Ρίτσα Μασούρα : «Πικάσο: Ειρήνη και Ελευθερία» Ο κομμουνιστής απολιτικός Πικάσο.

Rape of the sabine women (Πικάσο)

«Πικάσο: Ειρήνη και Ελευθερία»

Ο κομμουνιστής απολιτικός Πικάσο.

Πολλοί διατείνονται ότι ο κομμουνισμός του Πικάσο ήταν απολιτικός! Δεν είχε διαβάσει λέξη από τα κείμενα του Μαρξ ή του Ένγκελς

Γράφει η Ρίτσα Μασούρα

Η τέχνη πολλές φορές αποδεικνύεται επουλωτική. Σαν μια διάφανη γάζα που ακουμπάει στην ανοιχτή πληγή μέχρι να γιάνει. Ο καλλιτέχνης καταφεύγει σ’ αυτήν ελπίζοντας να κλείσει τις πληγές που μπορεί να έχουν δημιουργηθεί από περιπετειώδεις αναζητήσεις, αλλά και ακούσια απραξία. Πρώτα παραδίδεται στον εαυτό του, στις αντιρρήσεις του, στα αναθεωρημένα πιστεύω του κι ύστερα στον έξω κόσμο, στους πολλούς. Αυτή η μυστική παράδοση, όπου εκείνος είναι ταυτόχρονα αποστολέας και παραλήπτης, είναι μια συγκλονιστική ιεροτελεστία. Λένε ότι μοιάζει πολύ με τον αγώνα που δίνει ο δόκιμος μοναχός λίγο πριν παραδοθεί στον Θεό. Αγώνας αποδοχής και παράδοσης.

Ο καλλιτέχνης δημιουργεί συνήθως για τον εαυτό του. Όχι πάντα. Η καλλιτεχνική δημιουργία είναι πολλές φορές συνυφασμένη με τον βιοπορισμό, με την ικανοποίηση υλιστικών αναγκών. Παλιότερα ήταν η απόλυτη ανάγκη. Η άνευ όρων αυτοέκφραση και αυτοπραγμάτωση μαζί. Ο μυθιστοριογράφος Νταν Φρανκ λέει ότι ένας κόσμος δίχως τέχνη δεν θα μπορούσε να δει τον ίδιο του τον εαυτό. Θέμα αντικατοπτρισμού ίσως; Γι’ αυτό και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα λογοκρίνουν, απαγορεύουν και καίνε. Τυφλώνουν έτσι το βλέμμα της μνήμης και εμποδίζουν την έκφραση της διαφορετικότητας. Το χώμα από το οποίο γεννιούνται οι καλλιτέχνες. Κι όμως, ο Πάμπλο Πικάσο προσχώρησε στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα το 1944 και ζωγράφισε έργα που αντιπροσώπευαν την προπαγάνδα του κόμματος. Άραγε, δεν σκιάχτηκε ποτέ από τον ολοκληρωτισμό ή υπήρξε αγνός ιδεολόγος που διαμαρτυρόταν για την απουσία παγκόσμιας δικαιοσύνης;

Στο μουσείο Albertina στη Βιέννη πριν μερικά χρόνια εκτέθηκαν έργα του Πικάσο με τον τίτλο «Πικάσο: Ειρήνη και Ελευθερία». Έργα που αναφέρονταν στη μαρξιστική περίοδο, από το 1944 ώς τον θάνατό του. Ο ιστορικός τέχνης Gertje Utley είχε δηλώσει ότι κακώς αναγράφεται στον κατάλογο της έκθεσης ότι τα έργα του είναι «προγραμματικές δηλώσεις». Στην πραγματικότητα, λέει ο ιστορικός, εκφράζουν τον διαρκή φόβο και τρόμο του Πικάσο για τις ένοπλες συγκρούσεις. Ο επισκέπτης μπορούσε να δει «Το οστεοφυλάκιο», «Τη σφαγή στην Κορέα», «Την αρπαγή των Σαβίνων γυναικών» και πολλές νεκρές φύσεις με κρανία ζώων και μαδημένα κοκόρια, που έμοιαζαν περισσότερο με ανθρώπους που αγωνιούν πάνω σε πάγκο βασανιστηρίων παρά με πουλερικά έτοιμα για μαγείρεμα. Οταν παλιά τον ρωτούσαν γιατί τόσο πολλές εικόνες με φαγητά, κατσαρολικά και μαχαιροπίρουνα στη γερμανική κατοχή στο Παρίσι, έλεγε: «Ακόμα και μια κατσαρόλα μπορεί να φωνάξει!».

Πολλοί διατείνονται ότι ο κομμουνισμός του Πικάσο ήταν σχεδόν απολιτικός! Δεν είχε διαβάσει λέξη από τα κείμενα του Καρλ Μαρξ ή του Ενγκελς. Ο κομμουνισμός ο δικός του ήταν συναισθηματικός. Κάποτε είχε δηλώσει: «Για μένα το κομμουνιστικό κόμμα είναι το κόμμα των φτωχών». Ο τρόπος που τοποθετείται απέναντι στους πολέμους και τις συνέπειές τους είναι κι αυτός συναισθηματικός. Τον απασχολεί το θύμα, τον απασχολούν οι γυναίκες και τα παιδιά που υποφέρουν. Απλοποιεί την τέχνη του ελπίζοντας να επικεντρωθεί στη βαρβαρότητα του θανάτου. Οι στρατιώτες, τα όπλα τους, τα άλογά τους γίνονται τεράστια με το πινέλο του και γίνονται σύμβολο της εξουσίας των όπλων με το οποίο ένα κράτος επιβάλλεται στους πολίτες του.

Τους τελευταίους μήνες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η απολιτική του στάση μαλάκωσε. Η απελευθέρωση του Παρισιού από τον Ντε Γκωλ τον μεταμόρφωσε σε γκωλιστή. Όμως όταν έφαγε μαζί με συνεργάτες του στρατηγού, δήλωσε ότι είναι «μια ομάδα από μ….ς». Κι έτσι έγινε ξανά ειρηνιστής, όντας πλέον βέβαιος ότι ορθά εντάχθηκε στο κόμμα της ειρήνης (το κομμουνιστικό κόμμα), μια εναλλακτική πρόταση του καθολικισμού, τον οποίον προσπάθησε να κατανοήσει αλλά δεν τα κατάφερε. Και ούτε ποτέ πτοήθηκε από τους επιτήδειους εχθρούς του, κυρίως στην Ισπανία, που αποκαλούσαν αυτόν, τον Λουί Αραγκόν και τον Κιουρί «Οι τρεις σωματοφύλακες του κομμουνιστικού κόμματος». Ίσως γιατί η τέχνη του ήταν ώς το τέλος επουλωτική, σαν μια λεπτή διάφανη γάζα πάνω στις πληγές που του προκαλούσε η άνιση μεταχείριση των ανθρώπων και η βρώμικη ανάσα της απάνθρωπης εξουσίας. Ήταν μια άποψη πίσω από τις κουρτίνες της εποχής του.

http://www.globalview.gr/ρίτσα-μασούρα-πικάσο-ειρήνη-και-ελευ/