Translate -TRANSLATE -

Δευτέρα 22 Ιουνίου 2015

"ΕΘΝΟΣ" ΑΦΙΕΡΩΜΑ : 70 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟN ΧΑΜΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΑΠΕΤΑΝΙΟΥ ΤΟΥ ΕΛΑΣ


Ο Αρης ακόμη 'κάνει πόλεμο'...

Εβδομήντα χρόνια συμπληρώνονται από τον τραγικό χαμό του Αρη. Στο μεταξύ ο πρωτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ έχει εδραιωθεί ως θρύλος και εθνικοαπελευθερωτικό σύμβολο. Ετσι, όπως συχνά συμβαίνει στην Ιστορία, διαφορετικές εποχές τροφοδοτούν τη μορφή και τη δράση του συνεχώς και με δικά τους μηνύματα.

Ο Αρης με τον Τζαβέλα (κέντρο) και τον Λέοντα (αριστερά) στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας.
 Ο Αρης με τον Τζαβέλα (κέντρο) και τον Λέοντα (αριστερά) στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας.

Το ίδιο επαναλαμβάνεται και σήμερα, πράγμα το οποίο δείχνουν οι πολυάριθμες εκδηλώσεις αυτήν την περίοδο στην επέτειο της θυσίας του Βελουχιώτη. Το μεγαλείο και η τραγωδία του Αρη (Θανάσης Κλάρας) -τραγωδία και μεγαλείο της Εθνικής Αντίστασης και του λαού τις μεταπολεμικές δεκαετίες- έχουν περιγραφεί αναλυτικά από ιστορικούς και μη. Θαυμαστές και εχθρούς.

Από ιστορική άποψη σχεδόν όλα είναι γνωστά γύρω από τον θάνατό του το βράδυ της 15ης προς τη 16η Ιουνίου 1945. Το ίδιο οι τελευταίες μέρες του, μαζί με την αποτρόπαιη δημόσια επίδειξη του κομμένου κεφαλιού του στα Τρίκαλα τα επόμενα κανιβαλικά εικοσιτετράωρα (18-20 Ιουνίου). Το δυσπρόσιτο σημείο στο φαράγγι του Φάγγου στη Μεσούντα Αρτας, όπου έπεσε, διωκόμενος τότε απ΄ όλους, αποκηρυγμένος από το κόμμα του το ίδιο ως προδότης, έχει αναδειχθεί εδώ και καιρό ιστορικό μνημείο. Ακόμη και από το ΚΚΕ, που τον αποκατέστησε μερικώς με απελπιστική καθυστέρηση.

Αν και οι περιγραφές για τις ακριβείς συνθήκες του θανάτου του εμφανίζουν μεταξύ τους κάποιες διαφορές, δεν υπάρχουν κρίσιμα ερωτηματικά. Δεν συμπίπτουν όλες, βεβαίως, αν αυτοκτόνησε με το πιστόλι του ή με χειροβομβίδα του Τζαβέλα - το πρωτοπαλίκαρο που τον συνόδευσε μέχρι και τον φανοστάτη των Τρικάλων! Για το γεγονός της αυτοκτονίας και την έκρηξη της χειροβομβίδας όλες οι μαρτυρίες και πηγές συμφωνούν.

Το σημείο στη χαράδρα του Φάγγου της Μεσούντας πάνω από τον Αχελώο, όπου εγκλωβίστηκε και έπεσε ο Αρης, με τους λίγους συντρόφους του.
Το σημείο στη χαράδρα του Φάγγου της Μεσούντας πάνω από τον Αχελώο, όπου εγκλωβίστηκε και έπεσε ο Αρης, με τους λίγους συντρόφους του.

Ο Αρης αυτοπυροβολήθηκε. Υστερα τράβηξε την περόνη της χειροβομβίδας δίπλα του ο Τζαβέλας και βάδισαν μαζί στον θάνατο. Οι ήρωες δεν ηττώνται, δεν παραδίδονται. Αυτοκαταστρέφονται ή δολοφονούνται, όπως έχει αποδοθεί με επικό τρόπο η συγκεκριμένη επιλογή.

Σκληρές μάχες με τον «δήμιο του λαού»

Μόνο οι στρατιωτικές και κρατικές αρχές της εποχής για να εξάρουν το «κατόρθωμά» τους, όταν βρήκαν τα πτώματα (16 Ιουνίου), είδαν σκληρές μάχες εκ του συστάδην με τον «δήμιο του λαού» και τον «αρχιληστή». Γράφτηκαν εκείνο τον καιρό και αργότερα αμέτρητες αθλιότητες στο πλαίσιο της αντικομμουνιστικής υστερίας, μερικές από τις οποίες επαναλαμβάνονται κατά καιρούς. Αλλά κανείς νουνεχής δεν δίνει, πια, σημασία.

Τα κεφάλια του πρωτοκαπετάνιου και του Τζαβέλα στον φανοστάτη των Τρικάλων στις 18-19 Ιουνίου 1945. Γύρω τους οι παρακρατικοί «κυνηγοί κεφαλών» και εθνοφύλακες έστησαν υστερικό γλέντι για να γιορτάσου
Τα κεφάλια του πρωτοκαπετάνιου και του Τζαβέλα στον φανοστάτη των Τρικάλων στις 18-19 Ιουνίου 1945. Γύρω τους οι παρακρατικοί «κυνηγοί κεφαλών» και εθνοφύλακες έστησαν υστερικό γλέντι για να γιορτάσουν. Οι περισσότεροι τιμήθηκαν από το αντικομμουνιστικό κράτος για τον αποτρόπαιο κανιβαλισμό.
Τόσο οι αντιΕΑΜικές, όσο και οι ΕΑΜικές εφημερίδες κινούνταν τότε στο πλαίσιο του... υπερκομματικού συνθήματος «ούτε γουλιά νερό, ούτε μπουκιά ψωμί στον Αρη!» (κωδικοποίηση της εσωκομματικής εντολής μετά την καταγγελία του ΚΚΕ για την «προδοσία» του Βελουχιώτη).

Κυνηγημένος και απομονωμένος από παντού βαδίζει συνειδητά μετά τον Φεβρουάριο του 1945 προς τον θάνατο και την Ιστορία. Οι πολίτες, καταπονημένοι και εξουθενωμένοι από τον πόλεμο και τα όσα ακολούθησαν αμέσως μετά, επιθυμούν την ειρήνευση. Πολλών η καρδιά βρίσκεται με το μέρος του Αρη, ο οποίος μετά τη Βάρκιζα δεν καταθέτει τα όπλα και σκοπεύει να συμπήξει ένα Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας - το νέο ΕΑΜ. Αλλά οι καθημερινές ανάγκες σε άλλα ωθούν τον λαό...

Το άγγελμα από τον σκοτωμό του συγκλονίζει. Απεσταλμένος δημοσιογράφος στη γενέτειρα του Αρη (Λαμία) δίνει μια συνταρακτική εικόνα: «Είδα με τα μάτια μου ανθρώπους να κλαίνε για τον Αρη. Είδα φωτογραφίες του βαλμένες στα εικονίσματα. Ακουσα γυναίκες και γριούλες να καταριούνται τους φονείς του και να τον αποκαλούν Αγιο. Ακουσα πολλούς να ελπίζουνε ότι δεν πέθανε... Οταν δημοσιεύτηκαν οι φωτογραφίες με τα κρεμασμένα κεφάλια, πένθος απλώθηκε σε όλα τα πρόσωπα...».

Εμεινε πιστός στον όρκο του αντάρτη

Αλλά τον λαϊκό παλμό θα «πιάσει» ο Γ. Κοτζιούλας, συναγωνιστής του Αρη, έναν χρόνο αργότερα στο πρώτο βιβλίο που κυκλοφόρησε για τον Αρη: «Στην αρχή κανένας δεν θέλησε να πιστέψει το απαίσιο μαντάτο. Για βδομάδες και μήνες έλεγαν πως θα ήταν ψέμα, θα είχε γίνει κάποιο λάθος. Ισως επίτηδες το έγραψαν οι εφημερίδες, για να κρύψουν τη διαφυγή του στο εξωτερικό ή κάτι τέτοιο. Ηταν των αδυνάτων αδύνατο να έχει σκοτωθεί...».

Αλλά και εχθροί του που γλεντούν με την αναγγελία του θανάτου, απηχώντας αυτή ακριβώς τη λαϊκή αίσθηση, αναρωτιούνται: «Τον σκότωσαν; Είναι αλήθεια; Ο κοσμάκης δεν θέλει να το πιστέψει. Το έχει ακούσει πολλές φορές...».

Το συνηθισμένο επικήδειο «αθάνατος» για τον Αρη δεν είναι ένα τυπικό μεταθανάτιο επίθετο, όπως δείχνουν εφτά ολόκληρες δεκαετίες από τότε. Με μια έννοια ο Αρης ακόμη «κάνει πόλεμο», μένοντας πιστός στον όρκο του αντάρτη του ΕΛΑΣ να μην παραδοθεί «μέχρι να γίνει ο λαός νοικοκύρης στον τόπο του».
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΓΚΟΝΕΖΟΣ

Η μοναδική έκθεση αυτόπτη μάρτυρα

Από τους λιγοστούς συντρόφους του Αρη που βρέθηκαν αποκομμένοι μαζί του εκείνο το βράδυ της Παρασκευής, δύο ήταν οι αυτόπτες μάρτυρες που επέζησαν. Ο Βαγγέλης Γκονέζος και ο νεαρός σύνδεσμός του Λέων (Νικολόπουλος). Ο πρώτος έχει αναφερθεί στα γεγονότα σε συνεντεύξεις και ειδικά στο βιβλίο του «Αρης Βελουχιώτης, μια μεγάλη και τραγική μορφή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα» (μέσα δεκαετίας του 1980).

Εκεί σημειώνει ότι διηγήθηκε τα συμβάντα αμέσως μετά τη διαφυγή του από τον τόπο της τραγωδίας: «Φθάνοντας στο χωριό Μελισσουργοί, 22.6.45, αφηγήθηκα στο Κόμμα, με κάθε λεπτομέρεια, την τραγωδία ... Αργότερα, τον Νοέμβρη 1945, την αφήγηση αυτή έκαμα στον Αλ. Κουτσούκαλη ο οποίος έγραψε σχετικά...».

Κάποιο ντοκουμέντο για την αφήγηση στους Μελισσουργούς δεν βρέθηκε. Για την ιστορία, ο Κουτσούκαλης στην αυτοβιογραφία του για τα χρόνια 1945-49 («Το χρονικό μιας τραγωδίας») αναφέρεται διαφορετικά στο περιστατικό: «Ο Γκονέζος, δάσκαλος, έφεδρος ανθυπολοχαγός, είχε προσχωρήσει στην ομάδα του Αρη και έγινε επιτελής του. Οταν ήρθε στο Μπούλκες (Γιουγκοσλαβία) ... μου είπε εμπιστευτικά ότι ο Αρης αυτοκτόνησε...».

Η πορεία

Η περιθωριακή αυτή επεξήγηση έχει τη σημασία της, επειδή η διήγηση Γκονέζου στο βιβλίο του, όπως κι άλλες παρόμοιες του ίδιου σε ερευνητές και δημοσιογράφους, εκλαμβάνεται συνήθως ως η «έκθεση Γκονέζου». Πρόκειται, όμως, για άλλο κείμενο και είναι αυτονόητη η διευκρίνιση. Την έκθεσή του προς την ηγεσία του ΚΚΕ ο Β. Γκονέζος (1915-2003) είχε συντάξει τριάντα χρόνια πριν από την έκδοση του βιβλίου του. Συγκεκριμένα, τον Αύγουστο του 1955, όταν είχε απευθυνθεί προς την ηγεσία του ΚΚΕ από την Τασκένδη της ΕΣΣΔ, όπου βρισκόταν μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Εκεί περιέγραφε και τις τελευταίες στιγμές του Αρη.

Το συγκεκριμένο απόσπασμα είναι το πρώτο και μοναδικό ως τώρα «κομματικό ντοκουμέντο» από πρώτο χέρι για τα όσα συνέβησαν στο Φάγγο. Γράφει, λοιπόν, εκεί (σε παρένθεση μερικά επεξηγηματικά σχόλια):

«Φεύγοντας προς τα κάτω (12 Ιουνίου), χτυπηθήκαμε στο Λιάσκοβο (στο Πετρωτό ο Αρης έκανε την τελευταία δημόσια εμφάνισή του) από εχθρικά τμήματα και γυρίσαμε πίσω. Πήγαμε στο χωριό Κοθόνι. Εκεί συγκέντρωσα πληροφορίες. Είδα πως πολλά τμήματα κινούνται για κύκλωσή μας. Του είπα υπεύθυνα να τους βγάλω στη Μεσοχώρα κι από κει να φύγουμε Ζαγόρια - Αλβανία. Δεν θέλησε. Είναι αλήθεια πως τις μέρες αυτές ύστερα από τη διαγραφή του είχε απογοητευθεί (η διαγραφή έγινε τον Απρίλιο και ανακοινώθηκε εσωκομματικά, η αποκήρυξη δημοσιεύτηκε στις 12 Ιουνίου στον ''Ριζοσπάστη'', η διαγραφή δημοσιοποιήθηκε στις 16 Ιουνίου). Το βράδυ κινηθήκαμε προς το Μυρόφυλλο. Πέσαμε σε ενέδρα και χωριστήκαμε σε δυο κομμάτια. Το μεγάλο που αποτελούνταν από 70 άνδρες έφυγε προς Τετράκωμο-γεφύρι Κοράκου. Στο δεύτερο ήμασταν 26, περάσαμε το ποτάμι και πήγαμε προς τη Μεσούντα. Μας πήρε η μέρα και μείναμε εκεί. Ηταν 15 του Ιούνη.

Κατά το βράδυ ο εχθρός, αφού έπιασε τους παρατηρητές μας (Δράκος, που θα τον αναγκάσουν να κόψει και να μεταφέρει τα κεφάλια στα Τρίκαλα, και Πάλλας), μας κύκλωσε κι άρχισε από κοντά να μας βάζει. Κινηθήκαμε προς το ποτάμι του Μυρόφυλλου. Πριν φθάσουμε κάτω, ο Βελουχιώτης έβγαλε το περίστροφο και μας είπε:

''Εζησα 42 χρόνια και καλά και άσχημα. Εσείς σκεφτείτε τι θα κάνετε. Γεια σας''. Κι αυτοκτόνησε; (Το ερωτηματικό στο κείμενο, ίσως από λάθος στο δακτυλογραφημένο κείμενο που σώζεται είτε ως ένα είδος αποδοκιμασίας ή απορία για την αυτοκτονία. Το τελευταίο είναι πιθανότερο, καθώς στη μαρτυρία του ίδιου για την αυτοκτονία προστίθεται στο βιβλίο του και η φράση: ''Δεν μπόρεσα να καταλάβω τη σκέψη του, ούτε και να αντιδράσω...''.) Γύρισε κι ο Τζαβέλας (Γιάννης Αγγελέτος) στο ίδιο μέρος, άνοιξε μια χειροβομβίδα κι αυτοκτόνησε. Στο ίδιο μέρος σκοτώθηκε κι ένας σύντροφος με το ψευδώνυμο Γεροκόζιακας (ο Κώστας Αργύρης χτυπήθηκε από πολυβόλο των διωκτών). Εγώ κι ένας επονίτης Λέων (Νικολόπουλος), ο οποίος είχε τραυματιστεί ελαφρά στο κεφάλι, μείναμε κυκλωμένοι και κρυμμένοι κάτω από μια πέτρα στο νερό τρεις μέρες.

Την επομένη μέρα (16 Ιουνίου) αυτοί κατέβηκαν στη χαράδρα και κόψανε το κεφάλι, τα δυο χέρια και τα δυο πόδια από το γόνα και κάτω του Αρη. Επίσης το κεφάλι και το δεξί χέρι του Τζαβέλα...». (Η έκθεση είδε το φως πρώτη φορά το 1997 με την ιστορική έρευνα του Γρ. Φαράκου «Αρης Βελουχιώτης. Το χαμένο Αρχείο - Αγνωστα Κείμενα».)

Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΑΥΤΟΠΤΗΣ
Η μαρτυρία του τραγικού Λέοντα

Ο Λέων, δεύτερος αυτόπτης μάρτυρας της αυτοκτονίας, δεν έχει αφήσει ο ίδιος κάποιο γραπτό (έζησε τη δική του ψυχοσωματική τραγωδία μετά το Φάγγο). Η διήγησή του είναι έμμεσα γνωστή κυρίως στον Δ. Καραθάνο (Δημητρό) σε μαρτυρίες του και το έργο του για τον Αρη («Αντίο καπετάνιε...»).

Ο Καραθάνος, όπως σημειώνει, είχε συντάξει σχετική έκθεση-αναφορά το 1946 από τις φυλακές της Λαμίας, όπου κρατούνταν, προς την ηγεσία του ΚΚΕ (σχετικό ντοκουμέντο δεν έχει δει το φως). Σε αυτήν «έγραφε περίπου», όπως κατέθεσε με μαρτυρία του σε επιστημονικό συνέδριο για τον Αρη το 1997:

«Πέρασαν (ο Αρης και η ομάδα του) το ποτάμι στο σκοτάδι με πολλή δυσκολία και καλύφτηκαν, με το ξημέρωμα της 16-6-45 στο προς τη Μεσούντα μέρος. Νωρίς το απόγευμα της ίδιας μέρας ήρθε να συναντήσει τον Αρη ο Ηλίας Τσιουμάνης και παράμερα, είδε ο Λέων, έδωσε στον Αρη ένα χαρτί, που ο Αρης αμέσως διάβασε. Μετά από λίγο ακούστηκε προς το μέρος που φύλαγε ο Δράκος καραούλι, ένας πυροβολισμός και στη συνέχεια άρχισε επίθεση...

Ολη η δύναμη των 25 με τον Αρη κατευθύνθηκαν προς το μέρος του ποταμιού. Για μια στιγμή ο Αρης έμεινε τελευταίος περίπου κι ακούστηκε κάτι να λέει που ο Λέων νομίζει πως ήταν: «Το Κόμμα θα νικήσει» ή «Ο λαός θα νικήσει» και αμέσως ακούστηκε ο Τζαβέλας να τους καλεί: «Ελάτε! Ο αρχηγός σκοτώθηκε»!

Τότε μαζεύτηκαν γύρω στον σκοτωμένο Αρη οι: Θάνος, Εκτορας, Τζαβέλας, Δημοσθένης Ζαγκλάρας, Λέων και ένας ή δύο ακόμη. Αμέσως ο Τζαβέλας είπε: «O αρχηγός σκοτώθηκε, εγώ θα τον ακολουθήσω»... Οταν οι άλλοι απομακρύνθηκαν ακούστηκε η έκρηξη χειροβομβίδας μιλς που κομμάτιασε τα κορμιά του Τζαβέλα και του σκοτωμένου αρχηγού...» (το κείμενο από το έργο «Η προσωπικότητα του Αρη Βελουχιώτη και η Εθνική Αντίσταση», επιμ. Κλ. Κουτσούκης).

Τ. Κατσιμάρδος
katsimar@yahoo.gr 
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64205918

Συγκλονισμός από το τετέλεσται του πρωτοκαπετάνιου

Πριν αφήσει την τελευταία του πνοή ο Αρης Βελουχιώτης στις 15-16 Ιουνίου 1945, τόσο οι αντιΕΑΜικές, όσο και οι ΕΑΜικές ηγετικές πολιτικές δυνάμεις, κινούνται στο πλαίσιο του... υπερκομματικού συνθήματος «ούτε γουλιά νερό, ούτε μπουκιά ψωμί στον Αρη!», όπως έχουμε δει παραπάνω.

Στον περίφημο λόγο της Λαμίας (29 Οκτωβρίου 1944) είχε περάσει απαρατήρητο. Αλλά ο Αρης το εννοούσε όταν έλεγε από το μπαλκόνι στην κεντρική πλατεία της γενέτειράς του: «Αν η θέληση του λαού δεν γίνει
Στον περίφημο λόγο της Λαμίας (29 Οκτωβρίου 1944) είχε περάσει απαρατήρητο. Αλλά ο Αρης το εννοούσε όταν έλεγε από το μπαλκόνι στην κεντρική πλατεία της γενέτειράς του: «Αν η θέληση του λαού δεν γίνει δεκτή πάλι θα ξαναβγώ στο βουνό». Ο πρώτος που άρχισε την αντίσταση του λαού στα βουνά κι ο τελευταίος που την έκλεισε με τον τραγικό του θάνατο.
Κυνηγημένος και απομονωμένος από παντού ο πρωτοτοκαπετάνιος του ΕΛΑΣ βαδίζει συνειδητά προς τον θάνατο και την Ιστορία. Οι πολίτες, καταπονημένοι και εξουθενωμένοι από τον πόλεμο και τα όσα ακολούθησαν αμέσως μετά, επιθυμούν την ειρήνευση. Πολλών η καρδιά βρίσκεται με το μέρος του Αρη, που μετά τη Βάρκιζα (Φεβρουάριος 1945) δεν καταθέτει τα όπλα και θέλει να δημιουργήσει ένα νέο ΕΑΜ- ΕΛΑΣ. Αλλά οι ανάγκες σ' άλλα ωθούν τον λαό...

Πάντως, το άγγελμα θανάτου συγκλονίζει, παρά την υστερία του αντιδραστικού Τύπου. Ενας απεσταλμένος αθηναϊκής εφημερίδας στον τόπο της τραγωδίας και στη Λαμία (γενέτειρα του Αρη) διαπιστώνει: «Είδα με τα μάτια μου ανθρώπους να κλαίνε... Είδα φωτογραφίες του βαλμένες στα εικονίσματα... Ακουσα γυναίκες και γριούλες να καταριούνται τους φονείς του και να τον αποκαλούν Αγιο. Ακουσα πολλούς να ελπίζουνε ότι ο Αρης δεν πέθανε...».

Η σύγχρονη αποτύπωση του χαμού του στη χαράδρα του Φάγγου της Μεσούντας του νομού Αρτας είναι μια ενδιαφέρουσα πτυχή του κορυφαίου εκείνες τις μέρες ιστορικού γεγονότος. Δεν αντικατοπτρίζει μόνο το κλίμα της εποχής απ' όπου θα ξεπηδήσει γρήγορα ο εμφύλιος πόλεμος. Αλλά και μια φοβερή και τρομερή πολιτιστική παθογένεια. Τα κεφάλια στα Τρίκαλα θα είναι η αρχή ενός κανιβαλικού κύκλου...

Δημοσιεύματα από τον αθηναϊκό Τύπο της 19ης Ιουνίου με την αναγγελία του χαμού του Αρη Βελουχιώτη. Πολλά ψέματα και αθλιότητες με ελάχιστες αλήθειες.
Δημοσιεύματα από τον αθηναϊκό Τύπο της 19ης Ιουνίου με την αναγγελία του χαμού του Αρη Βελουχιώτη. Πολλά ψέματα και αθλιότητες με ελάχιστες αλήθειες.

Την Τρίτη 19 Ιουνίου 1945 οι περισσότερες εφημερίδες της Αθήνας, ανάμεσά τους και το «Εθνος», με πανομοιότυπο σχεδόν τρόπο ενημερώνουν: «Εξω της Αρτης και παρά την θέσιν Μεσούντα τμήματα της Εθνοφυλακής ενεπλάκησαν με την συμμορίαν του Αρη Βελουχιώτη. Μετά πολύωρον μάχην η συμμορία διελύθη, ενώ αυτός ούτος ο Βελουχιώτης μετά του καπετάν Τζαβέλλα εφονεύθησαν. Επίσης εφονεύθησαν έτεροι τέσσαρες... Συνελήφθη ο εγκληματίας Σωτήριος Δράκος μέλος της συμμορίας...»

Σύμφωνα με το επίσημο έγγραφο του στρατιωτικού διοικητή Λάρισας συνταγματάρχη Μουκανάκη «αι κεφαλαί των Αρη και Τζαβέλλα εξετέθησαν εις κοινήν θέαν εις την πλατείαν της πόλεως Τρικκάλων...». Την πληροφορία αντλούσαν από τις αναφορές της διοίκησης Εθνοφυλακής (δηλ. του στρατού) και των τοπικών αρχών. Μάχη, βεβαίως, όπως περιγράφεται δεν υπήρξε.

Η απελευθερωμένη Λαμία υποδέχτηκε σύσσωμη τον Αρη στις 18-19 Οκτωβρίου και ήταν πάλι στην πλατεία όπου δέκα μέρες μετά μίλησε στην επέτειο του ΟΧΙ.
Η απελευθερωμένη Λαμία υποδέχτηκε σύσσωμη τον Αρη στις 18-19 Οκτωβρίου και ήταν πάλι στην πλατεία όπου δέκα μέρες μετά μίλησε στην επέτειο του ΟΧΙ.
Οι επίσημες ανακοινώσεις έγιναν με καθυστέρηση και δόθηκαν στη δημοσιότητα μόνο όταν το κεφάλι του θρυλικού καπετάνιου κρεμόταν στον φανοστάτη.

Ο αντικομμουνιστικός «Ασύρματος» διανθίζει την είδηση πανηγυρίζοντας: «Ο τρομοκρατικός και απαίσιος εφιάλτης διελύθη. Το τέρας που συμβόλιζε περισσότερο από κάθε τι άλλο τους "απελευθερωτικούς αγώνες" του EAM πλήρωσε επί τέλους. Γύρω απ' το στημένο κεφάλι πανηγυρίζουν σήμερα τον λυτρωμό και την εκδίκηση...»

Μια συγκλονιστική σκηνή κατά την παράδοση των όπλων μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, τον Φεβρουάριο του 1945 (από το ντοκιμαντέρ του Φ. Λαμπρινού «Το Δίλημμα»).
Μια συγκλονιστική σκηνή κατά την παράδοση των όπλων μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, τον Φεβρουάριο του 1945 (από το ντοκιμαντέρ του Φ. Λαμπρινού «Το Δίλημμα»).
Στο ίδιο μήκος κύματος όλες οι αποκαλούμενες αντιδραστικές - δεξιές εφημερίδες. Προσθέτουν διάφορα, όπως το «Εμπρός» (φιλοβασιλικό):

«Η ελληνική ύπαιθρος αναπνέει. Ενας διαβόητος κακούργος, τον οποίον η κομμουνιστική προπαγάνδα είχεν ηρωποιήσει... έπαυσεν από του παρελθόντος Σαββάτου να υπάρχη... Η εξόντωσις του Βελουχιώτη και της συμμορίας του επετεύχθη μετά λυσσώδη καταδίωξιν και αλλεπαλλήλους συμπλοκάς προς αυτήν τμημάτων των 118 και 206 ταγμάτων της Εθνοφυλακής, βοηθουμένων και από εθνικόφρονας χωρικούς ...

