Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη : Conditio sine qua non επιβίωσης

 

Conditio sine qua non επιβίωσης

του Χριστόδουλου Κ. Γιαλλουρίδη*

Στην προσέγγιση κάθε διεθνούς προβλήματος που σήμερα βρίσκεται στη διαδικασία διαπραγματευτικής πλαισίωσης του, πρέπει να αναζητήσει κανείς το ιστορικό του υπόβαθρο, όπου και μπορούν να καταγραφούν όχι μόνο τα γεγονότα, όπως διαμόρφωσαν τις διάφορες φάσεις της πορείας του προβλήματος, αλλά και τα αίτια που το γέννησαν και τις διεθνοπολιτικές και ιστορικές του ρίζες, καθώς και εκείνες τις δυνάμεις και παράγοντες που το επιβάρυναν στην εξέλιξη του.

Το Κυπριακό γεννήθηκε ως ζήτημα αποαποικιοποίησης και διεκδίκησης ελευθερίας και αυτοδιάθεσης από τους Έλληνες Κυπρίους, οι οποίοι αποτελούσαν το 82% του πληθυσμού του νησιού. Η αυτοδιάθεση σημαίνει άσκηση δημοκρατικού δικαιώματος του συνόλου του πληθυσμού μιας αποικιοκρατούμενης περιοχής για τον καθορισμό του μέλλοντος της, δηλαδή την ανεξαρτητοποίηση και χειραφέτηση της από την αποικιοκρατική δύναμη ή την ένωση της με άλλη χώρα ή την παραμονή της στο πλαίσιο της υπάρχουσας πολιτικής κατάστασης υπό την αποικιοκρατική κυριαρχία.

Διεκδικήθηκε από τον κυπριακό λαό τη δεκαετία του 1950, ειρηνικά στην αρχή, στη συνέχεια ενόπλως, όπου οι Κύπριοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ ήρθαν σε βίαιη αντιπαράθεση με τις αποικιοκρατικές δυνάμεις των Βρετανών στην Κύπρο και διεξήγαγαν ένα ηρωικό έπος αγώνα για την ελευθερία, θυσιάζοντας την ίδια τη ζωή τους, αποτελώντας παράδειγμα θυσίας για την ελευθερία και δημιουργώντας ιστορικά πρότυπα που παραμένουν εδραιωμένα στην πνευματική παράδοση των Ελλήνων της Κύπρου και του Ελληνισμού ευρύτερα.

Επεβλήθη το αναχρονιστικό και όπως το χαρακτήρισε ο αείμνηστος Ηλίας Ηλιρύ στη Βουλή των Ελλήνων «εξόχως επικίνδυνο για το μέλλον της κυπριακής ελευθερίας» πολιτειακό πλαίσιο διακυβέρνησης, το οποίο εξαρτάτο από το σύστημα εγγυήσεων των τριών δυνάμεων που συνέστησαν την Κυπριακή Δημοκρατία, δηλαδή της Ελλάδας, της Τουρκίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτό το σύστημα εγγυήσεων και η εξάρτηση της Κύπρου ουσιαστικά από τις δυνάμεις αυτές, οι οποίες παρενέβαιναν εξωθεσμικά στην πολιτική ζωή της Μεγαλονήσου, προκάλεσαν επανειλημμένως ταραχές, δεν επέτρεπαν ην ομαλοποίηση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής του νεοσύστατου κράτους, ούτε και την ενσωμάτωση των μειονοτήτων σε ένα ενιαίο πολιτικό σύνολο που να υπερασπίζεται το Σύνταγμα και το κοινό κράτος.

Το δικαίωμα επέμβασης και η εισβολή του 1974 υπήρξαν ένα δικαίωμα που πρόβλεψε η Τουρκία για να μπορέσει να εφαρμόσει με την πρώτη δοθείσα ευκαιρία, το σχέδιο εισβολής και κατάκτησης εν τοις πράγμασι της Κύπρου και ελέγχου του γεωπολιτικού της χώρου. Η κατοχή του 37% του κυπριακού εδάφους και η ένταξη σε αυτό το χώρο μερικών δεκάδων χιλιάδων εποίκων -οι εκτιμήσεις αναφέρονται σε πέραν των 200.000- υποδηλούν το σχεδιασμό της κατοχής του Βορρά και της επικυριαρχίας του Νότου. Η Τουρκία, σε όλη την πορεία των διαπραγματεύσεων που διεξήχθησαν από το 1974 μέχρι σήμερα, δεν έχει κάνει ούτε ένα βήμα υποχώρησης ή παραχώρησης, παρά τις διεθνείς πιέσεις και την ελληνική διαλλακτική - υποχωρητική στάση που διαγράφεται έκτοτε.       

Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε ένα αδιέξοδο που η ελληνική πλευρά τελεί εν πλήρη αδυναμία διαπραγμάτευσης, η οικονομική κρίση έχει αποδυναμώσει και την Ελλάδα και την Κύπρο, αφαιρώντας κάθε ισχυρό χαρτί διαπραγμάτευσης που υπήρχε στο παρελθόν, η στρατιωτική και οικονομική ισχύς της Τουρκίας είναι και απολύτως ορατή αλλά και εξαιρετικά προκλητική, ο κίνδυνος για την Κύπρο δεν είναι μόνο μια κακή λύση σήμερα ή μια μη δίκαιη λύση, αλλά ορατή πλέον είναι η απειλή μιας απόλυτης τουρκοποίησης του Βορρά και μιας προτεκτοροποίησης του Νότου, που στην καλύτερη περίπτωση θα λειτουργεί ως «φινλανδοποιημένη ζώνη».                                

Πέραν τούτου, μια κακή εξέλιξη στην Κύπρο, που σημαίνει αφανισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κρατική οντότητα ελεγχόμενη από τους Έλληνες και υπαγωγή της στο τουρκικό σύστημα εξουσίας, θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στο χώρο του Αιγαίου και της Θράκης. Η Τουρκία θα μετέφερε το βάρος της πολιτικής της διεκδίκησης ενισχυμένη από μια επιτυχή ολοκλήρωση της πολιτικής της στην Κύπρο, στο Αιγαίο και στη Θράκη. Επομένως, η κυπριακή υπόθεση είναι εξαιρετικά κρίσιμη, όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά κυρίως για την Ελλάδα, μετατρεπόμενη σταδιακά σε conditio sine qua non επιβίωσης και αξιοπρεπούς παρουσίας της Ελλάδος στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.

*Ο κ. Χριστόδουλος Κ. Γιαλλουρίδης είναι Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών, Επικοινωνίας και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου

"ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ"