Οι τρελοί της λογοτεχνίας

Όλοι όσοι ασχολούμαστε με τον χώρο του βιβλίου (συγγραφείς, εκδότες, μεταφραστές ποιητές, βιβλιοπώλες) γνωρίζουμε καλά ότι, στη συνείδηση της πλειοψηφίας του κόσμου, το βιβλίο είναι καταχωρημένο ως είδος πολυτελείας. Κατανοώ το γιατί. Δεν μπορώ όμως να συμμεριστώ αυτή την αντίληψη.

Ένας από τους λόγους, για τους οποίους φτάσαμε εδώ που φτάσαμε ως κοινωνία, είναι και αυτός. Ότι το βιβλίο θεωρείται είδος πολυτελείας. Ότι δεν μπαίνει καθημερινά στο ελληνικό σπίτι. Και, όσο πιο σπάνια μπαίνει το βιβλίο σ’ ένα σπίτι, τόσο πιο δύσκολα θα μπαίνει και το ψωμί. Το καλύτερο ακόνι για το μαχαίρι του ψωμιού βρίσκεται στις άκοπες άκρες των βιβλίων.

Εστιάζοντας στην ποίηση, η κατάσταση του ασθενούς επιδεινώνεται. Η ποίηση είναι η πολυτέλεια που δεν ονειρευόμαστε για τα παιδιά μας. Τους ποιητές τούς αντιμετωπίζουμε, λίγο ως πολύ, σαν τους τρελούς της λογοτεχνίας. Εκθειάζουμε το έργο τους - παρουσία τρίτων - όταν όμως μένουμε μόνοι μας, συμβουλεύουμε τα παιδιά μας να πράττουν με βάση άλλες αξίες.

Μαθαίνουμε τα παιδιά μας να βαδίζουν σε χαραγμένα μονοπάτια. Υπαγορεύοντάς τους τα απαραίτητα "πρέπει" για την επιβίωσή τους. Έτσι πρέπει να αγαπάς. Έτσι πρέπει να γελάς. Έτσι πρέπει να πέφτεις. Έτσι να σηκώνεσαι. Έτσι πρέπει να κοιμάσαι τα μεσημέρια. Τα μαθαίνουμε να φοβούνται. Τον ήλιο. Γιατί ο ήλιος βλάπτει. Τη βροχή. Γιατί κάθε βροχή είναι όξινη. Τα λουλούδια. Γιατί μπορεί να ματώσουν τα δάχτυλά τους.

Απαγορεύουμε στα παιδιά μας να συναναστρέφονται αγκάθια. Γιατί τα αγκάθια ξυπνούν το αίμα. Και το αίμα του ανθρώπου πρέπει αιώνια να κοιμάται. Διαφορετικά, το οικοδόμημα κινδυνεύει. Τα παιδιά μας κινδυνεύουν. Κινδυνεύουν να ξυπνήσουν σ' έναν κόσμο, που δεν τους έχουμε διηγηθεί ποτέ.

Έναν κόσμο που κάνουμε πως δεν υπάρχει. Εκεί, που η ανθρώπινη ζωή μετριέται σε ευρώ, δολάρια, γιεν. Όσο ισχυρότερο είναι το νόμισμα, τόσο η ανθρώπινη αξία ανεβαίνει. Έναν κόσμο, στον οποίο οι ζωντανοί παλεύουν για έναν επιτυχημένο θάνατο. Όσο κι αν φοβόμαστε τον θάνατο, ζούμε και εργαζόμαστε γι αυτόν.

Κι όμως. Το προφίλ του επιτυχημένου νεκρού είναι πολύ συγκεκριμένο. Αφήνεις πίσω σύντροφο, παιδιά και περιουσία; Έζησες σωστά. Δεν αφήνεις τίποτα από αυτά; Έζησες λάθος. Σπατάλησες μια ολόκληρη ζωή, παριστάνοντας τον ενήλικα. Αυτό δεν θα συγχωρηθεί. Η μελάνη που κρατά τη θύμησή σου ζωντανή θα σβηστεί ακαριαία.

Σ' αυτόν τον κόσμο λοιπόν - τον οποίον επιμελώς κρύβουμε από τα παιδιά και από τον ίδιο μας τον εαυτό - κάποιοι επιμένουν πως η ποίηση είναι πολυτέλεια.

Τα δέντρα. Τα πουλιά. Η άνοιξη. Ο έρωτας, ο αέρας, το παιχνίδι, οι μπίρες, οι αγκαλιές, τα φιλιά.

Αν αφαιρέσουμε αυτήν την πολυτέλεια, αυτό που μένει είναι ο σκελετός ενός νεκρού τοπίου. Το κακοποιημένο άγαλμα του Παλαμά και οι άστεγοι της Σταδίου. Τα σύγχρονα «αγάλματα» της εποχής μας. Άστεγοι, οι οποίοι έχουν αφομοιωθεί πλήρως από το τοπίο. Το καταφέραμε κι αυτό. Περνάς καμιά φορά από τη Σταδίου, λείπει ο άστεγος και σκέφτεσαι που πήγε; Δεν αναρωτιέσαι πια γιατί δεν έχει σπίτι και δουλειά, γιατί είναι άστεγος… Αυτό το έχεις ξεπεράσει. Αναρωτιέσαι γιατί δεν είναι στο πόστο του.

Σ' αυτόν τον κόσμο, η ποίηση δεν είναι και δεν θα είναι ποτέ πολυτέλεια. Η ποίηση είναι οξυγόνο. Το μοναδικό οξυγόνο που μας έχει απομείνει. Για όλους.

Ακόμα και για εκείνους που σκοντάφτουν πάνω της και δεν της λένε ούτε καλημέρα.

γράφει ο Αντώνης Τσόκος

*Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου "Ένα ποτήρι ακόμη, Τσαρλς" (Εκδ. Γαβριηλίδης) στο βιβλιοπωλείο ο "Μωβ Σκίουρος" (8/07/2015).

http://tovivlio.net/οι-τρελοί-της-λογοτεχνίας/