Η μάχη
Η αποφασιστική μάχη με την συμμορίαν... ήρχισεν το Σάββατον (16 Ιουνίου) το απόγευμα εις τας 4 και συνεχίσθη μέχρι της δύσεως του ηλίου. Τότε ο Βελουχιώτης, ο οποίος μετεκινείτο συνεχώς, μετεκινείται να διαφύγη προς Αγραφα, όταν δε είδε τας διόδους κεκλεισμένας από εθνοφύλακας, οι οποίοι ήρχισαν αμέσως την επίθεσιν εναντίον του, ηναγκάσθη να δόση την μάχην με αποτέλεσμα να φονευθή ο ίδιος και να εξοντωθή η συμμορία του.

Το πτώμα του Βελουχιώτη έφερεν πολλά τραύματα, εξ ων το ένα επί της καρδίας, το οποίον ήτο και το θανατηφόρον. Οταν οι στρατιώται έφθασαν εις τας τελευταίας θέσεις των συμμοριτών εύρον τον Βελουχιώτην νεκρόν πλέοντα εις λίμνην αίματος και πλησίον του νεκρούς επίσης τους πλέον πιστούς συντρόφους του...». Συγκρατημένη η φιλελεύθερη «Ελευθερία», που καλύπτει εκτενώς τα γεγονότα: «Η εξόντωσις της συμμορίας επετεύχθη κατόπιν πολυημέρων προσπαθειών αποτέλεσμα των οποίων υπήρξεν η απομόνωσις και περίσφυγξις αυτής εις την ορεινή περιοχήν Ξηροκάμπου.... Ο Βελουχιώτης διαπιστώσας ότι όλαι αι οδοί αποχωρήσεως είχον αποκοπή, επεχείρησεν άμα τη ελεύσει του σκότους, διαφυγήν, κατατμήσας τους συντρόφους του, ανερχομένους εις 70-80, εις μικράς ομάδας. Ο ίδιος επικεφαλής 15 συμμοριτών απεπειράθη δια τινος ατραπού ν' αποχωρήση, αλλά εμπεσών εις ενέδραν εφονεύθη ο ίδιος και εξ (6) εκ των συντρόφων του...»

Δημοσιογραφικά αποστασιοποιημένος εμφανίζεται ο ανταποκριτής του Ηνωμένου Αμερικανικού Τύπου στην Αθήνα: «Ο 40ετής Αρης Βελουχιώτης, ο οποίος πρώτος εσχημάτισε συμμορίας ατάκτων εναντίον των Ιταλών, των Γερμανών κατά τας αρχάς του 1943, εφονεύθη προ τριημέρου ως κοινός ληστής εις μάχην μετά του τακτικού στρατού. Η κεφαλή του μετεφέρθη εις την πόλιν των Τρικάλων, όπου εξετέθη εις δημόσιαν θέαν...

Ο Βελουχιώτης, πρώην αρχηγός εις τον στρατόν του ΕΛΑΣ και διαπρεπεστάτη μορφή αυτού, επεκηρύχθη τον παρελθόντα Μάρτιον όταν ηρνήθη να αφοπλισθή επί τη βάσει της συμφωνίας της Βάρκιζας. Εσχημάτισε μίαν συμμορίνα εξ 65 ανδρών, κατεδιώκετο δε υπό των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων αι οποίαι περικύκλωσαν την συμμορίαν του την παρελθούσαν Παρασκευήν (15 Ιουνίου) παρά το χωρίον Ξηρόκαμπος... Μετά πολύωρον μάχην, ο Βελουχιώτης και οι κυριώτεροι των ανδρών του εφονεύθησαν...»

Τη μέρα του «τετέλεσται» ο «Ριζοσπάστης» περιγράφει δημοσιογραφικά το γεγονός χωρίς «ατιμωτικές» αναφορές για το πρόσωπο του Αρη, όπως τις προηγούμενες μέρες, όταν δημοσίευε τη διαγραφή του από το ΚΚΕ και τον στιγμάτιζε με άλλα σχόλια (11-16 Ιουνίου): «Πληροφορίες από τα Τρίκαλα αναφέρουν ότι στην εκστρατεία εναντίον του Αρη Βελουχιώτη πήραν μέρος τμήματα του αγγλικού στρατού, πολλοί λόχοι εθνοφυλακής και όλες οι συμμορίες των ληστάρχων και των διαφόρων μοναρχικών που λυμαίνονται την ύπαιθρο. Για να μην συλληφθεί αιχμάλωτος αυτοκτόνησε με χειροβομβίδα της οποίας επροκάλεσε την έκρηξη. Με την ίδια χειροβομβίδα σκοτώθηκε και ο Τζαβέλλας. Τα κεφάλια του Βελουχιώτη και του Τζαβέλλα τα έκοψαν με μαχαίρια και τα μετέφεραν στα Τρίκαλα, όπου τα κρέμασαν...» Αυτή θα είναι και η πρώτη πηγή, που μιλά για αυτοκτονία.

