαβάζουμε σχετικά σε εφημερίδες της εποχής: «Εις την αρχήν της χθεσινής συνεντεύξεώς του προς τους αθλητικούς συντάκτας, ο Γενικός Γραμματεύς Αθλητισμού κ. Βήχος ανεφέρθη εις τα έργα αθλητισμού.

Υπεγράφησαν συμβάσεις δια την ανάθεσιν της μελέτης των κάτωθι έργων με τα ακόλουθα τεχνικά γραφεία: Ναυτικών εγκαταστάσεων εις τον Άγιον Κοσμάν εις τεχνικόν γραφείον κ. Δοξιάδη. Κλειστόν Κολυμβητήριον Αθηνών εις αρχιτέκτονα κ. Βουρέκαν. Παλαί ντε Σπορ Αθηνών εις αρχιτέκτονα κ. Καψαμπέλην. Κλειστόν Κολυμβητήριον Θεσσαλονίκης εις αρχιτέκτονα κ. Στάικον. Ανοικτόν Κολυμβητήριον Θεσσαλονίκης εις αρχιτέκτονα κ. Κιτσίκην. Παλαί ντε Σπορ Θεσσαλονίκης εις αρχιτέκτονα κ. Τζαννέτον. Ναυτικαί εγκαταστάσεις εις Τουρκολίμανον εις αρχιτέκτονα κ. Τριποδάκην. Ο κ. Βήχος ανέφερεν ότι από της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού διετέθη μέχρι σήμερον ποσόν 22.284.000 δραχμών δι' αθλητικάς εγκαταστάσεις, δι' αθλητικόν υλικόν, δι' οργάνωσιν αγώνων, δια γυμναστάς. Τελευταίως διετέθη ποσόν 1.000.000 δραχμώνδι' αθλητικόν υλικόν.»

Η εδραίωση του ΠΡΟ-ΠΟ

_{Αριστερά, αισιόδοξο δημοσίευμα από την εφημερίδα «Ακρόπολις». Στη μέση, μία από τις πάμπολλες διαφημιστικές δημοσιεύσεις της πρώτης περιόδου ζωής του ΠΡΟ-ΠΟ, με τους 13άρηδες που κερδίζουν από 92.462 δραχμές o  καθένας (περίπου 40.000 ευρώ). Το 1962 είναι χρονιά ελπίδας και πειραματισμών για τον  ΟΠΑΠ. Δεξιά, οπισθότυπος δελτίου του ΠΡΟ-ΠΟ, το οποίο αναφέρεται στο Παγκόσμιο Κύπελλο εκείνης  της χρονιάς που «έπαιξε» στο ΠΡΟ-ΠΟ.}

Το διάστημα 1960-1967 μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια δοκιμαστική περίοδος για το  Ελληνικό ποδόσφαιρο, το οποίο έπρεπε να αποδείξει ότι με το σύστημα των Εθνικών  Κατηγοριών ξέφευγε από τα προβλήματα του παρελθόντος και αναζητούσε σταθερές αξίες, όπως φερεγγυότητα, επαγγελματική συνέπεια και διεθνές κύρος.

Τα στοιχεία αυτά αποτελούσαν ζητούμενα και για τον «νεαρό» ΟΠΑΠ, ο οποίος, στη δίνη των ευρύτερων πολιτικών-οικονομικών περιπετειών της χώρας, έπρεπε να αποδείξει ότι ήταν σε θέση να λειτουργήσει σωστά, έντιμα και αποδοτικά και να συνδυάσει αρμονικά τον δημόσιο χαρακτήρα του με σύγχρονες επιχειρηματικές αντιλήψεις.

Σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία του ΟΠΑΠ

_{Τύποι δελτίων ΠΡΟ-ΠΟ για διάφορους τύπους πλήρους και μεταβλητής ανάπτυξης των προγνώσεων.}

Το 1964, το ΠΡΟ-ΠΟ δεν είχε την επιθυμητή αποδοτικότητα σε επίπεδο εισπράξεων, το γεγονός όμως αυτό δεν προκάλεσε γενικότερη ανησυχία και δεν συνδέθηκε με απαισιόδοξες σκέψεις ως προς το μέλλον του ΟΠΑΠ. Αντίθετα, «χτύπησε το καμπανάκι» για την προώθηση νέων αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, εφόσον αποτελούσε κοινή παραδοχή ότι ο Οργανισμός παρουσίαζε στασιμότητα, τόσο σε επίπεδο λειτουργικής δομής, όσο και σε επίπεδο επιθετικών επιχειρηματικών στοχεύσεων.

