Η πεδινή Ολυμπία: Γη εύφορη, τόπος θεϊκός

Η πεδινή Ολυμπία: Γη εύφορη, τόπος θεϊκός

Ανάμεσα στις εκβολές των ποταμών Νέδα και Αλφειού, εκεί όπου η γη χαμηλώνει απαλά προς το Ιόνιο, απλώνεται μία από τις πιο ευλογημένες και γοητευτικές περιοχές της ελληνικής γης — η πεδινή Ολυμπία. Είναι εκεί όπου η αμμώδης ακτογραμμή του Κυπαρισσιακού κόλπου σμίγει με το πράσινο των πευκοδασών και η ιστορία διαπερνά το τοπίο σαν φως αρχαίου ήλιου.

Η γη αυτή, πλαισιωμένη από την παλαιά σιδηροδρομική γραμμή (1902) και τον εθνικό δρόμο Πύργου–Κυπαρισσίας (1963), έχει ως καρδιά της τη Ζαχάρω — και ως στέμμα της τις ιαματικές πηγές του Καϊάφα. Εκεί, στην αγκαλιά του Λαπίθα, αναβλύζει ζωή, παρηγοριά, θρύλος. Το πευκοδάσος της Στροφιλιάς, με το επιβλητικό του μέγεθος, συνοδεύει τη λίμνη του Καϊάφα, όπου η φύση αντανακλά τον εαυτό της στα νερά της, και το νησάκι της Αγίας Αικατερίνης μοιάζει με καρδιά που πάλλεται μέσα στην υδάτινη αγκαλιά.

 

Η πεδινή λωρίδα αυτή — 40 χιλιόμετρα σε μήκος και έως 5 σε πλάτος — είναι ένα ειδυλλιακό σύμπαν. Το καλοκαίρι πνέει δροσερά το αεράκι, κι ο χειμώνας, ήπιος, χαρίζεται με καλοσύνη στον επισκέπτη. Θα έλεγε κανείς πως θα μπορούσε να γίνει ακόμη και τόπος χειμερινού τουρισμού, όπως οι ακτές της Δαλματίας. Στην Ιταλία λένε «vedere il sole» — να "πουλάς τον ήλιο". Εδώ, ο ήλιος δεν πωλείται• δωρίζεται.

Και η γη, όσο και ο ουρανός, είναι γενναιόδωρη. Από το Γιαννιτσοχώρι ως την Αγουλινίτσα, ο τόπος είναι ένας απέραντος αγρός, με σταφίδες, λάδι, εσπεριδοειδή, δημητριακά, κηπευτικά, θερμοκήπια που καρποφορούν και τις φημισμένες ντομάτες της Ζαχάρως. Ο κατάλογος της ευφορίας μοιάζει ποιητικός: σταφύλια, μήλα, κεράσια, ροδάκινα, αγγούρια, πεπόνια, καρπούζια, πορτοκάλια, αχλάδια, φιστίκια, πατάτες, σταφίδα, σύκα, ελιές, βρώμη, σιτάρι, καλαμπόκι. Και δίπλα, η θάλασσα — γεμάτη φρέσκα ψάρια, μυρωδιές και προσμονές.

 

 

Η αύρα του Ιονίου, μαζί με την πνοή των βουνών, αναζωογονεί το πνεύμα, καλλιεργεί τη δημιουργικότητα, γεννά έργα και συνομιλίες γεμάτες φως και ανθρωπιά. Κάθε πρωί, όταν ο ήλιος αναδύεται από τις κορυφογραμμές της Βουνούκας και του Λαπίθα, όλος ο κόσμος φεγγίζει — σαν ευλογία από τον ίδιο τον Απόλλωνα. Κι όταν δύει πίσω από το Ιόνιο, ο ουρανός γίνεται χρυσός και ψυχή γεμίζει μεγαλείο. Το ίδιο και τις νύχτες, όταν η σελήνη γλιστρά ήσυχα στον ορίζοντα, κι όλα αποκτούν μια μυστηριακή γαλήνη.

Η ιστορία εδώ δεν είναι σκόνη, αλλά ζωντανός λόγος. Από τον Μυκηναϊκό πολιτισμό ως σήμερα, η γη δεν άλλαξε — μόνο το πρόσωπο του πολιτισμού εξελίχθηκε, έγινε νεοελληνικό και καρποφόρο. Οι γηραιότεροι θυμούνται ακόμη τη λίμνη της Αγουλινίτσας — την αποξηραμένη το 1969 — με τα βιδάρια και τα χέλια της, τους κυνηγούς της μπαλίζας, τους ψαράδες στα ήρεμα νερά της. Η λίμνη επικοινωνούσε με τη λίμνη του Καϊάφα και τροφοδοτείτο από τις θειούχες ιαματικές πηγές του άντρου των Ανιγρίδων Νυμφών.

 

 

Μα κι οι μύθοι έχουν ριζώσει στην περιοχή. Στις εκβολές της Νέδας, λένε, ο Δίας ερωτεύθηκε την Καλλιστώ, αδελφή του Φιγάλου. Εκεί έδωσαν το πρώτο τους ραντεβού, στα χώματα της αρχαίας Φιγαλείας, κι η Ήρα — πάντα σε επιφυλακή — την μεταμόρφωσε σε αρκούδα, χαράζοντας έτσι την ιστορία της Μεγάλης Άρκτου στον ουρανό. Ο μύθος, όσο κι αν είναι αλληγορικός, αποκαλύπτει το βάθος της αρχαίας ψυχής.

Στο ίδιο τοπίο, ο Πλούτωνας άρπαξε την Περσεφόνη, κι η Δήμητρα, γεμάτη οδύνη, αποσύρθηκε στο σπήλαιο του Ελάϊου όρους. Όταν ο Δίας μεσολάβησε, η συμφιλίωση τους όρισε την εναλλαγή των εποχών. Και οι Φιγαλείς, τιμώντας τον μύθο και τη γη τους, ανέθεσαν στον Αιγινίτη Ονότα τη δημιουργία του χάλκινου αγάλματος της Μέλαινας Δήμητρας, στο άγνωστο πια σπήλαιο.

 

 

Αναμφισβήτητα, όμως, το στολίδι της πεδινής Ολυμπίας είναι οι Ιαματικές Πηγές του Καϊάφα. Το τοπίο γύρω τους μοιάζει με ζωγραφιά: κοκκινωποί βράχοι, καταπράσινα πεύκα, η λίμνη να καθρεφτίζει ουρανό, πλεούμενα να την διασχίζουν αργά, σαν να σέβονται τη σιωπή της. Η σκιά των δέντρων και των κτισμάτων καθρεφτίζεται στα νερά, ενώ η ανατολή και η δύση του ήλιου παίζουν καθημερινά την ίδια μαγική παράσταση.

Στους πρόποδες του Λαπίθα, στην βόρεια όχθη της λίμνης, δυο σπήλαια ξεχωρίζουν — τα γνωστά Σπήλαια των Ανιγρίδων Νυμφών, τόπος ιερός και αρχέγονος. Εδώ είναι τα περίφημα Λουτρά τού Καϊάφα. Εκεί θα σταθούμε ξανά, σε επόμενο αφιέρωμα, για να διηγηθούμε με πληρότητα τον θρύλο των Σπηλαίων και την αλήθεια τους καθώς και την ιστορία των πασίγνωστων Λουτρών.