Η αναδίπλωση

Ο λαϊκός συγκλονισμός, οι έξαλλοι αντιΕΑΜικοί πανηγυρισμοί και τα γλέντια γύρω από τα κομμένα κεφάλια, προκαλούν και την πρώτη αναδίπλωση του ΚΚΕ, σε σημείωμα που παρατίθεται χωριστά από την είδηση του θανάτου: «Ο τόσο τραγικός θάνατος του Αρη Βελουχιώτη προκαλεί θλίψη ανάμεσα στους πραγματικούς πατριώτες και αγωνιστές της εθνικής ιδέας. Γιατί ανεξάρτητα από τη θέση που πήρε μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, θέση που αντικειμενικά εξυπηρετούσε την αντίδραση, δεν μπορεί και δεν επιτρέπεται να ξεχνάει κανείς ότι ήταν ένας από τους πρωτοπόρους του αγώνα της αντίστασης, από τους πρωταθλητές για την οργάνωση του αντάρτικου κινήματος....».

Κοντά στα λαϊκά αισθήματα βρίσκεται η «Ελεύθερη Ελλάδα», εφημερίδα του ΕΑΜ: «Ο Αρης σκοτώθηκε μετά πολύωρη συμπλοκή. Το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα αποκήρυξε έναν απείθαρχο οπαδό του, αλλά ο δοσιλογισμός εκρέμασε το κεφάλι ενός εθνικού αγωνιστή».

Λίγο αργότερα θα κάνει ένα ακόμη βήμα, σε αντίθεση με την επίσημη κομματική γραμμή: «Το θλιβερό τέλος του Αρη στάθηκε ένα σύμβολο αυτού του αγώνα... Ο ρόλος του στάθηκε εξαιρετικός, αναμφισβήτητος. Μέσα σ' αυτήν τη σκληρή, την ανελέητη πάλη για την Ελλάδα, ο Αρης υψώθηκε και λατρεύτηκε. Εγινε θρύλος του μαχόμενου έθνους...». Αυτοί ήταν οι μοναδικοί δημόσιοι έπαινοι προς τον μυθικό από τότε ακόμη Αρη.

ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΜΕΡΑ ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΔΙΚΗ
Η μοιραία συγκυρία με την αποκήρυξη από το κόμμα

Ο «Ριζοσπάστης», κατά μια τραγική συγκυρία, θα είναι εκείνος που την ίδια την ημέρα της αυτοκτονίας (16 Ιουνίου) θα δημοσιεύσει τη γνωστή αποκήρυξη του Αρη από το ΚΚΕ:

«Σήμερα, όμως, σε μια δύσκολη και κρίσιμη στιγμή, από δειλία και φόβο, παρά τις υποσχέσεις που στα λόγια έδειξε, απειθαρχεί πάλι, ξαναπροδίδει το ΚΚΕ με την τυχοδιωκτική και ύποπτη δράση του που μονάχα τον εχθρό ωφελεί. Στο ΚΚΕ δεν έχει θέση κανένας, οσοδήποτε ψηλά και αν στέκεται και οσοδήποτε μεγάλος και αν είναι, όταν οι πράξεις του δεν συμβιβάζονται με το κοινό συμφέρον και όταν παραβιάζεται η δημοκρατική εσωκομματική πειθαρχία». Η αποκήρυξη, βεβαίως, συμπτωματικά δόθηκε στη δημοσιότητα τη 16η Ιουνίου. Αξίζει να σημειωθεί για την Ιστορία ότι:

- Ο ίδιος ο Ν. Ζαχαριάδης εμφανίζεται «αμέτοχος». Την απόφαση έλαβε ένα κομματικό σώμα (11 Ολομέλεια του ΚΚΕ) πριν επανέλθει ο ίδιος στην Αθήνα (29 Μαΐου)...
- Η Ολομέλεια του Απριλίου πήρε μεν καταδικαστική απόφαση, αλλά συγκεκριμένο κείμενο γραπτό δεν υπάρχει. Διατυπώνεται η υπόθεση ότι οι «αθλιότητες» (χαρακτηρισμός στην αριστερή βιβλιογραφία) γράφονται εκ των υστέρων. Δηλαδή, «κατασκεύασμα» του Ιουνίου.

ΙΟΥΛΙΟΣ 1945
Το πρώτο «πόρισμα για τον φόνο» από το ΚΚΕ

Στις 27 Ιουλίου 1945 το ΚΚΕ έδωσε στη δημοσιότητα το «πόρισμα για τον φόνο του Βελουχιώτη». Αυτό ήταν το πρώτο και μοναδικό κομματικό ντοκουμέντο για τα γεγονότα. Προφανώς συντάχθηκε έπετα από πληροφορίες και μαρτυρίες:

«Στις 11 Ιουνίου δύναμη εθνοφυλακής με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό Μουρελά ξεκίνησε για καταδίωξη της ομάδας του Βελουχιώτη. Στις 12 η δύναμη αυτή της εθνοφυλακής συναντήθηκε με τις "μαχητικές εθνικές ομάδες" του Μόκκα και ύστερα από πολύωρη συνεργασία κατευθύνθηκαν προς Λιάσκοβο, όπου βρισκόταν ο Αρης. Η όλη δύναμη που χρησιμοποιήθηκε ενάντια στον Βελουχιώτη έφτασε στους 1.500 πάνω-κάτω. Ο Αρης διέθετε 50-60 άνδρες. Εκεί έγινε η πρώτη συμπλοκή που βάσταξε από τη 1 μ.μ. έως τις 8 μ.μ.