Η πρώτη μεγάλη αλλαγή ήρθε στις αρχές εκείνης της χρονιάς με την καθιέρωση των ομαδικών συστημάτων ΠΡΟ-ΠΟ, που ήταν γνωστά από τη διεθνή εμπειρία. Με βάση τα νέα συστήματα, που βρήκαν πεδίο πλήρους εφαρμογής από το 1966, ο παίκτης μπορούσε με ένα μόνο δελτίο να «παίξει» πάμπολλους συνδυασμούς αποτελεσμάτων, βασισμένος σε τρεις τύπους προβλέψεων: προβλέψεις σχεδόν βέβαιες («στάνταρ» 1, 2 ή Χ), προβλέψεις με δύο εναλλακτικές επιλογές («διπλή παραλλαγή» 1Χ, 12 και Χ2) και παντελώς αβέβαιες προβλέψεις («τριπλή παραλλαγή» 12Χ). Με βάση αυτή τη διάκριση, κατέγραφε στο δελτίο το σύστημα των προβλέψεών του, το οποίο αντιστοιχούσε –ανάλογα με την ποσόστωση των «στάνταρ», των «διπλών» και των «τριπλών»– σε συγκεκριμένο αριθμό στηλών (και ευκαιριών επιτυχίας) και επομένως σε συγκεκριμένο κόστος.

Τα ομαδικά συστήματα εξειδικεύτηκαν, τελικά, σε τρεις τύπους:

• Στα «πλήρη συστήματα» ή «συστήματα πλήρους ανάπτυξης», κατά τα οποία η σωστή πρόβλεψη 13 ή 12 αποτελεσμάτων στην τελική διάταξη των προγνώσεων οδηγούσε, αντιστοίχως, σε σίγουρο 13άρι και σε σίγουρα 12άρια.

• Στα «μεταβλητά συστήματα» περιορισμένης ανάπτυξης στηλών, στα οποία η σωστή πρόβλεψη 13 ή 12 αποτελεσμάτων στην τελική διάταξη των προγνώσεων οδηγούσε, αντιστοίχως, σε σίγουρο 12άρι και σε σίγουρα 11άρια (με πιθανότητα και σημαντικότερης επιτυχίας).

• Στα «συμμεταβλητά συστήματα» πολύ περιορισμένης ανάπτυξης στηλών, κατά τα οποία η σωστή πρόβλεψη 13 αποτελεσμάτων στην τελική διάταξη των προγνώσεων οδηγούσε σε σίγουρο 11άρι (με πιθανότητα και σημαντικότερης επιτυχίας). Από τις πολλές άλλες αλλαγές της ίδιας χρονιάς, σημειώνουμε ενδεικτικά τις ακόλουθες:

• Καταργούνται οι αναπληρωματικοί αγώνες στο δελτίο του ΠΡΟ-ΠΟ και λίγο αργότερα καθιερώνεται η κλήρωση σημείου [1, 2 ή Χ] για τους αγώνες του δελτίου που αναβλήθηκαν ή διακόπηκαν.

• Παραχωρείται στους πράκτορες η δυνατότητα να καταβάλλουν οι ίδιοι στους παίκτες τα χρήματα που κέρδισαν, μέχρι το ποσό των 1.000 δραχμών (και στη συνέχεια να τα εισπράττουν από τον ΟΠΑΠ). Με τον τρόπο αυτό, αφενός, μειώνεται η σχετική γραφειοκρατία στον ΟΠΑΠ (για την καταβολή μικροποσών) και, αφετέρου, τονώνεται το ενδιαφέρον των νικητών, που μπορούν να ξαναπαίξουν άμεσα στο ΠΡΟ-ΠΟ τα μικροποσά που κέρδισαν.

• Ιδρύονται πρακτορεία ΠΡΟ-ΠΟ σε περίπου 70 ελληνικές πόλεις, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για περιφερειακή ανάπτυξη του ΟΠΑΠ.

• Ο ΟΠΑΠ μεταφέρεται στα νέα μεγάλα γραφεία του, στην οδό Πανεπιστημίου, απέναντι από την Εθνική Βιβλιοθήκη.

• Αρχίζει η αναμετάδοση ποδοσφαιρικών αγώνων με συνδρομή-χορηγία του ΟΠΑΠ και έτσι ενισχύεται η διαφημιστική του παρουσία.

• Καθιερώνεται η μετάδοση των αποτελεσμάτων του δελτίου ΠΡΟ-ΠΟ και της νικήτριας στήλης από τον ΟΤΕ.

• Ο ΟΠΑΠ γίνεται μέλος της διεθνούς ένωσης ΙΝΤΕΡΤΟΤΟ, η οποία ιδρύθηκε το 1950 με έδρα τη Βασιλεία της Ελβετίας. Η ένωση είχε αρχικά ως μέλη οργανισμούς που διοργάνωναν κατά κύριο λόγο διαγωνισμούς προγνωστικών αγώνων ποδοσφαίρου και στη συνέχεια κάλυψε και οργανισμούς με ευρύτερες δραστηριότητες στον χώρο των τυχερών παιχνιδιών.

Συνέχεια ανάπτυξης αλλά και προβληματισμού για τον ΟΠΑΠ

_{Πρώτο μισό της δεκαετίας του 1960 και ο ΟΠΑΠ προσπαθεί να επεκτείνει τη δράση του στον  χώρο του ποδοσφαίρου με ένα νέο παιχνίδι, το «6 από 36», που βασίζεται στην επιτυχή πρόβλεψη 6 ισοπαλιών από ένα σύνολο 36 αγώνων.}

Η προδικτατορική περίοδος 1965-1967 σηματοδοτεί μια ραγδαία ανάπτυξη του ΟΠΑΠ, γεγονός που συναρτάται πλήρως και με τις προηγηθείσες μεταρρυθμίσεις του 1964.

Έτσι, το 1965, οι καθαρές εισπράξεις του Οργανισμού –με 711 λειτουργούντα πρακτορεία– φθάνουν τα 140 εκατομμύρια δραχμές περίπου (έναντι των 120 εκατομμυρίων του προηγούμενου χρόνου), ενώ το 1966 –με 795 πρακτορεία– εκτοξεύονται στα 176 εκατομμύρια περίπου.

Οι σημαντικότερες αλλαγές της διετίας 1965-1967 είναι οι εξής:

Τρίτη κατηγορία νικητών

Τον Μάρτιο του 1965, καθιερώνεται τρίτη κατηγορία νικητών του ΠΡΟ-ΠΟ, για όσους προβλέπουν τα αποτελέσματα των 11 από τους συνολικά 13 αγώνες του δελτίου (μέχρι τότε υπήρχαν μόνο 13άρηδες και 12άρηδες).

Με το μέτρο αυτό, το οποίο λειτουργεί ως κίνητρο και δεν έχει κάποιο ουσιαστικό κόστος (αν εξαιρέσει κανείς τα επιβαρυμένα έξοδα της διαλογής),αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός εκείνων που έχουν έστω και μικρό κέρδος από τη συμμετοχή τους στο παιχνίδι, ένα κέρδος που σπανίως παρακρατούν οι παίκτες και συνήθως το ξαναπαίζουν με την ελπίδα μεγαλύτερου κέρδους.

Από άλλη άποψη, η καθιέρωση της νέας κατηγορίας νικητών «ζωογονεί» τον νέο θεσμό των ομαδικών συστημάτων (που είχε εισαχθεί τον προηγούμενο χρόνο και βρήκε πεδίο πλήρους εφαρμογής το 1966) και κυρίως των μεταβλητών και συμμεταβλητών.

Το νέο παιχνίδι «6 από 36»

Καθιερώνεται ένα νέο παιχνίδι ποδοσφαιρικών προβλέψεων, γερμανικής προέλευσης, το «6 από 36», το οποίο προβλεπόταν από το ιδρυτικό Βασιλικό Διάταγμα για το ΠΡΟ-ΠΟ.

Επρόκειτο για παιχνίδι πρόβλεψης αριθμού ισοπαλιών σ' ένα δελτίο με περισσότερους ποδοσφαιρικούς αγώνες. Όπως και για το ΠΡΟ-ΠΟ, στο διάταγμα εκείνο δεν προσδιοριζόταν με ακρίβεια ούτε ο αριθμός των προς πρόβλεψη ισοπαλιών, ούτε το σύνολο των ποδοσφαιρικών αγώνων του δελτίου. Και στις δύο περιπτώσεις ορίζονταν το ελάχιστο και το μέγιστο όριο.

Τελικά, τα δελτία του νέου διαγωνισμού είχαν 36 αριθμημένα τετραγωνίδια, από το 1 έως το 36, και οι παίκτες επέλεγαν με σταυρό τα 6 από αυτά. Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ξεχώριζαν οι αγώνες που έληξαν ισόπαλοι και κατά πρώτο λόγο εκείνοι με τα περισσότερα γκολ. Αν οι ισόπαλοι αγώνες με τα ίδια γκολ ήταν περισσότεροι από έξι, τότε επιλέγονταν οι αγώνες με τον μικρότερο αύξοντα αριθμό στο δελτίο.

Για την επιτυχή εισαγωγή του παιχνιδιού στην Ελλάδα άρχισαν εντατικές προετοιμασίες από τις αρχές του 1965. Τον Φεβρουάριο, ήρθε στην Αθήνα ο γενικός διευθυντής του αντίστοιχου γερμανικού οργανισμού της περιφέρειας του Μίνστερ, ο οποίος ενημέρωσε σχετικά τους αρμόδιους του ΟΠΑΠ.

Ταυτόχρονα, ο ΟΠΑΠ προχώρησε στη σχετική ενημέρωση και την εκπαίδευση των πρακτόρων.

Το νέο παιχνίδι ξεκίνησε με καλούς οιωνούς. Στο πρώτο δελτίο, στις 28 Μαρτίου 1965, συμπληρώθηκαν 490.954 στήλες, στο δεύτερο 650.000 και στο τρίτο πάνω από 700.000. Η λήξη του ελληνικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου εκείνης της χρονιάς είχε ως συνέπεια την απουσία αγώνων ελληνικών ομάδων, με αποτέλεσμα από τον4ο διαγωνισμό να παρατηρηθεί σημαντική μείωση του ενδιαφέροντος του κοινού.

Έτσι, στον 14ο διαγωνισμό, τον Ιούνιο, συμπληρώνονται μόλις 182.202 στήλες. Ο διαγωνισμός ξανάρχισε στις 24 Οκτωβρίου 1965, αλλά τα αποτελέσματα ήταν πολύ κατώτερα από τα προσδοκώμενα. Οι στήλες που συμπληρώνονταν δεν ξεπερνούσαν τις 250.000, η δε εξέλιξη της πορείας του παιχνιδιού παρουσίαζε συνεχώς πτωτική τάση. Έτσι, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΠΑΠ αποφάσισε, τον Απρίλιο του 1966, την κατάργησή του.

Γενικότερες αλλαγές και βελτιώσεις

_{Το 1969, εφαρμόζονται νέα συστήματα στη διαλογή των δελτίων, που προοιωνίζουν  ευρύτερες τεχνολογικές αλλαγές. Σχετική δημοσίευση και ένα από τα νέα τριπλότυπα δελτία ΠΡΟ-ΠΟ με καρμπόν, μέσω των οποίων επιδιώκετο η αποτροπή των πλαστογραφιών. Δεξιά, κλήρωση δώρων}

Τον Ιανουάριο του 1966, εισάγονται τα πράσινα καρμπονέ δελτία συστήματος πλήρους και μεταβλητής (μειωμένης) ανάπτυξης, με το καθένα από τα οποία ο παίκτης του ΠΡΟ-ΠΟ έχει τη δυνατότητα να παίξει μέχρι 1000 στήλες! Με την καθιέρωσή τους αυξάνεται ραγδαία ο αριθμός των στηλών και φυσικά οι εισπράξεις του Οργανισμού.

Το ποσοστό κέρδους των πρακτόρων αυξάνεται από 5% σε 10%, και ταυτόχρονα καταργείται το ειδικό δώρο των 5.000 δραχμών για τους πράκτορες, στα καταστήματα των οποίων υπήρχαν 13άρηδες.

Το νέο μέτρο προκαλεί έκρηξη ζήτησης νέων αδειών για πρακτορεία ΠΡΟ-ΠΟ, η οποία θα κορυφωθεί τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Καθιερώνεται, σε μόνιμη και τακτική βάση, η κλήρωση δώρων για όλους τους παίκτες του ΠΡΟ-ΠΟ, ανεξαρτήτως των επιτυχιών τους σε επίπεδο πρόβλεψης. Το μέτρο, που είχε έως τότε περιστασιακή και ειδική εφαρμογή, εντάσσεται στους νέους επιχειρηματικούς σχεδιασμούς του Οργανισμού για την περίοδο 1966-1967 και κατά γενική ομολογία υπήρξε άκρως επιτυχημένο. Ο ΟΠΑΠ μοιράζει ως δώρα ταξίδια στο εξωτερικό, κρουαζιέρες, αυτοκίνητα, τηλεοράσεις, ηλεκτρικές κουζίνες, ραδιόφωνα, εισιτήρια για το γήπεδο κ.ά.

Ρεκόρ συμμετοχών

_{Το 1969, ο ΟΠΑΠ γιορτάζει τα δέκα χρόνια από την ίδρυσή του. Με αυτή την αφορμή, το  ΠΡΟ-ΠΟ υπόσχεται πλούσια δώρα, στα οποία περιλαμβάνεται και ένα αυτοκίνητο - άπιαστο  όνειρο εκείνης της εποχής για τη μέση οικογένεια. Ακόμα, προσφέρονται ηλεκτρικά ψυγεία, ακριβά ρολόγια και πολλά πολλά μετρητά. Ανάμεσα στα δώρα του ΟΠΑΠ περιλαμβάνονται ακριβά διεθνή αεροπορικά εισιτήρια, τηλεοράσεις (οι οποίες μόλις είχαν εμφανιστεί στην ελληνική αγορά) και τρανζίστορ. Παγκόσμιο Κύπελλο 1970 και ο ΟΠΑΠ επιδιώκει να εκμεταλλευτεί το γεγονός, απευθυνόμενος με ιδιαίτερη θέρμη στο γυναικείο φύλο. Έτσι, οι μελλοντικές παίκτριες του ΠΡΟ-ΠΟ πληροφορούνται ότι στα δώρα του διαγωνισμού περιλαμβάνονται γούνες, βραδινές τουαλέτες και ακριβά καλλυντικά! Πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «ΠΡΟ-ΠΟ» με πολλές και ποικίλες υποσχέσεις για το έτος 1970.} 

Η ανάπτυξη του ΟΠΑΠ και η διάδοση του ΠΡΟ-ΠΟ κατά την περίοδο 1967-1974 υπήρξε εντυπωσιακή. Ενδεικτικό της ανάπτυξης είναι ότι ο αριθμός των πρακτορείων του ΟΠΑΠ υπερδιαπλασιάστηκε. Συγκεκριμένα, τα αρχικά 900 πρακτορεία έφτασαν τα 2000 λειτουργώντας μάλιστα ως καταστήματα σχεδόν αποκλειστικής απασχόλησης στον χώρο του ΠΡΟ-ΠΟ. Κατά την ίδια περίοδο, οι καθαρές εισπράξεις εμφάνισαν αλματώδη ανάπτυξη και από 175,8 εκατομμύρια δραχμές, που ανέρχονταν το 1966, έφτασαν τα 274,5 εκατομμύρια το 1967, τα 990,4 εκατομμύρια το 1970 και το 1,3 δισεκατομμύριο το 1974.

Στην ανέλιξη του ΟΠΑΠ συνέβαλαν καταλυτικά δύο μέτρα.

Το πρώτο ήταν τα ομαδικά συστήματα του ΠΡΟ-ΠΟ (πλήρη, μεταβλητά και συμμεταβλητά), που οδήγησαν από το 1967 στον ραγδαίο πολλαπλασιασμό των συμπληρωμένων στηλών. Τα συστήματα αυτά παίζονταν τόσο από μεμονωμένους παίκτες ή από μικρές ομάδες παικτών, όσο και από τα πρακτορεία. Ιδιαίτερα παίζονταν από τα μεγαλύτερα πρακτορεία τα οποία συμπλήρωναν πανάκριβα δελτία και στη συνέχεια τα «έσπαγαν» σε φτηνά ποσοστιαία μερίσματα (συνήθως της τάξης του 10%) και τα διέθεταν στους πελάτες τους.

Το δεύτερο μέτρο, του οποίου η εφαρμογή οδήγησε στη ραγδαία ανάπτυξη του ΟΠΑΠ, ήταν η προαναφερθείσα κλήρωση δώρων για όλους τους παίκτες του ΠΡΟ-ΠΟ, ανεξαρτήτως των επιτυχιών τους σε επίπεδο πρόβλεψης.

Σημειώνεται ότι την ίδια εποχή, και συγκεκριμένα το 1968, με την ευκαιρία των δέκα χρόνων από την ίδρυση του Οργανισμού, εκδίδεται η μικρόσχημη εφημερίδα «ΠΡΟ-ΠΟ», η οποία αυτοπροσδιορίζεται ως «Εβδομαδιαία υπεύθυνος έκδοσις του Ο.Π.Α.Π.».

Ως σκοπός της προβάλλεται «η ενημέρωσις του αναγνωστικού μας κοινού - στόχου μας: Η αύξησις της κινήσεως του ΠΡΟ-ΠΟ μέσω του οποίου θα συνεχίση να προοδεύη ο ελληνικός αθλητισμός». Την περίοδο της μεταπολίτευσης, και μετά από διαμαρτυρίες άλλων εντύπων για αθέμιτο ανταγωνισμό, θα κλείσει οριστικά τον Ιούνιο του 1975.

Σημαντική εξέλιξη αυτών των χρόνων υπήρξε και η επέκταση των διαγωνισμών του ΠΡΟ-ΠΟ στην Κύπρο, η οποία είχε προγραμματιστεί από το 1959 και κατέστη εφικτή μετά από πολλά εμπόδια το 1969.

Το επαγγελματικό ποδόσφαιρο              

Κατά τη χρονική περίοδο 1974-1979 το ελληνικό ποδόσφαιρο αρχίζει να αναπτύσσεται με ραγδαίο ρυθμό και έντονο τον ρόλο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Αρχικά, το ποδόσφαιρο περνάει στη φάση του ημιεπαγγελματισμού και, στη συνέχεια, με τη θεσμοθέτηση του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου από την πλευρά της Πολιτείας καθιερώνεται πλήρως ο επαγγελματισμός.

Με βάση το νέο καθεστώς, τα μεγάλα ποδοσφαιρικά σωματεία των Εθνικών Κατηγοριών μετατρέπονται σε ποδοσφαιρικές ανώνυμες εταιρείες (ΠΑΕ), ενώ οι ποδοσφαιριστές σε επαγγελματίες-αθλητές, που εκμισθώνουν τις υπηρεσίες τους στις προαναφερόμενες εταιρείες, μέσω σχετικών συμβολαίων ορισμένου χρόνου.

Η καθιέρωση του επαγγελματικού ποδοσφαίρου στον ελληνικό χώρο εναρμονίζει πλέον το άθλημα με τα διεθνή πρότυπα.

Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, το 1974, τα χρήματα από τα έσοδα του ΟΠΑΠ αρχίζουν να επενδύονται με μεγαλύτερη διαφάνεια, καθώς η διαχείριση ελεγχόταν πλέον νομικά και κοινοβουλευτικά ακυρώνοντας τις όποιες διαθέσεις κακοδιαχείρισης. Αναμφίβολα, η κριτική για τη χρήση των σχετικών κονδυλίων δεν εξέλιπε και συχνά η κυβέρνηση έπρεπε να λογοδοτήσει στον λαό για τη χρήση των προερχόμενων από το ΠΡΟ-ΠΟ εσόδων.

Η περίοδος 1974-1981 υπήρξε για τον ΟΠΑΠ εξαιρετικά δημιουργική, καθώς η εικόνα του σημείωσε κατακόρυφη άνοδο σε όλα τα επίπεδα. Είναι χαρακτηριστικό, ότι τα πρακτορεία αυξάνονταν χρόνο με τον χρόνο σε όλη τη επικράτεια. Συγκεκριμένα, από 2.060 το 1975 έφτασαν τα 2.188 το 1976, τα 2.273 το 1977, τα 2.544 το 1978, τα 2.767 το 1979, τα 2.832 το 1980 και τα 2.952 το 1981. Την ίδια περίοδο (και με συνυπολογιζόμενο τον υψηλό πάντα δείκτη πληθωρισμού), οι καθαρές εισπράξεις του Οργανισμού σχεδόν εξαπλασιάστηκαν, φθάνοντας από το 1,5 δισεκατομμύριο δραχμές το 1975 τα 7,3 δισεκατομμύρια δραχμές το 1981.

Γενικά, αυτή η περίοδος υπήρξε από τις πλέον παραγωγικές σε ό,τι αφορά την προώθηση έργων αθλητικής υποδομής με την άμεση συμβολή τού ΟΠΑΠ, ο οποίος και αποτέλεσε τον οικονομικό υποστηρικτή της σχετικής προσπάθειας των αρμόδιων κρατικών παραγόντων.

Μεταξύ άλλων, κατασκευάστηκαν 400 γήπεδα ποδοσφαίρου, 440 αθλητικοί στίβοι, 1.620 γήπεδα αθλοπαιδιών, 250 αίθουσες γυμναστικής, 70 αίθουσες βαρέων αθλημάτων, κερκίδες για 120.000 καθήμενους θεατές, 12 ιστιοπλοϊκές και κωπηλατικές εγκαταστάσεις, 12 χιονοδρομικά κέντρα, 12 γήπεδα επιστρώθηκαν με χλοοτάπητα κ.ά.

 

Η τελευταία "ποδοσφαιρική" περίοδος του ΟΠΑΠ

Η οκταετία 1982-1990 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η τελευταία καθαρά «ποδοσφαιρική» περίοδος του ΟΠΑΠ, με την έννοια ότι μοναδικό του «προϊόν» είναι το ΠΡΟ-ΠΟ. Μετά την εποχή αυτή, με την καθιέρωση του ΛΟΤΤΟ (1990) και στη συνέχεια και άλλων παιχνιδιών, ο ορίζοντας δράσης του Οργανισμού διευρύνεται και δημιουργούνται νέες ανάγκες, η κάλυψη των οποίων θα οδηγήσει στις επιχειρηματικές μεταρρυθμίσεις του 1999.

Τη δεκαετία του 1980, συνεχίστηκαν τα μακρόπνοα δημόσια έργα σχετικά με την ανάπτυξη της αθλητικής υποδομής της χώρας, ιδίως όταν άρχισαν να διαφαίνονται βάσιμες ελπίδες για την ανάληψη της "Χρυσής Ολυμπιάδας" του 1996 από την Αθήνα. Καταλυτική  προς τούτο υπήρξε και πάλι η συμβολή του ΟΠΑΠ με τον συνεχώς ανερχόμενο δείκτη αποδοτικότητας.

Η πρόοδος αυτή  τεκμηριώνεται τόσο από τη συνεχή αύξηση του αριθμού των πρακτορείων (που θα φτάσουν τα 4.000 περίπου στα τέλη της δεκαετίας του 1980), όσο και από τις διαρκώς ανερχόμενες καθαρές εισπράξεις του Οργανισμού, που θα φτάσουν τα 8,6 δισεκατομμύρια δραχμές το 1982, τα 23,1 δισεκατομμύρια το 1986 και τα 53,3 δισεκα- τομμύρια το 1989.

 

Ο ΟΠΑΠ του αθλητισμού και του πολιτισμού    

Σημαντική ποιοτική αλλαγή της περιόδου αυτής είναι η μάλλον επιτυχής προσπάθεια των αρμοδίων να αποσυνδέσουν τον ΟΠΑΠ από τη μονοσήμαντη σχέση του με τον αθλητισμό και να τον θέσουν στον ευρύτερο χώρο της πολιτισμικής ανάπτυξης. Έτσι, το γνωστό από το 1959 σλόγκαν ΟΠΑΠ: "Στην Υπηρεσία του Αθλητισμού"δίνει τη θέση του στο "ΟΠΑΠ: Στην Υπηρεσία του Αθλητισμού και του Πολιτισμού". Πρόκειται για ένα σλόγκαν που σηματοδοτεί την απαρχή μιας μεταστροφής του Οργανισμού (που καθίσταται και επισήμως χρηματοδότης ποικίλων πολιτισμικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων), αλλά και την υιοθέτηση μιας ποιοτικά αναβαθμισμένης αντίληψης για τον αθλητισμό.

Κατά την περίοδο 1982-1990 διάφορα γεγονότα που σχετίζονται με τον ΟΠΑΠ και τη λειτουργία του υποβοηθούν τις εξελίξεις για την ανάπτυξή του, όπως:

• Στις αρχές του 1983 σημειώνεται το απόλυτο ρε- κόρ σε κέρδη παίκτη. Στον 2ο διαγωνισμό της 9^ης Ιανουαρίου βρίσκεται ένα και μόνο δελτίο με 13 επιτυχίες, το οποίο κερδίζει 48.889.510 δραχμές.

• Στις 7 Φεβρουαρίου του 1983, ο ΟΠΑΠ, με πρωτοβουλία υπαλλήλων του, εκδίδει ενδιαφέρον τετρασέλιδο εβδομαδιαίο ενημερωτικό έντυπο με τίτλο  Ενημέρωση Ο.Π.Α.Π., το οποίο διανέμεται δωρεάν στους πράκτορες του Οργανισμού. Το έντυπο αυτό παρέχει πληροφορίες για τα αθλητικά δρώμενα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όχι μόνο εκείνα που σχετίζονται με το ποδόσφαιρο  αλλά και με άλλα αθλήματα, ενώ προβαίνει και σε τεχνικές αναλύσεις αθλητικού περιεχομένου. Ταυτόχρονα, ενημερώνει και νουθετεί φιλάθλους, παράγοντες και αθλητές. Η έκδοση του εντύπου διακόπηκε δυόμισι χρόνια αργότερα με τη λήξη τού ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος 1984-1985.

• Το 1987, με νόμο που ψηφίζεται από τη Βουλή των Ελλήνων, δρομολογείται η προετοιμασία δύο νέων παιχνιδιών – του ΛΟΤΤΟ και του ΠΡΟΤΟ. Όπως συνέβη και με την εισαγωγή του ΠΡΟ-ΠΟ, τριάντα χρόνια νωρίτερα, κλιμάκιο ανωτέρων υπαλλήλων του ΟΠΑΠ μεταβαίνει στην Ιταλία τον επόμενο χρόνο και μελετά τη μηχανοργάνωση ανάλογων παιχνιδιών.

• Το 1989, ο ΟΠΑΠ καθίσταται συνδεδεμένο μέλος της AssociationEuropeennedesLotterieset Lottos d' Etat [AELLE], η οποία είχε ιδρυθεί το 1983. Η ανάδειξη του ΟΠΑΠ σε πλήρες τακτικό  μέλος θα συντελεστεί δύο χρόνια αργότερα.

• Στις 8 Ιουνίου 1989, εγκαινιάζεται το νέο μηχανογραφικό κέντρο του Οργανισμού, χάρη στο οποίο παρέχεται η δυνατότητα διοργάνωσης και άλλων τυχερών παιχνιδιών, εκτός ΠΡΟ-ΠΟ. Το μηχανογραφικό κέντρο, σε συνδυασμό με την ταχύτατη ανάπτυξη και διάδοση της πληροφορικής, επιτρέπει στον ΟΠΑΠ να σχεδιάσει προγράμματα ευρύτερου τεχνολογικού εκσυγχρονισμού, για το άμεσο μέλλον.

http://www.opap.gr/el/web/corporate.opap.gr/12