Φανατισμός

 

Φανατισμός

Γράφει η φιλόλογος Μαρία Χρήστου

Φανατισμός λέγεται ο υπερβολικός ζήλος και η τυφλή αφοσίωση σε μια ιδεολογία, ένα πρόσωπο ή σε μια ομάδα προσώπων. Οι απόψεις ενός φανατικού δεν αποτελούν συνέπεια λογικής επεξεργασίας. Για αυτό άλλωστε αδυνατεί να τις τεκμηριώσει.

Τα σημερινά δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες απαιτούν νηφαλιότητα και διάλογο Διαφορετικά θα επικρατήσει πανικός. Από τη μελέτη της ιστορίας καταλήγουμε πως πολιτισμός αναπτύχθηκε μόνο όπου επικρατούσε ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων και πολυφωνία. Όταν αυτά έπαψαν να υφίστανται, βαρβαρότητα και οπισθοδρόμηση επικράτησαν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η καθολική εκκλησία που απείλησε σοβαρά τον πολιτισμό με τους ιεροεξεταστές, οι οποίοι πίστευαν πως εργάζονται για το Θεό της αγάπης καίγοντας στην πυρά «άπιστους» ανθρώπους ή βασανίζοντας τους απάνθρωπα.

Άλλωστε τρομερές είναι οι επιπτώσεις του φανατισμού στα ανθρώπινα πλήθη, τα οποία συχνά γίνονται υποχείρια των επιτηδείων, άβουλα όντα, καταστροφικά, αρκεί βέβαια ο αρχηγός τους να τους μαγνητίζει. Κάτι τέτοιο συνέβη με τους Μουσουλμάνους και τους φρικτούς ιερούς πολέμους που ξεκίνησαν για τη διάδοση της θρησκείας τους και για μια θέση στον παράδεισο τους. Κάτι παρόμοιο συνέβη με τα πλήθη που πίστεψαν στον Χίτλερ και παραλίγο να καταστρέψουν τον κόσμο.

Βέβαια οι επιδράσεις στην ανθρώπινη προσωπικότητα είναι σημαντικότατες. Γίνεται εμπαθής, κυριεύεται με μίσος εναντίον οποιουδήποτε έχει αντίθετες πεποιθήσεις από αυτόν. Αποθηριώνεται ή παρουσιάζει εγκληματική διάθεση. Παράδειγμα οι φανατισμένοι «φίλαθλοι». Παθιάζονται επειδή έχουν θεοποιήσει την ομάδα τους και συχνά προβαίνουν σε πράξεις που καθόλου δεν τους τιμάνε.

Ωστόσο κάποια μέτρα πρέπει να υπάρχουν ώστε να προλαμβάνεται αυτό το καταστροφικό φαινόμενο. Το σημαντικότερο από όλα είναι η σωστή παιδεία. Και όταν μιλάμε για σωστή παιδεία, εννοούμε την πολύπλευρη και ολοκληρωμένη εκπαίδευση που αφήνει ανοιχτά όλα τα περιθώρια για διάλογο και αντίρρηση.