Οι άνδρες του Αρη συμπτύχθηκαν προς τα υψώματα του Ελληνικού και Μυρόφυλλου. Μεταξύ Κοθονίου και Μυρόφυλλου οι εθνοφύλακες και άνδρες του Μόκκα και Βόιδαρου είχαν στήσει ενέδρα. Επιτέθηκαν ξαφνικά και διέλυσαν τους άνδρες του Αρη που σκόρπισαν προς διάφορες κατευθύνσεις, οι δε Αρης και Τζαβέλας και άλλοι κατέφυγαν στα υψώματα της Μεσούντας, όπου έγιναν αντιληπτοί και κυκλώθηκαν από παντού.

Το περίφημο «κιβώτιο»

Ο Αρης έδωσε σε έναν δικό του ό,τι χαρτιά είχε (σ.σ.: πρόκειται για το περίφημο «κιβώτιο», «τσάντα» ή «μπαούλο» που αναφέρεται ότι κουβαλούσε πάντα μαζί του, για το οποίο γίνεται πολύς λόγος κατοπινά και μέρος του είδε το φως το 1997 από τον Γρ. Φαράκο), ρολόγι, δαχτυλίδι, παράσημο κ.λπ.
Αυτός κατόρθωσε να ξεφύγει. Υστερα από αυτό ο Αρης και ο Τζαβέλας αυτοκτόνησαν με χειροβομβίδα. Σε όλη τη διάρκεια των επιχειρήσεων, αγγλικά τανκς και αυτοκίνητα ήλεγχαν τον δρόμο Πόρτας - Πετρουλιού.Από τους αιχμαλώτους που πιάστηκαν, εκτός από τον Δράκο, που παραδόθηκε μόνος του, όλοι οι άλλοι κράτησαν στάση ανδρική».

ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΧΡΥΣΑΝΘΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Η στρατιωτική εκδοχή για τα γεγονότα στον Φάγγο

Για την ιστορία ας παρατεθεί, τέλος, η επίσημη εκδοχή για τα γεγονότα της 15ης-16ης Ιουνίου. Την υπογράφει ο υποστράτηγος Χρυσανθακόπουλος από την Ανωτέρα Στρατιωτική Διοίκηση Ηπείρου:
«...Η Συμμορία Βελουχιώτη κατερχομένη προς Ν. παραλλήλως του Αχελώου και πιθανώς πληροφορηθείσα ότι εκινούντο δυνάμεις εκ περιοχής Τρικάλων προς ΝΔ επεχείρησε να διαβή εις Ηπειρον. Πληροφορηθείσα όμως ότι διέτρεχε κίνδυνον εκ της επί των Τζουμέρκων δρώσης διλοχίας διέβη πάλιν τον ποταμόν εισελθούσα εις Θεσσαλίαν.

Εν τω μεταξύ ο νοτιότερον κινούμενος λόχος της Στρατιωτικής Διοικήσεως Τρικάλων πληροφορηθείς ότι η συμμορία είχε κατέλθη νοτιότερον του σημείου Νεράιδα έσχε την πρωτοβουλίαν να αφήση το καθορισθέν δρομολόγιον και να τεθή εις καταδίωξίν της, ενισχυθείσα πιθανώς και από εθνικόφρονας χωρικούς.

Μεταξύ πυρών

Ούτως η συμμορία επιχειρήσασα υπό την απειλήν του λόχου τούτου να διέλθη πάλιν προς Ηπειρον την 16ην Ιουνίου διά της παρά το χωρίον Μεσσόντα μικράς γεφύρας ευρέθη μεταξύ των πυρών του Λόχου Τρικάλων εις ον είχον ενταχθή και ομάδες Εδεσιτών της Θεσσαλίας και αφ' ετέρου υπό τα πυρά τμήματος της διλοχίας Τζουμέρκων και μικράς ομάδος ενόπλων εθνικοφρόνων χωρικών υπό τον οπλαρχηγόν Βόιδαρον καί τινας άλλους και διελύθη φονευθέντων 4-5 εν οις ο Βελουχιώτης, ο υπαρχηγός του Τζαβέλλας και πνιγέντων 4-5 εντός του ποταμού, συλληφθέντων δε και τινών αιχμαλώτων, εν οις μία γυνή και ο ως δήμιος της συμμορίας φερόμενος Δράκος...».
Τ. Κατσιμάρδος
katsimar@yahoo.gr

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64205918



Διαβάστε επίσης:

  • Τα άγνωστα ντοκουμέντα από το τέλος του Αρη. - Το μυστήριο με το κομμένο κεφάλι του Αρη - «Τα πάστωσαν με αλάτι και ρίγανη» - Το τελος μιας εποχης https://boraeinai.blogspot.gr/2014/06/blog-post_19.html

  • Σαν σήμερα το 1945 αυτοκτονεί ο Άρης Βελουχιώτης -"Αι κεφαλαί εξετέθησαν εις κοινήν θέαν" - Βαγγέλης Γκονέζος: H στιγμή του αποκεφαλισμού του Αρη  https://boraeinai.blogspot.gr/2015/06/1561945.html
 

Δεν υπάρχουν σχόλια: