«Κανένας δεν είναι νησί»
Της Ρίτσας Μασούρα
ΑΥΤΟ
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟ ΕΓΡΑΨΑ ΣΤΗΝ "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" ΤΟ 2009, ΟΤΑΝ ΑΚΟΜΗ ΔΕΝ ΕΙΧΑΜΕ ΠΑΡΕΙ
ΧΑΜΠΑΡΙ ΤΟ ΠΑΡΑΜΙΚΡΟ. ΘΕΛΩ ΝΑ ΕΛΠΙΖΩ ΟΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΞΕΦΥΓΕΙ ΛΙΓΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ
ΕΦΙΑΛΤΗ. ΑΝ, ΟΧΙ, ΟΜΩΣ;
Kανένας άνθρωπος δεν είναι νησί, πλήρες και αύταρκες. Κάθε άνθρωπος είναι τμήμα της ηπείρου, κομμάτι της στεριάς. Αν ένας σβώλος χώμα παρασυρθεί από τη θάλασσα η Ευρώπη μικραίνει, σαν να 'χε καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι, σαν να χανόταν το αρχικό των φίλων σου ή το δικό σου (Δοκίμια ΙΙΙ, 2001).
Αυτά τα λόγια του Άγγλου ποιητή και ιερωμένου Τζον Νταν (1572-1631) που ενέπνευσαν κάποια στιγμή τον Χέμινγουεϊ και αναδεικνύουν την ανάγκη για αλληλεγγύη ανθρώπων και κρατών, έγιναν έναυσμα για σειρά σκέψεων, με αφορμή τη φορτισμένη σύνοδο του G20 που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στο Λονδίνο.
Στη βρετανική πρωτεύουσα έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς σημαντικές διασκέψεις τεράστιας ιστορικής και πολιτικής βαρύτητας, όπως αυτή του 1830-31, όταν οι Μεγάλες Δυνάμεις συζήτησαν το μέλλον της Ελλάδος. Εξίσου σημαντική, αν και από τις πλέον αποτυχημένες συνόδους, ήταν αυτή του 1933, εν μέσω της Μεγάλης Υφεσης. Εκείνη η διάσκεψη, όπως κι αυτή που πραγματοποιείται σήμερα, στόχευε στην επούλωση των τραυμάτων της τότε οικονομικής κρίσης μέσα από τη σύναψη οικονομικών συμφωνιών.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ, έχοντας εκλεγεί προ τριμήνου, έδινε την εικόνα δυναμικού ηγέτη που θα μπορούσε να συμβάλει στην αναθέρμανση της παγκόσμιας οικονομίας. Ελπίδα που αιωρείτο με ασάφεια στην ατμόσφαιρα.
Ο Ρούσβελτ δεν παρέστη στη σύνοδο και ο υπουργός Κόρντελ Χουλ, ο οποίος τον εκπροσώπησε, ομολόγησε ότι μεταβαίνει στο Λονδίνο με άδεια χέρια. Εκείνο τον Ιούνιο του 1933, η ανεργία στις ΗΠΑ είχε χτυπήσει κόκκινο και ο Ρούσβελτ δεν κατάφερε να υπερβεί την περιρρέουσα ατμόσφαιρα του απομονωτισμού της αμερικανικής κοινωνίας, αποφεύγοντας έτσι να ανατρέψει το νόμο Smoot-Hawley του 1930, μέσω του οποίου είχε επιβληθεί αύξηση των δασμών σε 20.000 εισαγόμενα προϊόντα.
Η εκδικητική σπίθα ήδη είχε ανάψει, η σύνοδος του Λονδίνου τινάχτηκε στον αέρα και τα αντίποινα του υπόλοιπου κόσμου καθόρισαν με το χειρότερο τρόπο το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας.
Κάποιος θα μπορούσε εύκολα να υποθέσει ότι η αποτυχία της συνόδου οφειλόταν στην γκρίζα ευρωπαϊκή εικόνα - ο Χίτλερ μόλις είχε εκλεγεί, η Γαλλία αναρωτιόταν τι μέλλει γενέσθαι και ο Μουσολίνι γκρέμιζε τα παλιά πολιτικά οχυρά. Όμως οι ευθύνες καταλογίστηκαν στις ΗΠΑ. Η απουσία κοινού στόχου και συναίνεσης σε συνδυασμό με το δόγμα του προστατευτισμού ύψωσαν τείχη ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Αποτέλεσμα; Η ύφεση βάθυνε πολύ περισσότερο και σε λίγα χρόνια ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Σήμερα όλοι εύχονται να μην επαναληφθούν εκείνα τα λάθη και να παρθούν ουσιαστικά μέτρα αναθέρμανσης της οικονομίας - ενδεχομένως, ένα νέο Bretton Woods και θέσπιση αυστηρών ρυθμίσεων στον τραπεζικό τομέα.
Θα υπάρξει, όμως, συναίνεση μεταξύ των «20»; Ο Σαρκοζί φωνασκεί, η Μέρκελ δηλώνει ότι τίποτα δεν τελειώνει στο Λονδίνο, ο Ομπάμα ψηλαφίζει την Ευρώπη, συμβουλεύοντάς την να αποβάλει το φόβο και ο Μπράουν ονειρεύεται ανύπαρκτους κότινους. Ίσως κάποιος θα πρέπει να τους θυμίσει τα λόγια του Άγγλου ποιητή και την ηθική αρχή ότι «κανένας δεν είναι νησί».
